Рекултивация ҳәм оның баскышлары. Эррозияға қарсы гүрес илажлары. Гидротехникалық илажлар

2-Амелий
Рекултивация ҳәм оның баскышлары. Эррозияға қарсы гүрес илажлары. Гидротехникалық илажлар
Гидротехникалық илажлар сел ағымы пайда болатуғын өзенлерде ҳәм өзенлердиң алдыңғы бөлимлеринде тик уклонлы жерлерде, жарлықларда арнаўлы гидротехникалық қурылмалар қурылады. Бундай қурылмаларға жаяын суўларын ағызып жибериўши қарықлар, дамбалар, бетон плиталар, киреди.

Гидромелиорация системаларынан пайдаланыў пәниниң мақсет ҳәм ўазыйпалары

Өзбекистан Республикасының улыўма жер майданы 45.62 млн.га болып, суўғарылатуғын жерлер майданы 4.25 млн.га (9,23%) ин қурайды.
Суўғарылатуғын майданларды суў менен тәмийинлеп турыў ушын улыўма суў сарпы 2500 м³/сек.дан артық болған 75 ири каналлар, улыўма көлеми 18.6 млрд. м³ болған 53 суў ҳәм 25 сел сақлағышлар, 32,4 мың км хожалықларара, 174,5 мың км хожалық ишки суўғарыў тармақлары, 31 мың км хожалықларара, 106,3 мың км хожалық ишки изейкеш тармақларынан пайдаланылмакда.
Республика хожалықларында 13 мыңға жақын насос агрегатлары бар болып, олар жәрдеминде 1,05 млн.га егин майданы суўғарылады.
Бар болған 4,25 млн.га суўғарыў майданларынан 0,144 млн гектары күшсиз, 0.668 млн. гектар жер орта ҳәм 0,168 млн гектар жерлар күшли шорланған есапланады. Демек 0, 836 млн. гектар жерлердиң мелиоратив жағдайы жарамсыз дәрежеде. Буның тийкаргы себеплери - каналлардан суўдың фильтрацияға жоғалыўы, майданлардан суўлардың изейкеш ҳәм коллекторларге ағызып жиберилиўи, суўғарыў ҳәмде суўдан пайдаланыў режелерине бойсынбаўшылық, суўғарыў жумысларының жаман шөлкемлестирилиўи, хожалық ишки гидромелиоратив системалары техник жағдайының гөмен болыўы, жер тегислеў жумысларының сыпатсызлығы, ҳәмде шор жуўыў жумысларының сыпатсызлығы болып есапланады.
Суўғарыў ҳәм коллектор-дренаж системаларының надурыс эксплуатация қылыныўы - олардың гидротехника қурылмалары менен кем тәмийинленгенлигиндедур.
Каналлардың суў өткизгишлер менен тәмийинленгенлиги 20-30 % ден ретлестириўши қурылмалар менен 15-20% ден, гидрометрик пост ҳәм суў өлшегишлер болса 30-40 % ден аспайды.
Хожалықтағы бар болған ГМ системалары техник жағдайының жарамсызлығы ҳәм олардан пайдаланыўдажол қойылып атырғанқатар кемшиликлер нәтийжесинде аўыл хожалық механизмлери санының артып барыўына, минерал төгинлерден көп муғдарда ҳәмде жоқары сортлы туҳымлардан пайдаланғанлығына ќарамастан аўыл хожалық егинлеринен алынып атырған өнимдарлық төменлигинше қалмақта.
Сонын ушын фермер-дийхан ҳәм ширкет хожалықларының рентабеллигини асырыў ҳәмде егинлерден барлык ўақытта жоқары өним алыўға тийкар жаратыўдың, тийкарғы шәртлеринен бири - илим, пән ҳәм әмелияттың таза, заманға сай жетискенликлеринен пайдаланып, хожалықтың ГМ системаларын жетилистириў яғный қайта қурыў есапланады.
Г