Reja: Jut ahamiyati

Mavzu: Jut ahamiyati, tarixi, sistematikasi, morfologiyasi.
Reja:
1. Jut ahamiyati.
2. Jutning kelib chiqish tarixi.
3. Sistematikasi va morfologiyasi.

Ahamiyati. Yuqori texnik sifatiga va nam otkazmaydigan tolaga ega bo'lish uchun jut ekiladi. Jut tolasidan tayyorlangan qadoqlarda mahsulotlar namlikdan saqlanadi. Jut tolasi yaxshi bo‘yaladi, ingichka va ipaksimonligi bilan farqlanadi. Aksariyat holda jut tolasidan qoplar ishlab chiqiladi, gilam to‘qishda, mebel materiallarini ishlab chiqishda qollanadi. Chiqindilaridan qog‘oz va arqon tayyorlashda foydalaniladi.Urugidan muhim texnik moyi mavjud. Urugdan yurak xastaligida qollaniladigan preparatlar olinadi (olitorizid va korxorizid).

Tarixi. Jutning vatani Hindiston (Bengaliya). Bu hududda jutning yovvoyi turlari ko‘p uchraydi. Hindistonda yer yuzida ekiladigan jut maydonining 95% joylashgan. Oz miqdorda jut Osiyo, Afrika va Amerikada ekiladi.Olimlar tomonidan jutni O‘zbekistonda yetishtirish mumkinligi aniqlangan. Bu sharoitda quruq poya hosili o‘rtacha 50-80 s, tola 8­12 s va urug‘ 2,5-4 s/ga ni tashkil qiladi.
Sistematikasi. Jut Corchurus (Toigp.) L. lipadoshlar (Tiliacea)oilasiga mansub. Jutning 40 ta turlari mavjut, shulardan faqat 2 tasi ekiladi: uzunmevali va kaltamevali turlari.
Uzunmevali jut. С. olitorius L. - bir yillik o‘tsimon o‘simlik. Tolasi ipaksimon, sariq rangli, poyada 20,1-22,7% boladi.
Kalta mevali jut. C.Capsularis L. - bir yillik o‘tsimon o‘simIik. Tolasi pishiq, kaltaroq, poyada 20,2-24,6% tola mavjud.O‘zbekistonda uzun mevali jut navlari o‘rganilgan. Eng yaxshi navlar deb “Uzbekskiy 53” va “Uzbekskiy 420” (Pervenets Uzbekistana) topilgan. Bu navlar O‘rta Osiyo O'simlikshunoslik ITI da yaratilgan. Quruq poya hosili 80 s gacha, tola 15-25 va urug‘ hosili 4-6 s/ga ni tashkil qilgan.