Nazorat savollari Psixofiziologiya fanining mohiyatini tahlil qiling?

Nazorat savollari

1. 
   Psixofiziologiya fanining mohiyatini tahlil qiling?
   
2. 
   Psixofiziologiya va fiziologiyaning o’xshash jihatlarini keltiring?
   
3. 
   Psixofiziologiya fanining tarmoqlarini tahlil qiling?
   
4. 
   Psixogenez tushunchasining ta’rifini keltiring?
   
5. 
   Psixofiziologiyaning rivojlanish tarixi haqida tushuncha
   

1.Psixofiziologiya – psixik va fiziologik jarayonlar o’rtasidagi munosabatlarni o’rganuvchi fan soxasi miya va psixikaning o’zaro bog’liqligini , biologik omillarning roli, shu jumladan aqliy faoliyat jarayonida asab tizimining xususiyatlarini ko’rib chiqadi. Shuningdek , psixofiziologiya asab tizimida sodir bo’ladigan fiziologik va biokimyoviy o’zgarishlarni ham o’rganadi.

Psixofiziologiya – subyektiv hodisalarning fiziologik mexanizmlarini , sharoitlarini va individual farqlarini o;rganadigan fan. Psixofiziologiyaning asosiy vazifasi sifatida tizimli, neyronal, sinaptik va molekulyar darajasidagi psixik jarayonlarining fiziologik mexanizmlarini o’rganish.

Psixofiziologiyaning asosiy vazifasi;

-Neyrofiziologik mexanizmlarni aniqlash orqali aqliy hodisalarni oqilona tushuntirish.

-markaziy asab tizimi tomonidan tananing tashqi va ichki muhiti tog’risidagi ma’lumotlarni uzatish va tahlil qilish

- qaror qabul qilish va qarorni amalga oshirish mexanizmlarini bosh miya va butun organism darajasida o’rganish

- diqqat, motivatsiya, xotira, fikrlash va harakatning fiziologik asoslarini bilish

- oddiy va stress vaziaytlarida xissiy reaktsiyalarning fiziologik asoslarini bilish

- inson psixikasi bilan bog’liq fiziologik funksiyalarni buzilish mexanizmlarini bilish

- bemorning holati va o’zgargan fiziologik parametrlariga ijobiy ta’sir ko’rsatish uchun psixokorrektsiya usulidan foydalanish qobiliyati

Psixofiziologiya bir nechta asosiy soxalarga bo’linadi, ularning xar biri fiziologik qonunlarga asoslanib, insonning aqliy faoliyati yo’nalishini aniqlaydi va o’rganadi.

Kognitiv psixofiziologiya – kognitiv faoliyatning fiziologik qonuniyatlarini o’rganadiga yo’nalish . Bu yerda information yondashuv tadqiqotchiga miya jarayonlarini va aqliy faoliyatni aloxida emas, balki muayyan munosabatda – tizimda ko’rib chiqishga va organishga imkon beradi.

Yosh psixologiyasi- o’sib ulg’ayish jarayonida inson psixologiyasining fiziologik parametrlaridagi o’zgarishlarni o’rganish.

Differentsial psixofiziologiya – inson psixikasidagi individual farqlarning tabiiy ravishda topilgan sabablarini o’rganadi.

Qiyosiy psixofiziologiya – miyaning arxitekturasi va faoliyatidagi tafovutlarni, shuningdek turli xil hayvonlar va odamlarning hatti harakatlaridagi farqlarni aniqlaydi va o’rganadi.

2. psixofiziologiya va fiziologik psixologiyaning vazifalari amalda bir biriga tog’ri keladi va hozirgi paytda ularning orasidagi farqlar asosan terminologik xarakterga ega. Biroq rus psixofiziologiyasi tarixida fiziologiyada paydo bo’layotgan psixikani va odamlarning xulq atvorini o’rganishga funktsional – tizimli yondashish samaradorligini ko’rsatish uchun terminologik farqlardan foydalanilgan davr bo’lgan.

A.R Luriyaning so’zlariga ko’ra fiziologik psixologiya murakkab aqliy jarayonlarning asoslarini – motivlar va ehtiyojlar, hislar va idrok, diqqat va xotirani, nutqning eng murakkab shakllari va intelektual harakatlarini o’rganadi. Bunda psixofiziologiya aqliy faoliyatning yaxlit shakllari fizologiyasi bolib , u psixologik xodisalarni fiziologik jarayonlar yordamida tushuntirish zarurati natijasida paydo bo’lgan va shu sababli u odamlarning xulq- atvor xususiyatlarining murakkab shakllarini har xil murakkablik darajasidagi fiziologik jarayonlar bn taqqoslaydi.

Psixologik va fiziologik tizimlar o’rtasidagi munosabatlar muommosini tadqiq qilish zarurligini birinchi bo’lib ishlab chiqqan Vygotskiy , shu bilan psixoziologiyaning fiziologiya bilan birga rivojlanishining asosiy istiqbolini tahmin qildi.

4. Psixogenez [ psixo + geneziya] – odamda aqliy faoliyatning paydo bo’lishi va rivojlanishi ( his tuyg’ular, nutq, aqliy faoiyat) , oddiy va ptalogik ruhiy hodisalarning kelib chiqishini bildiruvchi atama. Psixogenetik munosabatlarni tushunishga yondashuvlar o’tgan ruhiy namoyishlar va jarayonlarning hozirgi kuzatilayotgan hodisalarni shakllanishiga ta’sirning muqarrarligiga asoslanadi. Shaxsiy hodisalar va ularning paydo bo’lishining tasodifiy va tushunarsiz ko’rinadigan nomunofiqligi ongli va ongsiz kuchlarning murakkab o’zaro aloqasibo’lgan ketma – ket ruhiy hodisalarning butun sabab zanjirini sinchkovlik bilan o’rganish orqali tushunish mumkin.

Shaxs rivojlanishining dastlabki bosqichlarida o’zini namoyon qiladigan bolalikdagi o’zgarishini o’rganish imkoniyati psixoanalitik usullardan foydalangan holda , mojaro tajribalari translyatsiyasi ko’rinishida tahlilchining nigohi oldida paydo bo’ladi.

Psixofiziologiya – fiziologik mexanizmlar haqidagi fan, shuningdek, aqliy hodisalar, psixogenez haqida hamdir.

Psixogenezning ikki jihati , psixogenez muammosini hal qilish usullari

Psixikaning kelib chiqish jarayonini tushuntirishda ikki jihatni yodda tutish kerak , ularni shartli ravishda natiqy va tarixiy deb atash mumkin.

Ushbu muammoni hal qilish uchun ikkita umumiy ilmiy byondashuvni jalb qilish kerak: tizim yondashuvi va sinergetika.

1. 
   Tizim yondashuvii . har qanday obyektni tizim sifatida ko’rib chiqadi. Bu yerda elementlar, tuzilish , funksiya, evolyutsiya, tizim va atrof- muhit haqida munosabatlar bildirishimiz mumkn.
   
2. 
   Sinergetika . o’z –o’zini tashkil qilish tizimlarini o’rganish. Bunday tizim rivjlanishning yakuniy nuqtasi – atrakktorga ega. Ruhiy hodisaning o’ziga jalb etuvchisi o’zgarmasdir. O’zgarmas -bu ifoda bilan bog’liq bo’lgan o’zgaruvchilarning ma’lum bir o’zgarishi bilan o’zgarishsiz qoladigan ifoda.
   

5. 
   Psixofiziologiyani psixologiyaning mustaqil bo’limi sifatida ajratishga birinchi urinish psixologiyaga eksperimental metodni kiritgan nemiz psixologi V.Vundt nomi bilan bog’liq . V.V psixologiyada ikkita tadqiqot yo’nalishini ajratib ko’rsatdi. 1- fiziologik psixologiya, uning obyekti eng oddiy psixik jarayonlar va metod psixofiziologik eksperimentidir. 2- yo’nalish ‘’ xalqlar psixologiyasi’’. Bu madaniy va tarixiy mahsulotlar - til, afsonalar, san’at, urf – odatlar, va boshqalarni tahlil qilish usuli bilan o’rganilgan yuqori aqliy funksiyalar sohasi bo’lib , g’arbda
   

‘’fiziologik psixologiya’’ atamasi keng tarqalgan. Kanadalik psixolog D. Xebbning eng yaqin hamkorlaridan biri, attraksion fiziologiyasi sohasidagi faoliyati bilan tanilgan P. Milner ‘’ fiziologik psixologiya’’ (1970) nashr etdi. Unda u miyaning tuzilishi va funksional tashkil etish tamoyillari , motivatsiya va hissyotlarning fiziologik mexanizmlari, shu jumladan miyani o’z- o’zini stimulyatsiya qilish bo’yicha tajribalar , xotira, vosita va hissiy tizimlarni o’rganish natijalari bo’yicha yangi ma’lumotlarni taqdim etdi. 1973- yilda darslik rus tiliga tarjima qilingan va nashr etilgan.

O’sha davrdagi yana bir mashxur darslik R. Tompsonning ‘’ Fiziologik psixologiyaga kirish’’ (1975) ham mashxur bo’ldi. Kitobni kirish qismida R.Tompson fiziologik psixologiyaning asosiy muammolari mohiyatan psixologlarni qiziqtirgan muammolar ekanligini ta’kidladi. Ammo fiziologik psixologiyada asosiy e’tibor xulq- atvor va aqliy hodisalar asosida yotadigan biologic tizim va jarayonlarga qaratiladi.

Psixfiziologiya yangi yonalish sifatida rasmiy maqomni faqat 1982- yil may oyida , Monrealda birinchi xalqaro psixofizyologlar kongresi bo’lib o’tganida oldi.unda xalqaro psixofiziologik assotsatsiya va psixofiziologiya bo’yicha xalqaro kongresslarning boshlanishi tashkil etildi. Uyushmaning vazifalaridan biri bu xalqaro hamkorlikni rivojlantirishdir. Birinchi kongressda – ‘’ International journal of psychophsyiology’’yangi jurnali tashkil etildi.