Raxmonova d. B. 9-13mts-20 Mavzu: Tahliliy, faktik, baaholovchi turdagi kasbiy nutq. Re’ja

---



RAXMONOVA D. B.
9-13MTS-20
 
 
Mavzu: Tahliliy, faktik, baaholovchi turdagi kasbiy nutq. 
Re’ja: 
Kirish 
1.
Tilning asosiy funksiyalari 
2.
Nutq vujudga kelishining nazariyalari 
3.
Nutq turlarining psixologik tavsifi 
Xulosa 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
 
Insoniyat taraqqiyoti tarixida til tufayli aks ettirishning imkoniyatlari qayta 
quriladi, olam odam miyasida yanada aniq, ravshan in‘ikos ettiriladigan bo’ladi. Tilning 
paydo bo’lish munosabati bilan har bir alohida shaxs jamiyatining ijtimoiy-tarixiy 
taraqqiyotida, jarayonida to’plagan tajribalaridan foydalanish imkoniyati tug‗iladi. Til 
yordami bilan har bir inson shaxsan o’zi hech qachon duch kelmagan, notanish
hodisalar, holatlar, vaziyatlar, sharoitlar yuzasidan bilim olishga erishadi. Xuddi shu 
boisda til odamga ko’pchilik hissiy va intellektual ta‘sirlar hamda taassurotlar 
to’g‗risida o’ziga o’zi hisobot berish imkoniyatini yaratadi. Inson til yordami bilan 
boshqa odamlarga o’tmish, hozirgi zamon va kelajakka rid narsalar, voqelik 
yuzasidan axborot, xabar, ma‘lumot berishi ularga ijtimoiy tajriba mohiyati ko’nikma 
hamda malakalarni o’tkazishi, uzatishi mumkin. 
Odamdagi shaxsiy individual tajribaning umuminsoniy tajriba bilan bog‗liqligi 
kishilarda tilning mavjudligi bilan izohlanadi. Til oddiy qilib tushuntirilganda so’z va 
belgilar sistemasi hamda majmuasidan iboratdir. Inson tomonidan u yoki bu 
faoliyatning bajarilishi belgilar, alomatlar xususiyatlari bilan bog‗liq bo’lib, uning 

---

mahsuldorligi, muvaffaqiyati til tarkiblarining ahamiyatiga bevosita aloqadordir. 
Masalan, haydovchi uchun ko’cha qoidalari, matematik uchun formulalar, operator 
uchun signallar (semiotika – sema-yunon. 
―belgi‖) belgilar, simvollar, alomatlar vazifasini bajarib, faoliyat uchun 
regulyator sifatida xizmat qiladi. 
Shuning uchun belgilar va ularning ahamiyati insonning yuksak psixik 
funksiyalari (ya‘ni idrok, xotira, tafakkur, xayol)ning vositasidir. Odatda belgilar turli-
tuman bo’lishidan qat‘i nazar ularning eng muhimi – bu so’zdir. Har bir so’z 
ma‘lumot, xabar, axborot vazifasini bajaradi va muayyan mazmunni o’zida aks ettiradi 
(masalan: mashg‗ulot, daftar, yomg‗ir va boshqalar).