Reje: Bilimlendiriw mekemeleri iskerligi

TEMA:
BILIMLENDIRIW MA'KEMELERINDEGI MA'DENIY ISKERLIK

Reje:
1. Bilimlendiriw mekemeleri iskerligi.

2. Bilimlendiriw mekemelerindegi ma'deniy iskerlik.

3. "Ma'deniy iskerlik ha'm ma'deniyat sho'lkemleri haqqında"g'i nizam.

Qabilladi: Eshbaeva Gu'lba'har

Tayarladi: Qurbaniyazova Biybimariyam.
. Bilim bul ta'lim ta'rbiyanin'bası, baxıtlı-saadatli jasaw tiykarları. Insaniyliqti ullilawshi qa'diriyat, sirlar ten'izindegi du'niya ma'nisinen ma'lim etiwshi biybaha g'a'ziyne.
Al, bilimsizlik ko'p sonday jaramsizliq batpag'i ol, insan qa'libinde u'mitsizlik, erten'gi ku'nge isenimsizlikke jetekleydi.
Endi biz bilimlendiriw iskerligi mekemeleri menen tanısıp o'tsek, biraq bilimlendiriw mekemeleri haqqında so'z etiwden aldın bilimlendiriw sisteması haqqında da azg'ana toqtap o'tsek maqsetke muwapıq bolar edi. Bilimlendiriw sisteması- ma'mleketlik bilimlendiriw standardlarin, ma'mleketlik bilimlendiriw talapların, oqıw rejeleri ha'm oqıw bag'darlamaların, ma'mleketlik bilimlendiriw standardlarin, ma'mleketlik bilimlendiriw talapların ha'm oqıw bag'darlamaların a'melge asiriwshi bilimlendiriw mekemelerin, bilimlendiriw diniy sapasın bahalawdi a'melge asiriwshi mekemelerdi, bilimlendiriw sistemasinin'jumıs alıp barıwi ha'm rawajlanıwın ta'miynlew ushın za'ru'r bolg'an izertlew jumısların orinlawshi ilimiy
pedagogikaliq mâkemelerdi, bilimlendiriw tarawdag'i ma'mleketlik basqarıw uyimlarin, sonday aq olardin'qaramag'indag'i mâkemelerdi o'z ishine aladı. Bilimlendiriw sisteması birden-bir ha'm u'zliksiz esaplanadı. Bilimlendiriwdin' tu'rleri to'mendegilerden ibarat:
-Mektepke shekemgi bilimlendiriw ha'm ta'rbiya.
-Uliwma orta arnawlı ha'm bilimlendiriw.
-Profissional bilimlendiriw.
-Joqari bilimlendiriw.
-Joqari bilimlendiriwden keyingi bilimlendiriw.
-Kadrlardi qayta tayarlaw ha'm olardin'mamanlig'in arttiriw.
-Mektepten tisqari bilimlendiriw.
Jinisi, rasasi, milleti, tili,dini, socialliaq kelip shıg'ıwı, jeke ha'm socialliaq da'rejesine qaramastan ha'r bir shaxsqa bilim aliw ushın ten'huqıqlar kepillenedi.
Bilim alıw huqıqı:
-Bilimlendiriw ma'kemelerin rawajlanıw.
-Bilimlendiriw ma'kemelerinde innovaciyaliq jumisti qollap-quwatlaw ha'm oqıw bag'darlamaların innovaciyaliq texnologiyalardan paydalang'an halda a'melge asırıw.
-O'ndiristen ajiralg'an (ku'ndizgi) ha'm ajiralmag'an halda ( sırtqı, keshki, aralıqtan) bilim alıwdı sho'lkemlestiriw.
-Kadrlardi tayarlaw qayta tayarlaw ha'm olardin' mamanlig'in arttiriw.
-Uliwma orta ha'm orta arnawlı bilimlendiriwdi ha'm baslawısh professional bilimlendiriwdi biypul alıw.
-Shan'araqta yamasa o'z betinshe oqıw ushın bilim alg'an puqaralarg'a sonday aq ulıwma orta bilim almag'an puqaralarg'a akkreditaciyadan o'tken ma'mleketlik bilimlendiriw ma'kemelerinde eksternat ta'rtibinde attestaciyadan o'tiw huqıqın beriw arqalı ta'miynlew edi.
Sırt el puqaraları O'zbekstan Respublikasinin'xalıqaralıq sha'rtnamalarina ha'm nizamshilig'ina muwapıq Qaraqalpaqstan Respublikasinda da bilim alıwg'a haqlı.
"Ma'deniy iskerlik ha'm ma'deniyat sho'lkemleri haqqında"g'i nızam qabıl etiledi (20.01.2021 jildag'i O'RQ-668-san).
Aldın ma'deniy iskerlik tarawındag'i huqıqıy mu'na'sibetler "Ma'deniy qimbatliqlardi alıp kiriw ha'm alıp shıg'ıw haqqında"g'i , "Muzeyler haqqında"g'i , "Ma'deniy miyras obyektlarin qoriqlaw ha'm olardan paydalanıw haqqında"g'i nızamlar, Prezidentin' pa'rmanlari ha'm qatarları ha'm de nızam u'sti hu'jjet ler menen ta'rtipke saling'an. Ma'deniy iskerlik tarawındag'i mu'na'sibetlerdi ta'rtipke saliwg'a qaratılg'an jalg'ız huqıqıy baza payda bolg'an.
Qabıl qiling'an nızam usı tarawdag'i huqıqıy bosliqlardi toltiriwg'a xızmet etedi.
*Nizamnin'maqseti ma'deniy iskerlik, solay etip sho'lkemleri iskerligi tarawindag'i mu'na'sibetlerdi ta'rtipke saliwdan ibarat. Nizamda to'mendegiler belgilenedi,
-tiykarg'i tu'sinikler do'retiwshiligi
-do'retiwshi topar,
-do'retiwshi iskerlik,
-ma'deniy bayramlar,ma'deniy bayram sho'lkemlestiriwshileri,
-ma'deniy isshileri ha'm basqalar.
*Ma'deniy iskerlik tarawındag'i ma'mleket siyasatinin' tiykarg'ı printsiplerin ha'm jo'nelisleri , ma'mleket siyasatınin' payda boliwinin' a'melge asiriwshi organlar.
*Puqaralar diniy, shet el puqaralarinin' ha'm de puqaralıg'ı bolmag'an shaxslar diniy ma'deniy iskerlik tarawındag'i huqıq ha'm ma'jbu'riyatlari.
*Ma'deniy iskerlik tarawında a'melge asirilatug'in ayırım iskerlik tu'rleri, ma'deniy g'alabaliq bayramlar jumısına konsert-tamasha iskerligi , do'retiwshilik toparlarinin'ha'm do'retiwshilerdin' gastrol iskerligi, do'retiwshilik buyirtpa, xalıq do'retiwshiligi, xalıq badiiy o'nermentshiligi ha'm a'meliy ko'rkem-o'neri, O'zbekstan xalıq oyınları kiritiledi.
*Ma'deniyat sho'lkemleri ha'm olardin' tiykarg'ı tu'rleri, olar qatarina ma'deniy tamasha sho'lkemleri, ma'deniy-ma'rifiy sho'lkemler, basqa ma'deniyat sho'lkemleri kiritiledi.
*Ma'deniy marifiy sho'lkemler iskerliginin'tiykarg'ı jo'nelisleri.
*Ma'mleket ma'deniyat mekemeleri ha'm sho'lkemlerin attestaciyadan o'tkeriw ta'rtibi.
*Ma'deniy sho'lkemlerdi sho'lkemlestiriw qayta sho'lkemlestiriw ha'm tawsiw, solay etip olardı attestaciyalarg'a (birlespelerge) birlestiriw.
*Ma'deniy iskerlik tarawındag'i xalıqaralıq birge islesiw formalari.
Nızam menen ma'deniy iskerliktegi basqa formalarda ta'rtipke salinadi.
2021-jili 20-yanvarda qabıl etilgen O'zbekstan Respublikasinin' "Ma'deniy iskerlik ha'm ma'deniyat sho'lkemleri haqqında"g'i nızam tiykarında kishigirim nızam asti nizamlardan biri bul "Muzeyler haqqında"g'i nizamg'a baylanıslı Muzeyler iskerligi haqqında azg'ana toqtap o'tsek:
Qaraqalpaqstan Respublikası tariyxı ha'm ma'deniyati ma'mleketlik muzeyi Oraylıq A'ziyanin' en' eski muzeylerinin'biri bolıp esaplanadı.Onin' tariyxı 1929-jili Qaraqalpaqstan u'lke taniwshilari ja'miyetinin ' To'rtku'ldegi ko'rgizbesin baslang'an. Ha'zirgi waqıtta muzey No'kiste jaylasqan bolip, 65 000 nan artıq eksponatqa iye. Olar u'sh bo'limge bo'lsheklengen, ta'biyat, arxeologiya ha'm etnografiya, ha'zirgi zaman tariyxı.
Muzeyde Aral boyinin' a'yyemgi haywanlari ha'm o'simliklerinin ' tasqa aylang'an qaldıqları, siyrek ushirasatug'in ja'ne de a'lleqashan joq bolıp ketken quslar ha'm haywanlar din' diniy tuliplari ko'rgizbege qoyılg'an.
2021-jili 20-yanvarda qabıl etilgen O'ZBEKSTAN Respublikasinin' "Ma'deniy iskerlik ha'm ma'deniyat sho'lkemleri haqqında"g'i nizam.
Nızam nin' qabıl etiliwi ma'deniyat tarawındag'i mu'na'sibetlerdi huqıqıy ta'rtipke salıw mu'mkinshiligin asıradı ha'm de xalıq aralıq huqıq normalarin milliy nızam hu'jjetlerine implementaciya qiliwin ta'miynleydi.
Solay etip, xalıqaralıq maydanda O'zbekstan
Respublikasinin' imidjin asiriw menen bir qatarda xalıqlar ha'm aymaqlar ortasındag'i ma'deniy baylanistin' ja'ne de rawajlanıwı ha'm bekkemleniwine o'zinin' jaqsı ta'sirin ko'rsetedı.
Ma'deniyat tarawindag'i mu'na'sibetlerdi ta'rtipke saliw , ma'deniyat ha'm ko'rkem o'ner mekemeleri , ijadiy birlespesi ha'm birlespelerdin' huqıqıy maqami, do'retiwshilerdi socialliaq qorg'awg'a qaratılg'an jalg'ız huqıqıy baza jaratılmag'anlig'i tu'rli ba'sekilerge sebep bolıp atır edi. Bug'an juwap "Ma'deniy iskerlik ha'm ma'deniyat sho'lkemleri haqqında"g'i Nızam tarawdag'i huqıqıy bosliqlardi toltiriwg'a xızmet etedi. Nizamda ma'deniyat tarawinda ma'mleket siyasatinin' maqseti ha'm tiykarg'ı u'stinli jo'nelislerin belgilew, usı jo'nelistegi huqıqıy mu'na'sibet qatnasiwshilarin anıqlaw ha'm olardin' wa'killiklerin belgilew, talant iyelerinen ha'm ma'deniyat mekemelerinin' huqıqıy maqamin belgilew, ma'deniy sho'lkemlerin ma'mleket ha'kimiyatı organları jergilikli o'zin-o'zi basqarıw organları ha'm basqa sho'lkemler menen o'z ara baylanis ha'm sherikligin bekkemlestiriw, ma'deniyat tarawlarin raqobatbardoshlig'in asırıw ha'm basqa za'ru'r ma'seleler qamtip alinbaqta.
Ministrler Kabineti , Ma'deniyat wa'zirligi, O'zbekstan Respublikası Prezidenti adminstraciyasi janındag'ı Axbarat ha'm ommaviy kammunikaciyalar agentligi , "O'zbekkino" milliy agentligi ha'm de jergilikli ma'mleket ha'kimiyatı organları ma'deniy iskerlik tarawındag'i ma'mleket siyasatin payda boliwinin' a'melge asiriwshi organlar sıpatında ko'rsetilip olardin'wa'killikleri belgilenedi.

PAYDALANILG'AN. A'DEBIYATLAR.

1. Mektep sabaqlig'i "Ruwxiyliq tiykarları" 10_11-klaslar ushın.
2. Internet tarmag'i www.google.com
3. "Joqarı ma'na'wiyat-Jen'ilmes ku'sh" kitabı.