Reja: I kirish. II
Download 397,65 Kb. Pdf ko'rish
|
Коmpyuter o‘yinlarining yoshlar ma’naviy ongiga salbiy ta’sirini
|
Kоmpyuter o‘yinlarining yoshlar ma’naviy ongiga salbiy ta’sirini oldini olish masalalari Reja:
I Kirish. II Asosiy qism: 1. Коmpyuter o‘yinlarining yoshlar ma’naviy ongiga salbiy ta’sirini oldini olish masalalari 2. Kompyuter o‘yinlaridan noto‘g‘ri taassurotlar yuzaga kelishining oldini olish masalalari 3. Kompyuter o'yinlari: afzalliklari va kamchiliklari. Kompyuter va bolaning "aloqasi" da murosa III Xulosa.
1 Kirish Bugungi kunda global internet tarmoqlar insonlarga ko‘plab imkoniyatlar yaratib berishi bilan birgalikda, jamiyatda muayyan g‘oyaviy-axloqiy me’yorlarga ta’sir etmoqda. Ilgari bu tarmoqlardan xavfsirash nisbatan kamroq edi, endilikda esa ikki jihatdan xavf ortgan. Birinchisi, hajm va qamrov jihatdan bo‘lib, internet xizmatidan foydalanish arzonlashdi va kompyuteri mavjud bo‘lgan deyarli ko‘p xonadonlarda kuzatish mumkin. Kompyuter ilgarigidek tasavvurdagi biror moddiy mulk belgisi sifatida emas, balki oddiy ish quroli sifatida ko‘rinmoqda. Shuningdek, unga ega bo‘lish xuddi televizor sotib olishdek bo‘lib qoldi. Qolaversa, internet xizmatlaridan foydalanish nafaqat kompyuterda, balki qandaydir chegirmalar bilan mobil aloqa vositalarida ham kechmoqda. Demak, hajm va qamrov juda tezlikda o‘smoqda. Ikkinchisi, internet tarmog‘ida o‘ziga jalb etuvchi qiziqishni, moyillikni oshiruvchi vositalar o‘ylab topilib, taklif etilishidir. Masalan, ba’zi kompyuter o‘yinlarining yutug‘iga pul qo‘yilgan bo‘lib, ular ko‘proq sovrinli musobaqani emas, balki haqiqiy ma’noda qimorni eslatadi. Bu esa bolalar va yoshlar ongu
shuurini egallash borasida internet tarmog‘i boshqa vositalarga qaraganda, yetakchi ekanligini ko‘rsatadi. Nielsen/Net Ratings kompaniyasi o‘tkazgan so‘nggi ilmiy-tekshiruv ishining natijasiga ko‘ra, butun dunyo tarmog‘iga ulanayotgan yosh bolalarning soni kun emas, soat sayin oshmoqda: birgina 2007-yilda Yevropada yosh avlod vakillarining 33 foizi onlayn tizimidan foydalangani kuzatilgan. 2008-yilda jahon axborot tarmog‘idan 10 million bola foydalangan bo‘lsa, 2012- yilda ularning soni allaqachon 13 milliondan oshib ketdi. Bu ko‘rsatkich kundan-kunga ko‘paymoqda. O‘z hayot mazmunini bunday onlayn tizimida ko‘rayotgan yoshlarning katta qismi — 4,5 millioni Buyuk Britaniyaga to‘g‘ri keladi. Ular har kuni elektron manzillarini tekshiradi, turli xil saytlardan ma’lumot izlaydi va chat (global tarmoqdagi suhbatxona)lar orqali muloqotda bo‘ladilar. Germaniyada hozircha 3 million va Fransiyada esa 1,5 million bola o‘z vaqtini, asosan, onlayn tizimida o‘tkazadi (Axborot asrida ta’lim tarbiya — Toshkent: Akademnashr, 2012. — B.108). Kanadada 17 yoshgacha bo‘lgan 6 ming nafar bola o‘rtasida o‘tkazilgan tadqiqot natijasiga ko‘ra, internetdan faqat axborot olish maqsadida foydalanilmas ekan. So‘rovda ishtirok etganlarning 99 foizi internetdan foydalanishini, ularning har 8/10 nafari uyda ulanish imkoniyatiga ega ekanini bildirgan. Kanada yoshlarining yarmidan ko‘pi internet va kompyuter texnologiyalarini ota-onalaridan yaxshiroq bilishlarini aytganlar. Ularning 80 foizi mustaqil ravishda internetga ulanishini, ota- onalari kompyuterga himoya vositasi bo‘lgan filtrlash dasturini o‘rnatib qo‘ymagani va farzandlari qanday saytlarga kirishini nazorat qilmasligini tan oldilar. Umuman olganda, aksariyat ota-onalar, aniqrog‘i, ularning 65 foizi farzandlari internetdan faqat uy vazifasini tayyorlash uchun foydalanadi, degan fikrdalar. Kun tartibidagi mashg‘ulotlarni darajaga bo‘lsak, bunda yoshlar ilm olishni eng oxirgi o‘ringa qo‘yar ekan. Ular asosan, internet orqali musiqa tinglaydi, elektron manzilni tekshiradi, xullas, faqatgina vaqtichog‘lik qiladi. Yoshlarning uchdan ikki qismi Internetga yangi do‘stlar orttirish va kim bilandir suhbatlashish maqsadida ulanadi, ularning 15 foizi bu munosabatlarni keyinchalik real hayotda davom ettirar ekan(Yuqoridagi manba).
1. Коmpyuter o‘yinlarining yoshlar ma’naviy ongiga salbiy ta’sirini oldini olish masalalari Mamlakatimiz yoshlari va bolalari tomonidan kompyuter o‘yinlarini o‘ynash bo‘yicha o‘tkazilgan so‘rovnoma
natijalariga ko‘ra kompyuter o‘yinlariga qancha vaqt sarflaysiz? — savoliga 86% respondent 1–2 soat, deb javob qaytargan, 10% respondent 3–4 soat, 3,3% respondent 7 soat va undan ko‘proq vaqtni kompyuter o‘yinlari o‘ynash bilan o‘tkazishini aytgan. 0,7% respondent 5–6 soat vaqt davomida o‘yin o‘ynayman, deb javob qaytargan. Bir kunda o‘rtacha uzog‘i bilan 2 soatgacha kompyuter oldida o‘tirish mumkinligini hisobga olganda, umuman yomon ko‘rsatkich emas. 1-diagramma. Kompyuter o‘yinlariga qancha vaqt sarflaysiz?
Internet orqali kirib kelayotgan xavflarning yoshlardan ham ko‘ra bolalar ongiga ko‘proq ta’sir qiluvchi usuli — bu kompyuter o‘yinlari. Bugungi kunda kompyuter o‘yinlarining eng ommalashgan janri — bu ekshn (inglizcha action-harakat) bo‘lib, asosan, u jangari sahnalar, ur-yiqitlar, mushtlashuvlar, otishmalarni o‘z ichiga oladi. Ekshn inglizcha shuter (otib tashlamoq), fayting (kurash), shuningdek, vahima, qo‘rquv (survival/horror) so‘zlari bilan uyg‘un holda qo‘llaniladi. Masalan, «Call of duty», «Mortal Kombat», F.E.A.R., «Silent Hill» kabilardir (O‘sha manba. — B.92.). Ommalashgan kompyuter o‘yinlari bo‘yicha matereyting.ru
sayti ma’lumotlariga ko‘ra, o‘yinlar reytingi quyidagicha baholangan: 1. «Minecraft» 2. «Portal-2» 3. «The Elder Scrolls-5: Skyrim» 4. «Yalmog‘iz-2: qirolni o‘ldirish» 5. «Deus Ex Human Revolution» 6. «FIFA-12» 7. «Shogun-2 Total War» 8. «Dead Space-2» 9. «Battlefield» (www.matereyting.ru) Yuqoridagi o‘yinlarning orasidan faqatgina bittasi futbol o‘yiniga asoslangan — «FIFA-2012»ni bolalarning axloqiy tarbiyasiga zid kelmasligini ta’kidlash mumkin. Qolganlari bolalar ma’naviy ongini zaharlashga, ularning ruhiyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishga qaratilgan o‘yinlardir. Masalan, ular orasida shunday mazmundagi o‘yinlar bor: o‘yin qahramoni o‘rni kelganida boshqa begona chorasiz «qahramonlar» bilan uyushib harakat qilishiga ham to‘g‘ri keladi. Qiyin vaziyatdan chiqib olgach esa, ular bir-biriga qarshi urishadi. Chunki «sen o‘ldirmasang, seni o‘ldiradilar» aqidasi o‘yinning qoidasidir. Boyagina bir-biriga «yordam» bergan hamkorlar bir-birini «o‘ldiradi». Ushbu jarayon bolani faqat dushmanlik ruhida tarbiyalab, maqsadsiz bo‘lib, voyaga yetishiga turtki bo‘ladi. Internet o‘yinlari orqali «ommaviy madaniyat» tahdidlarining kirib kelishi, aynan, mazkur holatlarda kuzatiladi. Shu yerda yana bir narsaga e’tibor qaratsak. Bolani ongida kechayotgan virtual olamdagi zo‘ravonlik, sotqinlik, behayolik, o‘g‘irlik, buzuqlik ertaga real hayotga ko‘chmaydi deb, hech kim kafolat berolmaydi. Aynan «ommaviy madaniyat» tahdidlarining mana shu jihatlari mamlakatimizda yosh avlodning barkamol bo‘lib, voyaga yetishida to‘siq bo‘ladi. Shu o‘rinda mamlakatimizda yoshlar orasida kompyuter o‘yinlarini o‘ynashga oid o‘tkazilgan so‘rovnomalardan «Siz qanday kompyuter o‘yinlarini o‘ynashni yoqtirasiz?» — degan savolga respondentlarning 29% sport o‘yinlarini (FIFA va boshqalar) deb, javob qaytarganlar. 21% respondent harbiy (Counter Strike, Call of Duty, WORLD AT WAR va boshqalar), 20% respondent avtopoygalarni (Speed Under Ground, Raced River GRID va boshqalar) deb, javob berganlar. 11% respondent strategik (Age of Empires III va boshqalar), 10% fantastik (Crisis, Devil may cry va boshqalar), 9% respondent rolli, dizayn bo‘yicha o‘yinlarni (Sims 3 va boshqalar) o‘ynashlarini aytib o‘tganlar. 2-diagrammа. Siz qanday kompyuter o‘yinlarini o‘ynashni yoqtirasiz?
Yuqoridagi diagrammadan ham ko‘rinib turibdiki, mamlakatimiz yoshlari xorij yoshlariga nisbatan kompyuter o‘yinlarining asl maqsadalarini anglab yetgan yoshlar ko‘pchilikni tashkil etadi. Ammo bular orasida mavjudlarining oldini olish bugungi davr nuqtai nazaridan muhim hisoblanadi. Shu yerda «BBC News» ma’lumotlariga nazar soladigan bo‘lsak, «Germaniyadagi mutasaddilar mamlakatdagi internet tarmog‘ida ishlovchi 12 ming kishini bolalar pornografiyasiga oid material almashuv tarmog‘i a’zosi deb gumon qilgan. UPI agentligining qayd etishicha, ulardan 1700 nafariga ayblov e’lon qilingan. 2008-yilning yoz faslida boshlangan global reyd Saksoniya-Anxalt federal hududida 300 nafar gumondorning xatti-harakatini tekshirishdan start olib, ushbu tadbir butun dunyoning 70ta mamlakatida davom etib kelayapti. Associated Press axborot agentligining ilk xabariga asoslangan mazkur jinoyatning ochilishida internet-provayderlardan birining axboroti dalil bo‘lgan. Ushbu jinoyatda bolalar pornografiyasini targ‘ib etuvchi portalga kirish bilan bog‘liq juda ko‘p holatlar aniqlangan» («Jamiyat» gazetasi, 2007-yil 28-dekabr 52- son).
Ushbu o‘rinda Yurtboshimiz Islom Karimovning quyidagi so‘zlarini keltirish mumkin: «Agarki biz bunday xatarlarga qarshi o‘z vaqtida qat’iyat va izchillik bilan kurash olib bormasak, turli zararli oqimlar bizning yurti-mizga ham shiddat bilan yopirilib kirishi, yoshlarimizni o‘z girdobiga tortib ketishini, oqibatda ularning ota-ona, oila, el-yurt oldidagi burchi va mas’uliyatini o‘ylamaydigan, faqat bir kunlik hayot bilan yashaydigan xudpisand kimsalarga aylanib qolishi mumkinligini tasavvur qilish qiyin emas. Mana shu achchiq haqiqatni yurtimizdagi har bir inson, har qaysi ota-ona, eng muhimi, har qaysi yigit-qiz chuqur anglab olishini istardim» (Islom Karimov. Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch. — T.: Ma’naviyat, 2008, 15-b.). Shu nuqtai nazardan, ushbu jarayonlarni qanday maqsadga yo‘naltirilganligini anglab yetishda yoshlar hayotida ota- onalarning nazorati qay darajadaligini bilish maqsadida so‘rovnoma savollari orasida «Kompyuter o‘yinlari o‘ynashingizni ota-onangiz nazorat qiladimi?» — degan savolni qo‘ydik. Mazkur savolimizga respondenlarning javoblari quyidagi ko‘rinishda aks etdi: ha, doimo nazorat qiladilar, deb 49% respondent javob qaytargan bo‘lsa, 33% respondent «ha, ba’zan nazorat qiladilar», deb javob berganlar. 18% respondent «yo‘q, men mustaqilman, meni kimdir nazorat qilishi shart emas» — ko‘rinishidagi javobni berganlar. 3-diagrammа. Kompyuter o‘yinlari o‘ynashingizni ota- onangiz nazorat qiladilarmi?
Mavzu doirasida guvohi bo‘lganimizdek, dunyoda sodir bo‘layotgan so‘nggi voqealar tahlili shuni ko‘rsatadiki, zamonaviy sharoitlarda global axborot muhitining shakllanishi, axborot-kommunikatsiya va internet texno- logiyalarining jamiyat va mamlakat hayotining barcha sohalariga kirib borayotgan bir paytda yoshlar ongiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan yot g‘oyalardan yoshlarni himoya qilish muammolari dolzarb tus olmoqda. Bugungi kunda voyaga yetmagan yoshlar ruhiyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan internetda mavjud salbiy ma’lumotlarga zo‘ravonlikni, axloqsizlik, behayolikni, shafqatsizlikni targ‘ib etuvchi ma’lumotlar, real muloqot ko‘nikmalarini yo‘qolishiga va insonlararo munosabatlar rivojlanishini susaytirishga oid hamda o‘zbek xalqining milliy-madaniy qadriyatlariga zarar yetkazishga olib keladigan axborotlar, tanishuvlar saytlari, ijtimoiy tarmoqlar, bloklar, chatlar kabi resurslarni o‘z ichiga olgan xavf-xatarlar kiradi. Bu borada bajariladigan vazifalarimiz yuza-sidan quyidagi xulosalarni berish mumkin: Birinchidan, axborot almashinishi, aloqa, yosh avlodni rivojlantirish va tarbiyalash uchun internet muhitni
xatarsiz, etik va qulay qilish maqsadida ijtimoiy birlashish yo‘li orqali ko‘rsatmalar ishlab chiqish. Ikkinchidan, Internet va kompyuter o‘yinlarining salbiy ta’siridan o‘smir yoshlarni himoya qilish texnik metodlarni ishlab chiqish va tatbiq etishdan iborat. Bu borada asosiy maqsad davlat hokimiyati organlari ijtimoiy tashkilotlar bilan hamkorlikda amalga oshiriladigan jamlanma dasturlar tadbirlari, tadqiqot va ta’lim loyihalari orqali O‘zbekistonda yoshlar internetdan xatarsiz foydalanishlarini ta’minlaydigan texnologik vositalar va metodlarni ishlab chiqish hamda kengroq tashviq etishdan iborat. Bularning barchasi O‘zbekistonda o‘sib kelayotgan avlodni milliy an’analar va xalq ma’naviy qadriyatlarini, Vatanni sevish va mas’uliyatni his etish ruhida tarbiyalashga imkon beradi.
Kompyuter o‘yinlaridan noto‘g‘ri taassurotlar yuzaga kelishining oldini olish masalalari
Bugungi kunda deyarli barcha yoshdagi shaxslar, ayniqsa, bolalar kompyuter (planshet, noutbuk)larda turli o‘yinlar juda ko‘p bo‘lganligi uchun ham muloqotda bo‘ladilar. Ko‘pchilik ota-onalar kompyuter o‘yinlarini kichkintoylarning beminnat «ovunchog‘i» deb biladilar: oldiga qo‘ysang – bola shu bilan ovora bo‘lib, jimgina uyda o‘tiradi, hattoki soatlab o‘tiraveradi, ko‘chada tentirab yurmaydi. Hozirgi davrda mobil telefon, planshet, smartfon, notbuk va kompyuter kabi qurilmalar mavjud bo‘lmagan oilani uchrata olmaymiz, shu sababli ham kichkintoylar olamni anglay boshlagan ilk kunlaridanoq mazkur qurilmalarga qiziqa boshlaydilar. Ko‘p yillardan buyon jahondagi ko‘plab mutaxassis- olimlar zamonaviy kommunikatsiya qurilmalarining inson markaziy asab tizimiga salbiy elektr-magnit ta’siri mavjudligini ta’kidlayotganliklaridan xabardormiz. Bu, ayniqsa, bola organizmiga kuchli ta’sir etadi. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning muntazam ravishda, planshet yoki smartfon ilovalaridagi o‘yinlar bilan shug‘ullanishi ularning intellektual rivojlanishiga ham ta’sir etadi. Bolalar yuqori chastotali elektr-magnit ta’sirga ega: telefon, smartfon, planshetlardan foydalanishi umuman sanitariya me’yorlari talablariga javob bermaydi. Mazkur qurilmalar bolaning ruhiy rivojlanishiga ham quyidagicha salbiy ta’sir ko‘rsatadi: Birinchidan, sensorli ekrandan foydalangan bolalarda bosh miyaning signaliga qo‘l harakatlari nomuvofiq bo‘ladi. Bunday bolalar ko‘proq foydali hisoblangan harakatli o‘yinlar bilan shug‘ullanishga umuman qiziqmay qo‘yadilar. Soatlab sichqonchadan foydalanish esa barmoqlarning og‘rishiga sabab bo‘ladi, shuningdek, bolaning engashib o‘tirishi uning qomatiga zarar yetkazadi. Kompyuterdan foydalanib, bola sensorikani his etmaydi. Bundan tashqari, bola qo‘lidagi mayda motorikasining rivojlanishiga ham ta’sir etadi. Ikkinchidan, bolaning smartfon va planshet ekranlaridagi obyektlarga tikilib o‘tirishlari ko‘rishdagi muammolarni yuzaga keltiradi. Uchinchidan, planshet va smartfonlardan uzoq vaqt foydalanish bolaning bo‘yin qismida muammolar yuzaga keladi. Bola kompyuterda o‘yinlar bilan band bo‘lganida ekranga tikilaverib, kipriklari pirpiraydigan bo‘lib qolishi kabi yomon holatlar paydo bo‘ladi. Bundan tashqari, ayrim tajovuzkor o‘yinlar bolalarning dunyoqarashini buzadigan quyidagicha salbiy ta’sirlarni ko‘rsatadi: 1. Bola o‘yinda bo‘lganidek, haqiqiy hayotda ham odamlarning hayotini tuganmas, qayta, qo‘shimcha «jon» olib yashash mumkin degan tasavvurga keladi, o‘yinni qayta boshlash mumkin bo‘lganidek, haqiqiy hayotda, ko‘chada ham turli xavfli vaziyatlarga yengil yondashadigan odat shakllanadi. 2. Bolada har qanday ziddiyatli holatni kuch bilan hal etish zarur degan fikr uyg‘onadi, kuch — asosiy maqsadga aylanib, kelishish yo‘li bilan hal etish mumkinligini, hattoki, xayollariga ham keltirmaydilar yoki buning uddasidan ham chiqa olmaydilar. 3. Kompyuter o‘yinlari qahramonlarining xulq-atvori haqiqiy hayotdagi bolaga o‘tadi, boshqalarga rahmsizlarcha munosabatda bo‘lish oddiy holatdek — go‘yo buning uchun hech narsa bo‘lmaydigandek, bu shunchaki o‘yindek tuyuladi! Agar o‘yin qahramoni xavfli olov, balandlik, jarliklar ustidan sakrab o‘tsa ham, hech bir zarar ko‘rmasligi va yana bir necha hayot zahirasiga egaligi bolaning ongida unga ham hech narza zarar yetkaza olmaydi, degan fikr shakllanadi. Bola umuman hech bir xavf-xatardan cho‘chimaslik kerak degan fikrda bo‘lib, o‘zlarini virtual qahramonlardek his eta boshlaydi.
Kompyuter o‘yinlari bolalarda ruhiy zo‘riqish(stress), depressiya holatlarini yuzaga kelishiga sababchi bo‘lishi ham mumkin. Tajovuskor mavzudagi kompyuter o‘yinlarini yosh bolalar o‘ynashiga umuman yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi, aksincha, psixologik xavfsiz va ta’limiy mavzudagilarini taklif etish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Kompyuter o‘yinlari bolalarda harakatchanlik, natijalarga erishish tomon intilishni so‘ndiradi, virtual olamdagidek, hamma narsani oson yo‘l bilan qo‘lga kiritish mumkin degan tushunchani shakllantiradi. Bolalar sichqoncha tugmasini bosish bilan masalani hal qilish mumkin degan fikr bilan yondashib, turli harakatlarga odatlanadilar — kompyuter qurilmalari va o‘yinlar ham vaqtni ko‘ngildagidek o‘tkazish va zeriktirmaydigan manba sifatida bolani xursand qiladi. Kompyuter o‘yinlaridan olgan noto‘g‘ri taassurotlarini hayotda ham qo‘llashga intiladi. Bu noto‘g‘ri xulq-atvor modeli uning hayotda bilim olish, mehnat qilib, biror orzu-umidlarini ro‘yobga chiqarishida to‘sqinlik qiladi — shu sababli bir marta uringanida natijaga erisha olmasa, yana harakat qilish, intilish o‘rniga yoki maqsadidan osongina voz kechadi, yoki salbiy harakatlar bilan bo‘lsada, boshqa yo‘llarni qidira boshlaydi. Bundan tashqari, eng yomoni kompyuter o‘yinlari bolani qaramlikka olib keladi. Ma’lumki, kompyuterga qaramlik ham juda xavfli kasallik ekanligi haqida ma’lumotlar ko‘p. Bolalarda kompyuter va axborot vositalariga sog‘lom qiziqish yoki gadjetlarga qaramlik yuzaga kelayotganligini qanday aniqlash mumkin. Buning uchun bola xatti- harakatlarini kuzatish va quyidagi holatlarga:
Bola qancha vaqtini kompyuter o‘yinlari bilan o‘tkazishi. Agar bir soatdan ortiq bo‘lsa qaramlik xavfidan tashvishlanish mumkin.
Bola kompyuter yoki planshet kabilarsiz ham o‘yinlar bilan shug‘ullana olishi.
chaqirilganda kompyuter yonidan ketib, qanchalik tez javob beradi yoki chaqirgan inson oldida hozir bo‘lishi.
chizishga yoki kitob o‘qishga qiziqishlarining mavjudligi.
kompyuterdan foydalanmay, boshqa mashg‘ulotlar bilan bandligiga e’tibor qaratish zarur. Yuqoridagilardan kelib chiqib, bolaning kompyuter o‘yinlariga qaramlik darajasi yoki shunchaki undan ba’zan zarur holatlardagina foydalanishi haqida
ma’lumotga ega bo‘lish mumkin. Bundan tashqari, kompyuter o‘yinlariga qaramlik yuzaga kelishi mumkinligini bolaning xatti-harakatidagi belgilarga muvofiq ham aniqlash mumkin: muntazam kompyuter o‘yinlari bilan band bo‘lgan bola shaxsiy xususiyatlarida ilgari kuzatilmagan jizzakilik, asabiylik, gapga quloq solmaslik, injiqlik, tajavuzkorlik, enurez… kabilarning yuzaga kelishi kompyuterga qaramlikdan darak beradi. Bola psixikasi kompyuter o‘yinlari davrida zararlanishi va ortiqcha yuklama olishi mumkin. Bunga hayajonga soluvchi, salbiy kutilmagan syujetlarga ega, ruhiy zo‘riqtiradigan o‘yinlar misol bo‘la oladi. Bolalarda ko‘pincha quyidagi:
kompyuter oldida bola kayfiyatning yaxshiligi;
o‘yindan to‘xtashni xohlamaslik;
kompyuter oldida uzoq vaqtni ko‘ngilli o‘tkazish;
kompyuter oldida oila va yaqinlarga qo‘pol munosabatda bo‘lish;
psixologik belgilar paydo bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, quyidagi salbiy jismoniy belgilarni:
hamda bel og‘rig‘i;
ovqatlanish tartibiga rioya etmaslik;
shaxsiy gigiyenaga rioya etmaslik;
to‘yib uxlamaslik kabilarni kuzatish mumkin. Afsuski, hozirgi davrda deyarli ko‘pchilik bolakaylar ochiq havoda faol harakatli o‘yinlar: masalan varrak uchirish, koptok o‘ynash, bekinmachoq va boshqalar bilan shug‘ullanmaydilar. Axir faol va sog‘lom turmush tarzi — bu bolalarning sog‘lom rivojlanishlarining garovidir. Buning o‘rniga turli filmlar tomosha qilish, mobil telefonlari va planshet va boshqalardagi o‘yinlar bilan ko‘p vaqt o‘tkazadilar. Bolalarning sog‘lom rivojlanishi, ularning ta’lim-tarbiyalari uchun ota-onalar javobgardirlar. Agar ular bolaga noutbuk yoki mobil telefoni, televizor bilangina vaqt o‘tkazishlariga ruxsat bermay, buning o‘rniga, ochiq havoda harakatli o‘yinlar yoki kitob o‘qishga qiziqtirishlari lozim. Ota-onalar shunday holatlarda farzandlari tarbiyasiga to‘g‘ri yondashib, masalan, quyidagicha:
bolalarning juda kichik yoshlaridanoq mobil telefonlariga qiziqishlari shakllanayotgan davrda ularni boshqa muhimroq mashg‘ulotlarga, masalan, ochiq havoda faol harakatli o‘yinlarga chalg‘ita bilish,
eng avvalo, bola ongida barcha texnika voitalari: televizor, kompyuter, planshet kabilardan faqat ruxsat so‘rab foydalanishlari shartligi haqidagi fikrni singdirib borish,
vaqt mobaynida foydalanish mumkinligini bilishlari shart. Bu asosiy qoidaga aylanishi zarur.
etadigan o‘yinchoqlari, kitoblari va boshqalarni sotib olish,
agar bolaga ularninng kompyuterchalik qizig‘i bo‘lmasa, unga boshqa qiziqroq o‘yinlarni taklif etib, g‘ashiga tegmaslik kabilarga e’tibor qaratib, yo‘l tutishlari zarur. Bolalar uchun maxsus planshet, noutbuk kabilarni sotib olish kerak, sababi ularda bolalar yoshiga muvofiq ruxsat etiladigan, ta’limiy o‘yinlar ham o‘rnatilgan bo‘ladi. Odatda, bolalar doim boshqalardan o‘rnak olib, taqlid qilishlarini unutmaslik zarur. Shu sababli ham bolalar oldida hech qanday foyda keltirmaydigan ishlar bilan shug‘ullanish mumkin emas. Kompyuter o‘yinlari bolalarga salbiy ta’sir etmasligi uchun bolalarga alohida e’tiborli bo‘lish, iloji boricha, ta’limiy o‘yinlardan foydalanish, shuningdek, faol harakatli o‘yinlar — sport o‘yinlari, kitob mutoalasi va boshqalarga jalb etish, shuningdek, jajji go‘daklik
davrilaridayoq axloq-odob me’yorlari asosida muhim qoidalarni singdirib borish avvalo, ota-ona va tarbiyachi hamda o‘qituvchilarning asosiy burchlaridir.
Kompyuter o'yinlari: afzalliklari va kamchiliklari. Kompyuter va bolaning "aloqasi" da murosa
"Kompyuter - afzalliklari va kamchiliklari" Salom, aziz ota-onalar - "salom", biz bu tabrikni har kuni takrorlaymiz. Odamlar uchrashganda nima uchun bir-birlariga sog'lik tilashlarini o'ylab ko'rganmisiz? Ehtimol, chunki inson salomatligi eng muhim qadriyatdir. Afsuski, biz odatda sog'liqni yo'qotish haqida gapirishni boshlaymiz. Sizga quyidagi qayg'uli statistika bilan tanishishni taklif qilaman. 1. Hozir Rossiyada sog'lom bolalar deyarli tug'ilmaydi. Tug'ilgan har mingta chaqaloq uchun 900 tagacha har qanday tug'ma nuqson mavjud. So'nggi yillarda birinchi sinf o'quvchilari orasida 90-95% allaqachon surunkali kasalliklarning "guldastasi" bilan to'lgan va 11 o'quv yilida yana qancha ko'payadi! 2. Butunrossiya tibbiy ko'rigi, uning davomida 30 million bola tibbiy ko'rikdan o'tkazilgani dahshatli natijalarni berdi: bolalarning atigi 33 foizi sog'lom, 51 foizi sog'lig'ida og'ishgan, 16 foizi esa surunkali patologiyaga ega. Hech kimga sir emaski, sog'liqni saqlash holatiga ko'plab omillar ta'sir qiladi: turmush tarzi, irsiyat, shuningdek tsivilizatsiyaning ko'plab yutuqlari, shu jumladan universal kompyuterlashtirish. Bugungi dunyoda kompyuterga qiziqmaydigan bolani topish juda qiyin. Bolaning kompyuter o'yinlariga haddan tashqari ishtiyoqi uni bezovta qilmaydigan ota-onani topish ham qiyin bo'lishi mumkin.Albatta, endi kompyuterlar fan, texnologiya, san'atning turli sohalarida qo'llaniladi, shuning uchun uni boshqarish qobiliyati kelajakda bolaning jiddiy kasbni egallashi va mehnat bozorida talab qilinadigan mutaxassisga aylanishi uchun zarur bo'ldi. Ammo, monitor orqasida bir necha soat o'tirgan holda, bola nafaqat sog'lig'ini yo'qotadi, balki do'stlari bilan suhbatlashish, sport bilan shug'ullanish imkoniyatlarini ham qo'ldan boy beradi. Xo'sh, g'amxo'r ota-ona nima qilishi kerak: ruxsat berish yoki rad etishkompyuterda vaqt o'tkazish uchun?
Bugun siz kompyuter darslarining foydalari va zararli tomonlari, kompyuterga qaramlikning oldini olish va farzandingizning sog'lig'ini qanday himoya qilish to'g'risida ma'lumot olasiz. Kompyuterlarning foydalari va zarari bo'yicha nizolar barcha ijtimoiy darajalarda olib borilmoqda, olimlar kompyuterlarning odamlarga ta'siri bo'yicha tadqiqotlar olib borishmoqda, bolalar ota-onalari bilan, ota-onalar o'qituvchilar bilan bahslashishadi va hokazo. Farzandingizning kompyuter bilan aloqasida juda ko'p ijobiy daqiqalarni sezishingiz mumkin emas: 1. Bolaning qobiliyatini aniqlash va rivojlantirishga yordam beradi. 2. O'rganishning ajoyib usuli. 3. Mustaqil fikrlashni rivojlantiradi. 4. Konsentratsiyani yaxshilaydi. 5. Bolani bir harakatdan boshqasiga tez o'tishni o'rgatadi. Farzandlaringizga ishtiyoq bilan o'rganishga yordam beradigan ko'plab kompyuterga asoslangan o'quv dasturlari mavjud. NIMA YO'Q? Yomon narsa shundaki, agar rejimga rioya qilinmasa, kompyuter do'stdan dushmanga o'tadi. Har bir narsa moderatsiyada yaxshi ekanligini unutmasligimiz kerak. Bolalar uchun juda foydali bo'lgan ajoyib ajoyib o'yinlar ular uchun zararli bo'lishi mumkin. Kompyuter bilan uzoq muddatli aloqa paytida insonga ta'sir qiladigan asosiy, zararli omillar qanday? Uzoq vaqt davomida o'tirish; Elektromagnit nurlanish; Qo'llarning bo'g'imlarini ortiqcha yuklash; Ma'lumot yo'qolganda stress. Biz ushbu omillarni alohida ko'rib chiqamiz. O'tirish holati Kompyuterda o'tirgan odam bo'shashgan holatda o'tiradi, ammo statik tufayli u majburiy va yoqimsiz: bo'yin, bosh, qo'llar va orqa mushaklari siqiladi. Osteoxondroz mushaklarda kuchlanish, bolalarda skolyoz natijasida yuzaga kelishi mumkin. Ushbu zararli ta'sirni kamaytirish uchun har soatda kompyuterdan turib, bir qator mashqlarni bajarish kerak. Elektromagnit nurlanish Elektromagnit nurlanishning inson tanasiga ta'siri masalasi juda murakkab, unga minglab ilmiy ishlar bag'ishlangan. Natijalar ushbu nurlanishning inson tanasiga zararli ta'sirini ko'rsatadi. Albatta, zamonaviy monitorlar o'n yil oldingi fotosurat naychalariga qaraganda sog'liq uchun ancha xavfsiz bo'lib chiqdi, ammo ular odamni to'liq himoya qila olmaydilar. Elektromagnit nurlanish nimaga olib keladi? Olimlarning fikricha, eng kichik ta'sir odamlarda immunitetning pasayishi bo'lib, u zararli viruslar va bakteriyalarga qarshi himoyasiz bo'lib qoladi. Qo'llarning bo'g'imlarini ortiqcha yuklash Tugmalarni doimiy ravishda urish natijasida qo'llarning barmoqlarida zaiflik, uyqusizlik va prokladkalarda "g'oz pufagi" paydo bo'ladi. Bu qo'lning artikulyar va ligamentoz apparatlarining shikastlanishiga olib keladi va kelajakda qo'l kasalliklari surunkali holatga aylanishi mumkin. Kompyuterda uzoq muddatli ishlash CTS paydo bo'lishiga olib kelmasligi uchun har soatda qisqa tanaffuslar qilish kifoya, bu vaqt davomida qo'llar uchun mashqlar to'plamini bajarish kerak. Insonning vizual tizimi tasvirlarni monitor ekranida ko'rishga yaxshi moslashtirilmagan. Ko'zlar matn yoki rasmlarning eng kichik tebranishiga, hatto ko'proq ekranning miltillashiga ham ta'sir qiladi. Ko'zning siqilishi ko'rish qobiliyatini yo'qotishiga olib keladi. Buning sababi, ekrandagi tasvir qog'ozdagi kabi uzluksiz chiziqlardan emas, balki alohida yorqin va miltillovchi nuqtalardan iborat. Natijada, ko'zlar suza boshlaydi, bosh og'rig'i, qo'shaloq rasm va boshqa kasalliklar mavjud. Ushbu hodisa "kompyuterning vizual sindromi" deb nomlanadi. Vizual gigienaning asosiy qoidalariga rioya qilish undan qochishga yordam beradi. Qulay ish joyi. Ish joyi etarlicha yoritilgan bo'lishi kerak, yorug'lik maydoni ish stolining butun maydoni bo'ylab teng ravishda taqsimlanadi. Kompyuter to'g'ri sozlamalar bilan yaxshi monitor bilan jihozlangan bo'lishi kerak. Har yarim soatda ko'zlar uchun gimnastika qilish kerak. Stressni yo'qotish Hamma foydalanuvchilar muntazam ravishda muhim ma'lumotlarni zaxira qilmaydi. Ammo viruslar uxlamaydi va eng yaxshi kompaniyalarning qattiq disklari buzilishi mumkin va siz tasodifan noto'g'ri tugmachani bosishingiz mumkin. Va buning natijasida muhim ma'lumotlarning yo'qolishi natijasida paydo bo'lgan stress. Men kompyuterda qanday ishlashini va ularning salomatligi uchun xavfli yoki yo'qligini tekshirish uchun talabalar o'rtasida so'rov o'tkazdim, so'rovda 82 talaba qabul qilindi.
Maktabdagi o'quvchilar o'rtasida o'tkazilgan so'rov natijalari. So‘rov natijalariga ko‘ra, talabalarning 96 foizi uyda kompyuterga ega ekanligi ma’lum bo‘ldi. 1. Uyingizda kompyuter bormi? 2. Ha - 96% (79 kishi) 3. Yo'q - 4% (3 kishi) Agar talaba kuniga 3 soat kompyuterda o'tkazsa, norma qabul qilinadi. Har kuni kompyuterda o'tkaziladigan so'rov ishtirokchilari orasida: 1. Kompyuteringizga kuniga o'rtacha qancha vaqt sarflaysiz? 2. Bir soatdan ko'p bo'lmagan - 14% 3. 1 soatdan 3 soatgacha - 32% 4. 3 soatdan ko'proq - 41% 5. O'qishdan bo'sh vaqt - 13% 1. Sizning hayotingizda Internet qanday rol o'ynaydi? 2. Zarur bo'lganda foydalaning (aniq vazifalar uchun) - 24% 3. Men dam olayotganda Internet sahifalarida "yurishni" yaxshi ko'raman - 25% 4. Ko'pincha men ma'lumot qidiraman va aloqa qilaman - 39% 5. Usiz hayotni tasavvur qila olmayman - 12% 1. Sizni nima ko'proq qiziqtiradi (nimani afzal ko'rasiz) 2. Kompyuter - 22% 3. Kitob o'qish - 10% 4. Toza havoda yurish - 39% 5. Do'stingiz bilan to'g'ridan-to'g'ri "jonli" muloqot - 29% 1. Kompyuter bilan ishlashda charchadingizmi? 2. Yo'q - 74% 3. Ha - 26% 4. 8-slayd. Kompyuterda qanday faoliyat bilan shug'ullanasiz? Taklif etilgan variantlardan birini yoki bir nechta variantni tanlang, ular ko'p vaqt kompyuterda o'tkaziladi. 5. "Ta'limiy" ma'lumotni qidirib darslarga tayyorlaning (ma'ruzalar, ma'ruzalar, taqdimotlar uchun materiallar) - 63% 6. Internetdan "darsdan tashqari" ma'lumotni qidirish (musiqa, rasmlar, qiziqarli videolar, munajjimlar bashorati, ob-havo ma'lumotlari va boshqalar) - 42% 7. Muloqot qiling (on-layn, elektron pochta orqali, forumlarda va boshqalar) - 40% 8. Filmlarni tomosha qiling, elektron kitoblarni o'qing, musiqa tinglang - 32% 9. Siz kompyuter o'yinlarini o'ynaysiz - 40% Ko'pgina maktab o'quvchilari kompyuterda ishlash qoidalarini bilishmaydi, ular sog'lig'iga etarlicha e'tibor bermaydilar, kompyuterda ko'p vaqt sarflaydilar. Bu turli xil kasalliklarga, shu jumladan ruhiy kasalliklarga olib kelishi mumkin. Kompyuter giyohvandligi butun dunyoda kurashishga urinayotgan muammodir. Keling, qanday kompyuterga bog'liqlik borligini ko'rib chiqaylik. Kompyuter o'yinlaridan boshlaylik. Mutaxassislar kompyuter o'yinlarining quyidagi turlarini ajratib ko'rsatishadi. 1. "barchasini o'ldiring" kabi o'yinlar; 2. o'yinlar sarguzashtdir; 3. qarorlar talab qilinadigan strategik o'yinlar; 4. o'quv o'yinlari; 5. o'quv o'yinlari; 6. diagnostik o'yinlar; 7. grafika, chizma, dizayn bilan bog'liq. Keling, kompyuter o'yinlarining kamchiliklarini ko'rib chiqaylik. Siz ularni ekranda ko'rasiz. Osteoxondroz Mehnat bilan nafas olish Qo'llarning bo'g'imlari kasalliklari. Qimor o'yinlari - bu uning jismoniy va ruhiy salomatligiga ta'sir qiluvchi kompyuter o'yinlariga psixologik bog'liqlikdir. Xo'sh, nima uchun bolalar kompyuter o'yinlariga shunchalik qiziqishmoqda? Ular yordam berishi mumkinmi? Keling, kompyuter o'yinlariga bo'lgan ishtiyoqning sabablarini ko'rib chiqaylik. 1. Ota-ona e'tiboridan mahrum bo'lgan bola 2. Qiyinchiliklarni mustaqil ravishda bajara olmaslik 3. Bola bilan muloqotda bo'lgan ota-onalar uning o'sib- ulg'ayganligini bilishmaydi 4. O'ziga past baho berish, boshqalarning fikriga bog'liqlik 5. Xayolot olamini jalb qiladi 6. Xatolar har doim kompyuterni qayta ishga tushirish orqali tuzatilishi mumkin 7. Asosiy belgilar bilan identifikatsiya 8. Hammasi o'spirinning iltimosiga binoan sodir bo'ladi ("Men hukmdorman") 9. Kompyuter - aloqa hamkori
O'yinlarga qaramlik sindromlari mavjud. Agar siz bolangiz tomonidan bunday xatti-harakatlarni sezsangiz, bu uning kompyuterga bog'liqligini anglatadi. (Ota- onalar slayddan matnni o'qiydilar) 1. Ko'pincha (kuniga 6-10 soat) bola kompyuterda o'tkazadi 2. Uning chinakam do'stlari yo'q 3. Agar talaba tajovuzkor munosabatda bo'lsa yoki kompyuterda o'tirishni taqiqlashdan xavotirga tushsa 4. Bola sizni aldayapti, kompyuterda o'tirish uchun maktabni o'tkazib yuboradi, yomonroq o'qiydi, maktab mavzulariga qiziqishni yo'qotadi. Agar siz bunday belgilarni topmagan bo'lsangiz, bu yaxshi, ammo har qanday profilaktika davolashdan yaxshiroqdir. Shuning uchun ba'zi qoidalarga rioya qilish kerak:
1. Farzandingiz bilan bir xil to'lqin uzunligida gapiring. Bolaligidanoq uni oilaviy ishlarda ittifoqchi qiling. Bola bilan gaplashayotganda uning fikri bilan qiziqing. Har kuni kuningiz qanday o'tganini aytib bering, uning hayotida nima qiziqarli bo'lganini so'rang. O'smirning uyga do'stlarini taklif qilishiga, uning tengdoshlari bilan qanday aloqa qilayotganini so'rashiga ruxsat berishiga ishonch hosil qiling. Unga muammolarini hal qilishda yordam berish uchun o'z bolalik tajribangiz bilan o'rtoqlashing. Yodingizda bo'lsin, o'spirin uchun uning yaqin odamlari uni qanday qabul qilishlari juda muhimdir. Bu o'z- o'zini hurmat qilishning asosidir. 2. Bolangizning kompyuterda vaqtini cheklang. Oftalmologlarning fikriga ko'ra, 7-12 yoshli bola kompyuterda 2-3 soat o'tirishi mumkin, lekin kechasi emas. 12 yildan keyin kamroq xavfli davr boshlanadi. Ammo har bir bolaning individual xususiyatlarini hisobga olish kerak. Ammo asosiy narsa - bolangizni yotishdan 1,5-2 soat oldin va kechasi kompyuterda o'ynashiga yo'l qo'ymang. 3. Kompyuter yaxshi! Bolaning qanday o'yinlarini tomosha qiling. Uy kompyuterida mantiqiy fikrlashni rivojlantiradigan o'yinlarni saqlashga harakat qiling. Agar bola o'yinlarning qahramonlari bilan gapira boshlaganini sezsangiz, unga kompyuterdan foydalanishni taqiqlang! Agar bolangizda qimor o'yinlariga qaramlik belgilari paydo bo'lsa, psixolog bilan bog'lanishingiz kerak. Aytish kerakki, kompyuter o'yinlarining kamchiliklari bilan bir qatorda afzalliklari ham bor. Shunday qilib, ko'rib chiqaylik. (Ota-onalar slayddan matnni o'qiydilar) Kompyuter o'yinlari o'rgatadi: 1. maqsadingizga erishish; 2. intellektual qobiliyatlarni takomillashtirish; 3. tasniflash va umumlashtirish; 4. analitik tarzda o'ylang "Yaxshi" o'yinlar talabaga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan bir qator funktsiyalarni bajaradi. 1. Zamonaviy o'yin dasturlari orasida juda ko'p rivojlanayotganlar mavjud. 2. Kompyuterda odatiy faoliyat bola tomonidan o'yin sifatida qabul qilinadi. 3. Kompyuterda mustaqil ishlash bolaning qo'llari va ko'zlari koordinatasidagi kichik mushaklarning rivojlanishiga yordam beradi. 4. Kompyuter o'yinlari bolalarning mavhum tafakkurini rivojlantirishga hissa qo'shadi. Endi "Setegolizm" tushunchasini tahlil qilamiz Ba'zilarining kompyuterlarida Internetga ulanish imkoniyati mavjud, deyarli har bir bola bu telefonda. Seteholiklar Internetga qaramlik deb ataladi. Ular qayta- qayta Internetga kirishlari kerak va ular osongina 12-14 soatlik taqillatib, musiqa, dasturlarni doimiy ravishda yuklab olishlari, forumlarda suhbatlashish va suhbatlarni o'tkazishlari mumkin. Ular cheksiz virtual tanishlar qilishadi, ularni haqiqatga o'tkazishga harakat qilishmaydi. Kompyuter giyohvandligining asosiy belgilaridan tashqari, seteholiklar qo'shimcha simptomlarga ega: Elektron pochtani doimiy ravishda tekshirishni obsesif istagi; Onlayn navbatdagi sessiyani kutish; Internetda vaqtni ko'paytirish; Internetda sarflanadigan pul miqdorini oshirish. Statistikaga ko'ra, seteholikov Internet foydalanuvchilari umumiy sonining 3-5 foizidan ko'p emas. Ota-onalar uchun eslatma Ota-onalarning o'zlari bolasini boshqarish uchun hech bo'lmaganda boshlang'ich darajada kompyuterdan foydalanishi kerak. Bola yotishdan oldin kompyuter o'yinlarini o'ynatmasligi kerak; Agar bola kompyuterdan mas'uliyatsiz foydalansa, ota- onaning ruxsatisiz kirishni imkonsiz qilish uchun parolni kiritishingiz kerak. Uy ishlarini bajarishda ishtirok eting; Oilaviy o'qishni rivojlantiring; Internetga nazoratsiz kirishga yo'l qo'ymang; Ota-onalar namuna bo'lishini unutmang, shuning uchun siz bolaga o'rnatgan qoidalarni buzmang. Endi biz kompyuterdan foydalanishning barcha "ijobiy" va "salbiy tomonlari" ni ko'rib chiqdik, ehtimol kompyuter "mexanik dushman" dan do'stga aylanib, bolani tarbiyalash, tarbiyalash, rivojlantirishning turli muammolarini hal qilishga yordam beradigan, ammo barcha tavsiyalarga bo'ysunishi aniq. Men bu haqda gaplashdim. Kompyuterlar va kompyuterlar uchun va qarshi kompozitsiyalar: rus tiliga tarjima bilan
Ingliz tilida. Nega maktabga boramiz Endi kompyuterlar hayotimizning ajralmas qismidir. Hayotimni kompyutersiz tasavvur qila olmayman. Kompyuterdan foydalanishning juda ko'p afzalliklari bor. Birinchidan, ular bizning hayotimizni osonlashtiradi. Maktabda, universitetda, ishda kompyuterlar bizga yordam beradi. Qo'l bilan emas, kompyuterda biror narsa yozish osonroq, pochta orqali xat yuborishdan ko'ra elektron pochta xabarlarini yuborish qulayroqdir. Men o'qishda ko'pincha kompyuterdan foydalanaman, masalan, agar kitob o'qishim kerak bo'lsa, uni Internetdan osongina yuklab olishim mumkin. Maktab uchun kerakli ma'lumotlarni qidirish uchun Internetdan ham foydalanaman. Men filmlarni juda yaxshi ko'raman. Ammo menga kinoteatrlarimizda namoyish etilgan filmlar yoqmaydi va tanlov unchalik keng emas. Kompyuterim yordamida menga yoqadigan har qanday filmni topishim mumkin, bundan tashqari filmlarni ingliz tilida tomosha qilishim mumkin. Kompyuter va Internet menga boshqa mamlakatlarda yashaydigan do'stlarim bilan muloqot qilish va yangi do'stlar topishimga yordam beradi. Ularsiz kompyuter bilan aloqada bo'lish qiyin bo'ladi, lekin uning yordamida biz bir-birimizga elektron pochta xabarlarini yuborishimiz, fotosuratlar, musiqa va boshqalarni almashishimiz mumkin. Ammo, afsuski, ba'zi odamlar kompyuterlardan foydalanishda hech qanday chora ko'rmaydilar. Bolalar va o'smirlar kompyuter o'yinlariga odatlanib qolishgan va kitob o'qish yoki o'qish uchun vaqtlari yo'q. Ulardan ba'zilari do'stlari bilan yuzma-yuz muloqot qilishni afzal ko'rishadi. Kompyuter bizning psixologik holatimizga va ko'rish qobiliyatimizga zarar etkazadi. Shunday qilib, agar kompyuterlarni haddan tashqari ishlatmasak, juda foydali deb o'ylayman.
Rus tiliga tarjima. Kompyuterlarning afzalliklari va kamchiliklari Endi kompyuterlar bizning hayotimizning ajralmas qismiga aylandi. Hayotni kompyutersiz tasavvur qila olmayman. Kompyuterdan foydalanishning juda ko'p afzalliklari bor. Birinchidan, ular bizning hayotimizni osonlashtiradi. Maktabda, universitetda va ishda kompyuterlar bizga yordam beradi. Matnni qo'lda yozishdan ko'ra kompyuterda yozish ancha tezroq, pochta orqali xat yuborishdan ko'ra elektron pochta xabarini yuborish ancha qulayroq. Men o'qish uchun kompyuterdan tez-tez foydalanaman, masalan, agar kitob o'qishim kerak bo'lsa, uni Internetdan yuklab olishim mumkin. Maktab uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni ham topa olaman. Men film tomosha qilishni yaxshi ko'raman. Ammo menga kinoteatrlarimizda namoyish etilayotgan filmlar yoqmaydi va tanlov unchalik katta emas. Kompyuterim yordamida men xohlagan filmlarni topa olaman va bundan tashqari filmni ingliz tilida tomosha qilishim mumkin.
Kompyuter va Internet menga boshqa mamlakatlarda yashaydigan do'stlarim bilan muloqot qilishimga va yangi do'stlar orttirishimga yordam beradi. Ularsiz kompyuter bilan aloqada bo'lish qiyin bo'ladi, lekin biz bir-birimizga elektron xabarlar yuborishimiz, fotosuratlar, musiqa va boshqalarni almashishimiz mumkin. Ammo, afsuski, ba'zilar kompyuterni ishlatish bosqichlarini bilishmaydi. Bolalar va o'smirlar kompyuter o'yinlariga odatlanib qolishadi va o'qish va o'qish uchun vaqtlari yo'q. Ba'zi odamlar yuzma-yuz emas, balki Internetdagi do'stlari bilan suhbat qilishni afzal ko'rishadi. Kompyuter inson psixologiyasi va qarashlariga salbiy ta'sir qiladi. Agar biz ularni suiiste'mol qilmasak, kompyuterlar ko'p jihatdan foydali deb o'ylayman. CPC "Baxshtovskiy d / s - SSh" Informatika fani o'qituvchisi Perluxin Valeriy Nikolaevich Maktab o'quvchisi hayotidagi kompyuter. Kamchiliklari va kamchiliklari Yaqinda kompyuter qiziquvchanlik sifatida qabul qilindi. Uy sharoitida foydalanish uchun kompyuter juda faol sotib olinmoqda. Agar bolalar o'smirlik yoshiga etishgan bo'lsa, unda, qoida tariqasida, kompyuter sotib olishning tashabbuskori bo'lishadi. Shu sababli, farzandlari qandaydir tarzda kompyuterga duch keladigan ota-onalar ushbu aqlli mashinadan foydalanishning barcha ijobiy va salbiy tomonlarini yaxshi bilishlari kerak. Multimedia bilan jihozlangan kompyuter juda yuqori sifatli musiqa va videolarni takrorlash, yozish va qayta ishlashga, shu jumladan oddiy audio va video disklardan, radio va televizion dasturlarni qabul qilish va yozib olishga, rassomning dastgohi va bastakorning ballar jadvalini ijro etishga qodir. fotosuratlar bilan. Zamonaviy dasturlar dasturlash bilan umuman tanish bo'lmagan odamga buni amalga oshirishga imkon beradi. Telefon, musiqa va video markaz, yozuv mashinkasi, video pristavka, daftar, ma'lumotnoma, entsiklopediya - kompyuter bajarishi mumkin bo'lgan funktsiyalarning bir nechtasidir. Biroq, zamonaviy kompyuterning eng muhim afzalligi shundaki, u aloqa vositasi. Modemni sotib olish va kompyuterni telefon uyasiga ulash orqali siz dunyoning istalgan burchagidagi har qanday boshqa kompyuterga modem ulashingiz, dasturlar, matnlar almashishingiz yoki tarmoq o'yinlarini o'ynashingiz va hatto sizning kompyuteringiz va abonentingiz mikrofon bilan jihozlangan bo'lsa ham jonli ravishda gaplashishingiz mumkin. Siz kompyuterdan faks va javob berish mashinasi sifatida foydalanishingiz mumkin. Va nihoyat, sizning oldingizda Yerdagi eng ulkan ma'lumot ombori - Internet ochilishi mumkin. Kompyuterdan foydalanish uchun dalillar Zamonaviy dunyoda, texnologiyalar yorug'lik tezligida rivojlanib borganda, siz kompyuter bilimisiz shunchaki ish tutolmaysiz. Va bola qanchalik tez kompyuter savodxonligiga ega bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi. Biz yashayotgan axborot asri haqiqatan ham bolalardan yangi ko'nikmalarni talab qiladi - masalan, katta hajmdagi ma'lumotlarni olish, baholash va izohlash qobiliyati. Axborot va aloqa olishning asosiy vositasiga aylanadigan kompyuter yordamchisiz bularning hammasini amalga oshirish mumkin emasmi? Ko'pgina olimlar kompyuter foydali ekanligiga va faqat bolalarning aqliy rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatayotganiga amin bo'lib, kompyuterning o'rganish uchun kengaytirilgan imkoniyatlarini (masalan, turli o'yinlar jarayonida, masalan, strategik o'yinlarda) misol qilib keltiradi. Bundan tashqari, kompyuter texnologiyalari va birinchi navbatda Internet yordamida markaz va viloyat o'rtasidagi farq olib tashlandi - zamonaviy ta'lim texnologiyalari, istalgan foydalanuvchiga, xoh u Moskva, London yoki kichik shaharda yashashidan qat'i nazar, foydalanishi mumkin. . Maktabgacha yoshdagi bolalar, maktab o'quvchilari, talabalar uchun ko'plab maxsus o'quv dasturlari yaratilgan va yaratilmoqda. Shunisi e'tiborga loyiqki, ko'plab ko'nikmalar, masalan, hisoblash, o'qish, geografik xaritalarni o'qish, kompyuter bilan ishlash odatiy mashg'ulotlarga qaraganda tezroq va odatda yaxshiroqdir. Va bu juda katta ortiqcha. Zamonaviy bolalar, shubhasiz, televizor, video va kompyuter, mobil telefonlar bilan juda ko'p aloqa qilishadi. Agar oldingi avlod kitoblarning avlodi bo'lgan bo'lsa, zamonaviy video tobora ko'proq video ketma- ketliklar orqali ma'lumot oladi. Keling, bolalar uchun kompyuter dasturlari nima ekanligini, ularning afzalliklari va kamchiliklari nimada ekanligini ko'rib chiqamiz. Displey ekranida kompyuterdan foydalanish o'yinlarida har qanday bolaning xayollari, kitob qahramonlari va ertaklari hayotga keladi. Shu bilan birga, dunyo ob'ektlari, raqamlar va harflar hayotga kiradi. Kompyuter mashg'ulotlari o'yiniga kirishib, ular haqiqiy dunyoga o'xshash, ammo undan farq qiladigan maxsus dunyoni yaratadilar. Kompyuter o'yinlari bola bitta kontseptsiyani yoki muayyan vaziyatni tasavvur qila olmasligi, balki barcha o'xshash vaziyatlar yoki ob'ektlar haqida umumiy tasavvurga ega bo'lishi uchun yaratilgan. Shunday qilib, bolalar umumlashtirish va tasniflash kabi tanqidiy fikrlash operatsiyalarini rivojlantiradilar. Kompyuter o'yinlarining eng muhim funktsiyalaridan biri bu mashg'ulotdir, bu o'yinlarda bola hisoblash, o'qish, chizish, dizayn bo'yicha ko'nikmalarni egallaydi. Nafaqat psixologlar, balki ota-onalar va kompyuterda bolalar bilan ishlaydigan o'qituvchilar ushbu darslar davomida bolalarning xotirasi va e'tiborlari yaxshilanishini payqadilar. Va bu tabiiydir, chunki u bolalarning aqliy rivojlanishi qonunlariga mos keladi. Bolalar xotirasi majburiy emas, bolalar faqat ular uchun yorqin, hissiy holatlar yoki tafsilotlarni eslashadi va yana bu erda kompyuter ajralmas yordamchidir, chunki u hazm qilinadigan materialning mazmunini mazmunli va yorqin qiladi, bu nafaqat uni yodlashni tezlashtiradi, balki uni yanada mazmunli va uzoq muddatli qiladi. . Kompyuter o'yinlari nafaqat bolalar ongini rivojlantirish uchun, balki ularning motorli ko'nikmalarini rivojlantirish uchun, aniqrog'i, vosita koordinatsiyasini shakllantirish uchun katta ahamiyatga ega.
Deyarli barcha ota-onalar chaqaloqni sinfga joylashtirish qanchalik qiyinligini bilishadi. Kompyuterda, bola xursand bo'ladi va kompyuterda ishlash taklifiga hech qachon qarshi bo'lmaydi. Buning sababi, kompyuterning o'zi har qanday yangi o'yinchoq kabi bolalar uchun ham jozibali. Bolaning ko'rish qobiliyatini buzishi haqidagi qo'rquv, ehtimol barcha ota-onalarning eng muhim qo'rquvidir. Va umuman, bu asosli. Muttasil ravishda oftalmologlar global kompyuterlashtirish bilan bog'liq bo'lgan signalni chaqirdilar va hatto deyarli barcha foydalanuvchilarda - kichik va katta foydalanuvchilarda uchraydigan "kompyuterning vizual sindromi" degan atamani ishlab chiqdilar. Qarama-qarshi dalil: noqulay holat. Ko'zning og'rig'i foydalanuvchi duch keladigan yagona muammo emas. Kompyuterda ishlash bolangizni uzoq vaqt davomida ekranga qarashga va ayni paytda qo'llarini klaviaturadan ushlab turishga yoki sichqoncha bilan ishlashga majbur qiladi. Natijada, bolangiz uzoq vaqt o'tirishiga to'g'ri keladi va bu bo'yinning, orqaning, qo'llarning bo'g'imlarida, bosh og'rig'ida og'riq paydo bo'lishi bilan bog'liq. Qarshi dalil: ruhiy stress.
Psixologlarning ta'kidlashicha, kompyuter bolalarning aqliy va intellektual rivojlanishi sohasidagi uzoq muddatli buzilishlarga olib kelishi mumkin. Kompyuter deb ataladigan avlodda xotiraning ba'zi turlari yomonroq ishlaydi, hissiy etuklik, mas'uliyatsizlik mavjud. Ular muloqotda katta qiyinchiliklarga duch kelishadi, o'ziga ishonmaydilar, taniqli va uyatchan. Shu bilan birga, ular o'zlarida nomutanosiblikni, chalg'itishni, beparvolikni, o'z-o'zini yakkalashtirishni, odatdagi barcha qadriyatlarni yo'qotishni, ichki qoidalarni yo'qotishni va qarindoshlarni hurmat qilishni rivojlantiradilar. Afsuski, bu bolalar bilan kompyuter bilan uzoq vaqt aloqa qilishda yuzaga keladigan ruhiy muammolarning to'liq ro'yxati emas. Bolaning hissiy darajasiga ta'sir ko'rsatadigan ushbu texnik yangilik, shuningdek, bolaning tajovuzkorligini kuchaytirishi yoki hatto zo'ravonlikning boshlanishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, bolalar xayolotni to'xtatadilar, o'zlari uchun o'ylamaydilar. Kompyuter giyohvandligi butun dunyoda kurashishga urinayotgan muammodir. Bolalar va kattalar kompyuter va telefon o'yinlarini o'ynashadi, Internet-kafelarga va o'yin klublariga borishadi. Kompyuterlar va mobil telefonlar uchun o'yinlarni ishlab chiqarish kuchli sanoatdir va afsuski, bizning bolalarimiz muqarrar ravishda uning tarmog'iga kiradi. Qimor nima? Qimor - bu uning jismoniy va ruhiy salomatligiga ta'sir qiluvchi kompyuter o'yinlariga (shuningdek, boshqalarga) psixologik bog'liqligi. O'yinchilar doimo bezovtalik holatiga tushib qolishadi, ko'pincha tajovuzkor bo'lishadi, ayniqsa biron bir narsa yoki kimdir ularning "sevimli" narsasini, ya'ni o'yinni bajarishiga xalaqit beradigan bo'lsa. G'oliblar, ular eyforiya holatidadir, bu juda tez orada bezovtalikka yo'l ochadi: energiya "yoqilg'isini" olish uchun siz yana o'ynashingiz kerak. O'yinchilar barcha bo'sh vaqtlarini kompyuterda o'tkazishi mumkin (ba'zan kuniga 10 soat), o'yin bilan bog'liq bo'lmagan barcha narsalarga qiziqishni bas qilishadi. Shu sababli, qarindoshlar, do'stlar, sinfdoshlar va hamkasblar bilan munosabatlar buzila boshlaydi. O'smir o'zi o'ylab topilgan qahramon bo'lgan virtual va kashf etilgan olamlarga «chiqadi». O'yinga qaramlik nima uchun shakllangan? Har qanday qaramlikni shakllantirishning birinchi va zaruriy sharti - ichki tashvish va norozilik hissi. Tashvishli vaziyatdan chiqishning ikki yo'li mavjud: odam agressiv bo'lib qoladi (masalan, narsalarni buzish, begonalarga yomonlikni haydab chiqarish) yoki “tark etishga” intilish. Va siz alkogolizmga, giyohvandlikka, diniy mazhablarga, nihoyat o'yinga kirishingiz mumkin ... Kompyuter o'yinida odam bir vaqtning o'zida o'zining tajovuzkorligini virtual belgilarga "tashlab" yuborishi va u uchun quvonchsiz haqiqatdan panoh topishi mumkin. Ammo ortib borayotgan tashvish va norozilik qaerdan paydo bo'ladi? Ko'pincha sabab oiladagi muammolar, ota- onalar va bola o'rtasidagi tushunmovchilik, bolalarning "tashlab ketilishi", kattalarning ularga qo'yadigan ortiqcha talablari. Qimor giyohvandligini shakllantirishning ikkinchi sharti - bu zavqlanish. Har qanday odam o'ynashidan qat'iy nazar, askarlar yoki "otishchilar", o'yin davomida adrenalin ko'tariladi. Va agar u hali ham yutsa, tanada quvonch gormonlari - endorfinlar ishlab chiqariladi. Men bu tuyg'uni qayta-qayta his qilmoqchiman va buning uchun siz o'yinni takrorlashingiz kerak. Shunday qilib, qaramlik bor ... Ammo nima uchun ba'zilari geymerga aylanadi, boshqalari esa yo'q? Ko'p jihatdan, bu odamning xarakteriga bog'liq. O'ziga past baho beradigan o'spirinlar kompyuter giyohvandliklariga ko'proq moyil bo'lib, ular o'yin orqali o'zlarini tasdiqlashga intilishadi: yo katta miqdordagi pul yutib olishadi yoki virtual jangda g'olib qahramon kabi his qilishadi. Qimor o'yinlariga moyillikni keltirib chiqarishi mumkin bo'lgan yana bir omil bor - o'spirinning moyillik darajasi, boshqacha qilib aytganda, u boshqa birovning xohishiga bo'ysunishga tayyorligi. Odatda, mustaqillikka ega bo'lmagan, qaror qabul qilishda qiyin bo'lgan va kuchli etakchiga bo'ysunishga tayyor bo'lgan o'spirinlar kompyuter "otishchilari" tarmog'iga tushib qolishadi. Bolangizning mustaqilligini tarbiyalash, reklama shiorlariga tanqid bilan qarash, unda tashabbuskorlikni rag'batlantiradi. Bu o'yin giyohvandligining eng yaxshi oldini olish usulidir. O'smirlarni kompyuter dunyosiga olib keladigan yana bir sabab bu boshqalar bilan muloqotda muammolar. Bunday muammolarga duch kelgan bolalar Internetdagi yozishmalar, turli forumlarda muloqot, taxmin qilingan nom ostida suhbat xonalari orqali haqiqiy aloqaning etishmasligini qoplashga harakat qilmoqdalar. Ko'pincha o'spirinlar hatto boshqa odamlarning nomidan ish tutishadi, o'z taqdirlarini modellashtirishadi. Bir tomondan, bu yomon emas, chunki bola odatdagidek o'zini tutishga harakat qiladi, o'ziga yangi hayotda foydali bo'lishi mumkin bo'lgan yangi qobiliyatlarni kashf etadi. Ammo, afsuski, agar o'smir vaqtni faqat virtual do'stlarga bag'ishlasa, bu uning hayotini yanada yomonlashtiradi va asta-sekin haqiqiy munosabatlarning yo'qolishiga olib keladi. “Xavf guruhiga” etakchilar bo'lishni orzu qilgan, lekin ular hech qachon bo'lmaydigan bolalar kiradi. Ular o'zlarini galaktikalar ustalari tasavvurida tasavvur qilib, kun davomida kompyuter atrofida o'tira oladilar. Ular o'zlarining potentsiallarini ro'yobga chiqarishga yordam berishlari kerak: har qanday harakatlarni qo'llab-quvvatlash, iste'dod va qobiliyatlarini rivojlantirish. Kompyuterga qaramlikni ko'rsatadigan alomatlar 1. Bola bo'sh vaqtining ko'p qismini (kuniga 6-10 soat) kompyuterda o'tkazadi. Uning deyarli haqiqiy do'stlari yo'q, ammo ko'plab virtual do'stlari bor. 2. Agar talaba sizning kompyuterda o'tirish taqiqingizga tajovuzkor munosabatda bo'lsa yoki xavotirga tushsa. 3. Bola sizni aldayapti, kompyuterda o'tirish uchun maktabni o'tkazib yuboradi, yomonroq o'qiydi, maktab mavzulariga qiziqishni yo'qotadi. 4. O'yin davomida o'spirin o'zi bilan yoki o'yin qahramonlari bilan gaplasha boshlaydi, go'yo ular haqiqatan ham. U yanada tajovuzkor bo'lib bormoqda. 5. Internetda o'ynashni yoki suhbat qilishni yaxshi ko'radigan bola ovqat va shaxsiy gigiena haqida unutadi. 6. .. Maktab o'quvchisi ertalab turish qiyin, tushkun
holatda uyg'onadi. Bola kompyuterga o'tirganida kayfiyat ko'tariladi. Bolaning kompyuter o'yinlariga tushib qolishining oldini olish uchun bolangiz bilan "bir xil to'lqin uzunligi" da gapiring. Bolaligidanoq uni oilaviy ishlarda ittifoqchi qiling. Oilaviy masalalarni muhokama qiling, yashirmang. Bola bilan gaplashayotganda uning fikri bilan qiziqing. Har kuni kuningiz qanday o'tganini aytib bering, uning hayotida nima qiziqarli bo'lganini so'rang. O'smirning uyga do'stlarini taklif qilishiga, uning tengdoshlari bilan qanday aloqa qilayotganini so'rashiga ruxsat berishiga ishonch hosil qiling. Unga muammolarini hal qilishda yordam berish uchun o'z bolalik tajribangiz bilan o'rtoqlashing. Yodingizda bo'lsin, o'spirin uchun uning yaqin odamlari uni qanday qabul qilishlari juda muhimdir. Bu o'z-o'zini hurmat qilishning asosidir va bunday aloqa uslubi bilan u etarli darajada qoladi. Ikkinchi: kompyuterda vaqtni cheklash. Oftalmologlarning fikriga ko'ra, 8-9 yoshli bola kompyuterda kuniga 40 daqiqadan ko'proq vaqt sarflashi mumkin. Mutaxassislar inson ruhiyatining rivojlanishidagi eng muhim davr - uch yoshdan besh yoshgacha ekanligini aniqladilar. Bu yoshda bolangizni kompyuter o'yinlaridan himoya qilishga harakat qiling. 7 yoshgacha siz kuniga 20 daqiqadan ko'p bo'lmagan vaqt davomida kompyuterda o'ynashingiz mumkin, chunki bu yoshda bola o'zini virtual tasvir bilan to'liq taqqoslaydi va u bilan bo'lishga tayyor emas. Bolani qanday boshqarish kerak: Bolaning Internetdan qanday ma'lumot olishi va kompyuterda nima qilishi haqida savol tug'iladi. Ba'zi oddiy boshqaruv tizimlari mavjud. Bola ishlayotganida, vaqti-vaqti bilan ekran tarkibiga qarang. Ushbu maslahat qanchalik sodda bo'lmasin, ko'p ota-onalar bolasini kompyuter bilan yolg'iz qoldirib, bu haqda umuman unutadilar. Agar bola kompyuterda individual foydalanuvchi bo'lsa, ish stolida qanday o'yinchoqlar borligini ko'rib chiqing. Kompyuterning zararli ta'sirini qanday kamaytirish mumkin
Birinchi va eng muhim omil - bu ko'rish qobiliyatiga yuk. Bolaning (yoki boshqa foydalanuvchining) bosh og'rig'i va bosh aylanishi qisqa vaqtdan keyin ko'rish qobiliyatiga tushadigan yuk tufayli. Agar siz uzoq vaqt kompyuterda ishlasangiz, u holda vizual ortiqcha ishlov berish ko'rish keskinligining pasayishiga olib keladi. Ammo men darhol ta'kidlayman, bolada miyopi rivojlanishining asosiy sababi kompyuter emas. Bunda irsiyat, televizor, qorong'ida o'qish katta rol o'ynaydi. Ishning vakolatli bayoni bilan kompyuterdan ko'rish qobiliyati sezilarli darajada kamayishi mumkin. 1.1. Birinchidan, monitorning past sifati tufayli rasmning zarbasi zararli. 1.2. Ko'zni charchashning ikkinchi muhim omili bu tasvirning mazmunidir. Ko'z tovush bilan birga keladigan statik, katta rangli tasvirni osonlikcha sezadi. Kompyuterda chizish yomonroq qabul qilinadi. Bu erda ovoz endi chalg'ituvchi rol o'ynamaydi va ko'z hamma narsani qiladi. Bola (foydalanuvchi) ekrandan matn o'qishga majbur bo'lganda ko'rish ancha qiyinlashadi. Shuning uchun Internet juda xavfli narsa, chunki siz ko'p o'qishingiz va tezda o'qishingiz kerak. Va nihoyat, haqiqiy ko'rish qotillari bu o'yinlar. Harakatlanuvchi tasvir, kichik elementlar - bularning barchasi tezda olib tashlanadigan bunday ortiqcha ishlarga olib keladi. Kompyuter ko'rish uchun qanchalik xavflidir? Uni televizor bilan taqqoslab, shuni esda tutish kerakki, kompyuter monitorining o'lchamlari va uning sifati televizor naychasining sifatidan bir necha baravar yuqori. Biroq, displey odatda yaqinroq. Monitordan olingan ko'z yuki televizordagi yuk bilan taqqoslanadigan deb taxmin qilishimiz mumkin. Shuning uchun kompyuterda sarflangan vaqtni va televizor oldida sarflangan vaqtni umumlashtirish kerak. Kompyuter bilan ishlashda sog'liqqa ta'sir qiladigan ikkinchi zararli omil bu siqilgan holatdir. Kompyuterda o'tirib, bola (yoki kattalar) ekranga ma'lum masofadan qarashlari kerak va shu bilan birga qo'llarini klaviaturada yoki boshqaruvda ushlab turishadi. Bu uning tanasini ma'lum bir pozitsiyani egallashga majbur qiladi va ish oxirigacha uni o'zgartirmaydi. Shu munosabat bilan, kompyuter televizorga qaraganda ancha xavflidir, bu sizning erkin harakatlanishingizga imkon beradi. Jadvalning sustligi tufayli quyidagi qoidabuzarliklar yuzaga keladi: Nafas olish qiyinlashadi. Bu barcha dushmanlarning eng hiyla-nayrangidir. Uzaygan tirsaklar ko'krak qafasining erkin harakatlanishiga imkon bermaydi va bu astma, yo'talish xurujlari va boshqa belgilarning rivojlanishiga olib keladi. Inson tanasi uzoq vaqtni sobit holatda o'tkazishga moslashtirilmagan. Uzoq vaqt harakatsizlik mushaklardagi qon oqimini kamaytiradi. Agar elkama- elka, bo'yin yoki bo'yin mushaklarida bu turg'unlik yuz bersa, bosh og'rig'i paydo bo'lishi mumkin, chunki mushaklar "noqulaylik signallarini" yuz, bosh va bosh suyagining sezgir to'qimalariga yuboradi. Pastga tushirilgan elkalarida uzoq vaqt o'tirishda, ayniqsa, yosh bolalarda mushak-skelet tizimida doimiy o'zgarish yuz beradi. Ba'zida umurtqa pog'onasida egrilik mavjud. Qo'llarning bo'g'imlari kasalliklari ehtimoli mavjud. Kompyuterda ishlayotganda, odamning qo'li ko'p mayda harakatlar qilishga majbur bo'ladi, juda charchaydi va uzoq davom etgan ish bilan surunkali kasalliklar rivojlanadi. Siqilgan duruşning zararli ta'sirini kamaytirishga yordam berish uchun siz eng qulay stulga o'tirishingiz kerak. Orqangiz tekis bo'lishi kerak, oyoqlaringiz erga tik turishi kerak va boshingizni to'g'ri ushlab turish kerak va qobig'idan tashqariga qaraydigan kaplumbağa kabi oldinga siljish kerak emas. Bunga qo'shimcha ravishda, sizning stulingiz qattiq bo'lishi kerak, ammo pastki orqa tomondan etarli darajada qo'llab-quvvatlang. Shuning uchun yukni kamaytirishda eng muhim narsa to'g'ri mebeldir. Va stollar, stullar va boshqa aksessuarlarga ixtisoslashgan bo'lishi va bolalar uchun maxsus tanlangan bo'lishi kerak. Yaxshi stul yukning yarmini olib tashlaydi. Skamterlardagi maxsus operator kreslosi, sozlanadigan orqa o'rindiqda, qo'ltiqsiz va o'z o'qi atrofida aylantirilsa, bolaga ish paytida holatini o'zgartirishga imkon beradi. Bolalar bunday stullarga o'tirishdan mamnun, bu ularning ko'kragi va umurtqa pog'onasi ishlashini anglatadi. Gaz kartriji balandlikni qat'iy ravishda sozlash imkonini beradi va bu charchoqni engillashtiradi. Uchinchi muhim omil - bu ruhiy stress. Kompyuter mashinani boshqarishdan kam e'tibor talab qiladi. Qiziqarli o'yinlar juda katta stressni talab qiladi, bu odatiy sharoitda deyarli bo'lmaydi. Ushbu yo'nalish juda kam o'rganilgan, chunki zamonaviy multimedia texnologiyalari yaqinda paydo bo'lgan. Shunga qaramay, ruhiy stressni kamaytirish mumkin. Birinchidan, ish to'xtatilishi kerak. Darsda o'qituvchi buni kuzatib boradi, uyda kompyuterda taymer dasturini o'rnatishingiz mumkin. Har 30 daqiqada - 15 daqiqali tanaffus, kattalar uchun - 10 daqiqa. Tanaffus paytida, tavsiyalarning oxirida tasvirlangan ko'rish va dam olish uchun mashqlarni bajarish kerak. Ikkinchidan, bola o'ynaydigan o'yinlarning tarkibiy qismini va qaysi saytlarga tashrif buyurishini diqqat bilan kuzatib borishingiz kerak. Kompyuterda eng zararli narsa radiatsiya degan fikr jamoat ongida bo'lsa-da, aslida bola ruhiyatiga ta'siri jiddiyroq bo'lishi mumkin. O'qilgan narsalardan kelib chiqadiki, bolaning kompyuterda ishlashi xavfsizligi ko'p holatlarga bog'liq. Ish joyida yaxshi jihozlar va kasbni to'g'ri tanlash bilan xavfsiz ishlash vaqti sezilarli darajada uzaytirilishi mumkin. Va aksincha, agar ish joyi yaxshi tashkil etilmagan bo'lsa, hatto umumiy qabul qilingan me'yorlar ham sog'liq uchun zararli bo'lishi mumkin. Shunday qilib: Ko'zni charchashni kamaytirish uchun: yaxshi monotorni ishlating, uning o'rnini va ko'zlardan ekrangacha bo'lgan masofani (45-60 sm) hisobga oling; qo'shimcha yorug'lik manbalaridan ekrandagi porlashlardan xalos bo'lish uchun ular faqat hujjatlarni ta'kidlash uchun ishlatilishi kerak. Tabiiy yorug'lik yon tomonga (chapda) tushishi kerak. monitor bilan doimiy ish vaqti: kattalar uchun - 2 soat; bola uchun - 30 daqiqa; tanaffus - kamida 15 daqiqa o'yin o'ynash va Internetda ishlash vaqtini cheklash (ko'rish uchun eng zararli); 2. Jismoniy charchoqni kamaytirish (siqilgan holat): gaz kartridjidagi maxsus kompyuter stul, qo'ltiqsiz;
klaviatura uchun toymasin taxtali maxsus kompyuter stoli.
3. Ruhiy stressni kamaytirish: o'yinlarni suratga olish va Internetda sayr qilish vaqti; har 30 daqiqada 15 daqiqadan iborat muntazam tanaffuslar. Bundan tashqari, kompyuter joylashgan xonani havoga chiqarishni unutmang Nima qilish kerak - bolangizni zamonaviy texnologiyalar mo''jizasidan himoya qilish uchunmi yoki yo'qmi? Albatta, savol murakkab, ammo juda hal qilinishi mumkin. Kompyuter, har qanday uy anjomlari singari, bola uchun ham foydali, ham zararli bo'lishi mumkin. Ammo deyarli har qanday narsa haqida, hatto eng zararsiz, bolalar o'yinchoqlari haqida ham shunday deyish mumkin. Faqat har bir narsada o'lchovni bilishingiz kerak, shuningdek oddiy, ammo samarali tavsiyalarga amal qiling. Biz hammamiz dunyoni egallab olgan robotlar va kompyuter tizimlari haqidagi Amerika fantastika filmlarini ko'rdik. Yoki, ehtimol, bu bizni kutmoqda. Va bu g'aroyib texnologik taraqqiyot insoniyat uchun fojiaga aylanadi. Keling, hayotimiz kompyuterlashtirilganiga nima bo'lganini ko'rib chiqaylik. Xususan, kompyuter bolaga qanday zarar etkazishi mumkin:
kun tartibiga rioya qilinmaydi;
boshqa sinflarga o'tish qiyin, ovqatlanish va gigiena haqida unutadi;
o'lchovsiz kompyuter o'yinlari faqat zarar etkazishi mumkin;
fiziologik va psixologik shakllanish mavjud bo'lganda, bolalar psixikasiga, ayniqsa maktabgacha yoshdagi axborot ta'siri;
tengdoshlari bilan aloqasini cheklaydi, uning haqiqiy hayotda, bolaligida yashashiga to'sqinlik qiladi;
joylashuvi bilan talabada skolyoz bo'lishi mumkin;
ko'zning og'rig'i, u qizarish, ko'zlardagi parda sezgisi, lakrimatsiya ko'rinishida o'zini namoyon qiladi;
chalg'igan diqqat sindromining paydo bo'lishiga hissa qo'shadi;
qaramlik), bola asabiylashadi va tajovuzkor bo'ladi; virtual dunyoda o'zini himoya qilish istagi, agar buni haqiqiy dunyoda qilishning iloji bo'lmasa (o'zini past baholagan bolalar); Agar kompyuterga qarshi bahslaringiz bo'lsa, zamonaviy dunyoda siz bolani uzoq vaqtdan beri undan to'sib qo'yolmaysiz, shuning uchun quyidagi fikrlarga e'tibor bering.
bolaning kompyuter bilan aloqasini cheklang, bu jarayonga tasodifan yo'l qo'ymang;
talaba uchun kompyuter o'yinchoq emas, o'quv vositasi bo'lishi kerak;
blokirovka qilish;
qoidalarga muvofiq kompyuter yonidagi joyni tashkil qiling;
xonani ventilyatsiya qiling, ho'l tozalashni tez-tez bajaring va monitorni artib oling;
monitor yoniga kaktuslarni qo'ying; Asosiy qoida barcha choralarga rioya qilishdir. Oltin vositani kuzatish muammosi endi ko'plab oilalarda paydo bo'ladi. Endi bolani kompyuterdan butunlay himoya qilish, lekin kompyuterni kitoblar, uy hayvonlari, tabiat va jonli muloqot o'rnini bosmaslik masalasi emas. Kompyuter bolalar uchun o'yinchoq emas.
Darslik va simulyator - shunga o'xshash narsa sarlavhada yozilgan iboralarni davom ettirishi mumkin. Aslida - siz, aziz onalar va otalar, farzandingizni kompyuterni o'z ichiga olgan zamonaviy tsivilizatsiya yutuqlaridan ajrata oladigan Xitoy devori bilan boryapsizlar. Faqatgina bu yutuqdan faqat ta'lim maqsadlarida foydalanish kerak, ya'ni ong bilan va qattiq ota-onalar nazorati ostida. Aks holda, kompyuter bolaga zararli bo'ladi.
Aytgancha, bu kompyuter o'yinlari haqida. Bola o'yinda o'z atrofidagi dunyoni o'rganadi. Chunki u kompyuterda o'ynashga jalb qilinganida hayratlanarli va dahshatli narsa yo'q. Ota-onalarning vazifasi bu xohishni bolasining intellektual rivojlanishi manfaati uchun ishlatish va uning sog'lig'i va ruhiyatiga tuzatib bo'lmaydigan zarar etkazmaslikdir. Shunday qilib, bizning ijobiy va salbiy tomonlarini ko'rib chiqaylik. Kompyuter o'yinlariga qarshi bahslar oddiy.. Birinchidan , ular qo'lida yoki toza havoda kitob bilan o'tkazish yaxshiroq bo'lgan qimmatbaho vaqtni olishadi. Ikkinchidan turli xil otishmalar va qorako'llar tajovuzkorlikni rivojlantiradi. Ular tomonidan olib ketilgan o'spirin ko'pincha beparvolikni namoyon qiladi, yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi farqni ajratib qo'yishni
to'xtatadi, kompyuterdan psixologik bog'liqlik haqida, agar ular kundan-kunga - kunu tunga sarf qilsalar - yoziladi va qayta yoziladi va bu kabi giyohvandlar soni kamaymaydi. Uchinchidan, kompyuterda o'tirish oftalmologlarning ishiga qo'shimcha qiladi. Va nafaqat ular - pediatrlar, psixiatrlar va nevropatologlar kompyuter tomoshalarining xavfliligini ta'kidlaydilar. Argumentlar. Zarar o'lchovga rioya qilinmasa olinadi. Agar siz kompyuterda qoidalarga muvofiq ishlasangiz, foydasi juda katta bo'ladi. Kompyuter "o'yinchoqlari" mantiqiy, topqirlik, innovatsion fikrlashni rivojlantiradi. Kompyuter tufayli bola o'zida yangi fazilatlarni kashf etadi, ijodiy fikrlashni o'rganadi. Endi bolani maktabga tayyorlash uchun kompyuter tobora ko'proq foydalanilmoqda. U tahlil qilish, e'tibor, vizual xotira qobiliyatini rivojlantiradi, uning yordami bilan siz bolani o'qish va yozishni, chizishni, hisoblashni va boshqalarni o'rgatishingiz mumkin. Kompyuter o'yinlari va dasturlari bolaning ixtiyoriy ravishda vaziyatga qarab o'z harakatlarini tartibga solishga majbur qilinadigan tarzda yaratilgan. Kompyuter o'yinlari tufayli bola shunga o'xshash vaziyatlar yoki narsalar haqida umumiy fikrni oladi. Shunday qilib, u umumlashtirishni va tasniflashni o'rganadi, tashqi narsalarga ishonmasdan o'ylashni boshlaydi. Va bu "o'ziga" o'qish va ongda hisoblash qobiliyatidir. Kompyuter o'yinlarida bolalarning yutuqlari tengdoshlar tomonidan darhol baholanadi, bu o'z-o'zini hurmat qilishni oshiradi va o'ziga ishonch qo'shadi. Va nihoyat, klaviatura va sichqonchani mashq qilayotganda, bola nozik vosita ko'nikmalarini rivojlantiradi va ko'zlar va qo'llarning faoliyatini muvofiqlashtiradi. Shu bilan birga, qat'iyatlilik rivojlanadi. Kompyuterda, bola buni qilishdan mamnun, chunki hech qanday bola kompyuter o'yinlarini faoliyat sifatida qabul qilmaydi. Ammo, aytib o'tganimizdek, uni haddan oshirmaslik juda muhimdir. Shifokorlarning tavsiyalariga amal qiling va darhol kompyuterda qanday o'ynashni tushunasiz. 5-6 yoshli bola kompyuterda 10-15 daqiqadan ko'proq vaqt sarflashi mumkin. Keyin dam olishingiz kerak. Agar bolada ko'rish muammosi bo'lsa, u kompyuterda faqat ko'zoynak bilan ishlashi kerak. Ish joyingiz yaxshi yoritilganligiga ishonch hosil qiling. Yorug'lik ekranga tushmasligi va to'g'ridan-to'g'ri ko'zlarida porlashi kerak. Bolalar ko'zlaridan monitorgacha bo'lgan masofa kamida 50-70 sm bo'lishi kerak. Qo'llar tirsaklar darajasida, bilaklar esa stolning chetida bo'lishi kerak (qo'llab-quvvatlash panelida). Yurish, sport haqida unutmang. Hech qanday holatda bolaning kompyuterda ovqatlanishiga va ichishiga yo'l qo'ymang. Sinfdan keyin bolangizni sovuq suv bilan yuving yoki yuzini nam mato bilan arting. Nima o'ynash kerak. O'yinlar bolalarning idrokiga moslashtirilib tanlangan bo'lishi kerak. Ovoz bilan birga katta rang harakatsiz tasvirni bolalar uchun idrok etishning eng oson usuli. Eng kichigi bilan, kompyuterda rasmlar va rasmlarni hikoya bilan birga xavfsiz ko'rishingiz mumkin. Kompyuterda rasm chizayotganda, bola juda zerikarli ko'rish qobiliyatiga ega. Bu degani, u o'zini o'ziga tortmoqda. Ekrandan matnni o'qish haqida ham xuddi shunday deyish mumkin. Zararli: yuqori tezlikda harakatlanadigan tasvirlar va mayda detallar. Xo'sh, muammolarga duch kelmaslik uchun to'g'ri o'yinni tanlang va bolalarning oldida axloqsizlikka duch kelmang, ota-onalar kompyuter o'yinlari nima ekanligini va ularning janri nomini anglatishini tushunishlari yaxshi. Sarguzasht (sarguzasht) odatda kompyuterda o'tirgan multfilm harakatni boshqarishi mumkin bo'lgan tarzda amalga oshiriladi. Vujudga kelgan muammolar topilmalar - belgi topadigan, o'yinning turli darajalarini engib o'tadigan narsalar yordamida hal qilinadi. Bu erda yuzaga keladigan vazifalarning murakkabligi va bolaning imkoniyatlari o'rtasidagi muvozanat muhimdir. Agar vazifalar juda sodda bo'lsa - o'yin juda tez tugaydi, bola to'siqlarni engib o'tgandan qoniqishni olmaydi. Agar, aksincha, hamma narsa juda murakkab bo'lsa, chaqaloq o'yinga qiziqishni yo'qotadi. Strategiya menejmentni o'z ichiga oladi. Qurolli kuchlar, fabrikalar, foydali qazilmalar - unchalik muhim emas, shu bilan birga siz biron bir narsani rejalashtirishingiz va mavjud vaziyatni kuzatib borishingiz kerak. Maqsad - ochko to'plash yoki biror narsani yutib olish. Bu juda murakkab o'yinlar qat'iyatlilikni rivojlantiradi va kelajak haqida o'ylashga o'rgatadi. Arja o'yinlari darajalarga bo'linadi, mukofot va maqsad keyingi qismga yoki topshiriqqa o'tishdir. Bu erda o'yinchi yashirin eshiklarni topish, ochish tezligi va boshqalar uchun ballar va bonuslarni (masalan, hayot) to'playdi. Bunday o'yinlarda ko'zni mashq qilish, e'tibor va reaktsiya tezligi o'rgatiladi. Ammo ularni faqat maktabgacha tarbiyachilarga tavsiya qilish mumkin, agar ota-onalari vaqtni hisobga olsalar. Rol o'ynash o'yinlari ko'plab belgilarni o'z ichiga oladi, ularning har biri o'z roliga ega. Birgalikda qahramonlar xazina topishlari, xazina topishlari yoki sehrni o'rganishlari kerak. Va maqsadga erishish yo'lida siz zararkunandalarni engishingiz va ko'plab to'siqlarni engishingiz kerak. Bola belgilarni to'g'ri ishlatishni o'rganishi kerak. 3D-Action - bular qichqiriq-otishni o'rganish-qotillarning barchasini siqib chiqaradi va o'ynaydi. Maxsus effektlar, uch o'lchovli grafika mavjudlik effektini yaratadi, bu, qoida tariqasida, mo'rt bolalar ruhiyati uchun xavflidir. Bola qo'llarida vosita mahoratini rivojlantirmasa, ulardan hech narsa o'rganmaydi. Ammo, rostini aytsak, harakatni psixika va sog'liq uchun arzonroq usullar bilan rivojlantirish mumkin. Umuman olganda, ulardan hech qanday foyda yo'q, ammo zarari aniq. Shu jumladan, axloqiy jihatdan. Jumboq o'yinlari - bu jumboq. Asosiysi, ular bola uchun mavjud. Bu erda siz raqamlarni tartiblashtirish va rasm tuzish va "juda ko'p toping" turidagi ba'zi sodda jumboqlarni hal qilish uchun jumboqlarga egasiz. Ularning yordami bilan ular bolalarni hisoblash, o'qish, yozish va boshqa fokuslarni o'rgatishadi. Shu bilan birga, ular mantiqiy fikrlashni, xotira, vosita mahoratini va bu hayotda zarur bo'lgan boshqa fazilatlarni tarbiyalaydilar. Simulyatorlar odatda tushuntirishadiular nimani taqlid qilmoqda yoki taqlid qilmoqdalar. Bu yelkanli yoki zamonaviy kemalar, avtoulovlar, kosmik kemalar, samolyotlar, vertolyotlar simulyatorlari bo'lishi mumkin, ammo siz xohlagan narsangiz bo'lishi mumkin. Bolaning rulda o'tirish va ishlab chiqarish kompaniyalarining murakkab mexanizmini boshqarish istagi "a'lo" ni hisobga olishga o'rgangan. Yaxshi nima, javoblar haqiqatan ham deyarli bir xil. Hatto eng kichik tafsilotlar ham hurmat qilinadi. Va bola asta-sekin tushunishni boshlaydi: rul rul keskin burilib ketdi - mashina joyida aylanib yuradi, agar siz o'ng tomonga burilishni istasangiz, u erda ham rulni aylantiring, lekin o'z vaqtida uni oldingi holatiga qaytarishni unutmang. Bunday o'yinlarga olib keladigan reaktsiya tezligi. Yomon emas, to'g'rimi?
Xulosa O'yin janri bolaning temperamenti va imkoniyatlariga mos ravishda tanlanishi kerak. Ba'zi odamlar jim o'yinlarni, ba'zi dinamik o'yinlarni yoqtirishadi. Rivojlanayotgan tadqiqot tarkibiga e'tibor qarating. O'yin davomida chaqaloq tashabbus ko'rsatishi, muammolarni hal qilishga harakat qilishi, vaziyatni tahlil qilishi, xulosalar chiqarishi kerak. Vaqtni qat'iy kuzating. Avvalo qoidalar! Yodda tuting: o'yinning ritmi qanchalik faol va qizg'in bo'lsa, u kamroq davom etishi kerak. Ammo bola epizodni tugatmasdan oldin siz o'yinni to'xtatolmaysiz. "Ishni tugatdik - dadil yur!" Degan maqol hali bekor qilinmagan. Bundan tashqari, bola muvaffaqiyatli bajarilgan vazifani anglab, kompyuterdan turishi kerak. Beg'ubor, ammo doimiy ravishda bolaning e'tiborini va ongini e'tiborga oling: kompyuter yaxshi, ammo boshqa harakatlarga zarar etkazmaydi: uyqu, ovqatlanish, yurish, sport, kitob o'qish va boshqalar. Bola ulg'ayganida va kattalar endi uni boshqarolmayotganlarida, qanchalik xotirjam bo'lasiz. Va eng muhimi: kompyuter va u bilan aloqa faqat qo'llab-quvvatlovchi rol o'ynaydi. Haqiqiy dunyo virtual voqelikka qaraganda ancha murakkab. Shuning uchun, chaqaloqni haqiqiy dunyo bilan tanishtirishni unutmang, chaqaloq tengdoshlari bilan faol aloqa qilsin va kompyuter faqat uning sevimli mashg'ulotlaridan biri bo'ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Islom Кarimov. Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch. — T.: Ma’naviyat, 2008. 2. «Jamiyat» gazetasi, 2007-yil 28-dekabr 52-son. 3. Axborot asrida ta’lim-tarbiya / — Т.: Akademnashr, 2012. — Б.108 4. Мaклюэн М. Пoнимaниe мeдиa: внeшниe рaсширeния чeлoвeкa. — М.; Жукoвский, 2003. — С. 80 5. Бaрт Р. Мифoлoгии. — М., 2000. — С. 56 6. www.matereyting.ru
1-diagramma
2-diagrammа
3-diagrammа Download 397,65 Kb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish