Nasos suyuqlikni bosim ostida soʻrish va haydash, gazlarni siqish yoki siyraklantirish, sochiluvchi jismlarni soʻrish va haydash uchun ishlatiladigan qurilma

Nasos — suyuqlikni bosim ostida soʻrish va haydash, gazlarni siqish yoki siyraklantirish, sochiluvchi jismlarni soʻrish va haydash uchun ishlatiladigan qurilma (gidravlik yoki pnevmatik mashina, apparat yoki asbob). Suyukdiklarni bosimsiz harakatlantirish uchun moʻljallangan qurilmalar suv koʻtarish mashinalari deb ataladi. Nasosning asosiy parametri — maʼlum vaqt ichida (vaqt birligida) haydaladigan suv, gaz yoki havo miqdori. Baʼzan nasoslar uchun bosim (R va Ya), isteʼmol quvvati N va f. i. k. ham muhim.

Qadimda ham nasos yaratishga urinilgan. Masalan, qadimgi Oʻrta Osiyo hududida charxpalaklar yordamida suv chiqarishgan. Yunon mexanigi Ktesibiy oʻt oʻchirish uchun moʻljallangan birinchi nasosni ixtiro qilgan. 18-asr boshlariga qadar, asosan, suv koʻtarish mashinalari ishlatilgan. Bugʻ mashinasi yaratilgandan soʻng ularning oʻrnini asta-sekin N. egallay boshladi. 18-asr oxirlarida porshenli N. tarraqiyoti jadallashdi. 19-asr oʻrtalarida porshenli bug N.lari keng ishlatila boshladi. Shu davrda parrakli N. ham paydo boʻddi. 20-asr 20—30-yillaridan boshlab, baʼzi sohalarda porshenli N. oʻrniga markazdan qochma, rotorli N.lar ishlatila boshladi.

N. taraqqiyotining ikkinchi yoʻnalishi aylanuvchi (rotorli) N. yaratilishidan boshlanadi. 17-asr boshida yaratilgan ikki rotorli N. hozirgi tishli gʻildirakli N.ga oʻxshaydi. Key-inchalik rotorli N.ning boshqa xillari paydo boʻldi. Nemis muhandisi S. Xins 1920 yil markazdan qochma quril-ma deb atalgan birinchi soʻruvchi uyur-ma N.ni taklif qildi.

Suyuklikni haydashda markazdan qochma kuchdan foydalanish gʻoyasini 15-asrda Leonardo da Vinchi ilgari surgan. 17-asr boshida fransuz muhandisi Blankano suv chiqaradigan oddiy markazdan qochma nasosni yasagan. Issiqlik dvigateli va elektr dvigateli paydo boʻlgandan soʻng markazdan qochma nasos kengroq qoʻllanila boshladi. 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida parrakli va burilma kurakli nasoslar yaratildi.

Suyuklikni bosim ostida haydashning uchinchi yoʻialishi — nasos-apparatlar yaratishdan iborat boʻladi. Yunonistonda qizdirilgan havo yoki suv bugʻi yordamida idishdagi suvni siqib chiqaradigan qurilma yaratilgan. Suvni haydashda siqilgan xavodan foydalanish gʻoyasi 20-asrda amalga oshirilgan. Nasos-apparatlarning xillaridan biri — suv oqimli nasos; uni ingliz olimi D. Tompson 1852 yilda taklif qilgan. U suv va havoni soʻrish uchun ishlatilgan. Keyinchalik suvli ejektor, bug-suvli ejektor va boshqa tarzidagi nasoslar yaratildi, quduqlardan suv chiqaradigan gidropnevmatik suv chiqargich taklif kilindi. 20-asr boshlarida magnitgidrodinamik nasoslarning yaratilishi nasos-appratlarni takomillashtirish yoʻnalishlaridan biriga aylandi. Atom energetikasining taraqqi-yoti munosabati bilan 20-asr 50—60-yillaridagina bunday nasoslar keng qoʻllanila boshladi.

Nasos, asosan, parrakli, uyurma va hajmiy xillarga, bular esa yana bir necha turlarga boʻlinadi. Parrakli nasos dvigateli gʻildirakni aylantirganda parraklari suyuqlik oqimiga taʼsir qiladi va uni harakatlantiradi. Parrakli nasosning markazdan qochma, diagonal va oʻqaviy(oʻq boʻylab haydaydigan) xillari bor. Bular suyuklikni soʻrish xususiyatiga ega boʻlmagani uchun ularni yurgizib yuborishda soʻrish trubasi va gʻildirakka suyuqlik quyiladi. Parrakli nasos 1 – 2500 m suv ustuniga tent bosim kerak boʻlgan joylarda ishlatiladi. Nasos k. — 90 — 92%. Uyurma nasosda dvigatel energiyasi uyurma hosil qiladi; uyurma suyuklikni ilashtirib, harakatla-nishga majbur qiladi. Uyurma N. qovushoqligi kam suyuqliklarni haydash uchun quvvati bir necha kilovatdan oshmaydigan statsionar va koʻchma qurilmalarda ishlatiladi. Bosimi parrakli nasosga qaraganda 2—10 marta ortiq, f.i.k. - 25 - 50%.

Hajmiy nasosda suyuqlik nasosning berk boʻshligʻidan quvurlarga porshen (plunjer), shesternya, vint, kulachok va boshqa taʼsirida oʻtkaziladi. Nasosga kirayotgan va undan chiqayotgan suyuqlikning solishtirma energiyalari farqi bosim deyiladi. Hajmiy nasosning porshenli (plunjerli), membranali, rotorli va boshqa xillari bor. Proshenli nasosda suyuqlik ish kameralari hajmining oʻzgarishi hisobiga harakatlanadi. Rotorli nasos shesternyali, plastinkali va boshqa xillarga boʻlinadi. Nasoslar suv taʼminoti tizimlarida, neft chiqarish, neft mahsulotlari va gazlarni haydashda, kema va gidropress qurilmalarida, avtomobillarda, binolarni shamollatishda hamda texnikaning boshqa sohalarida keng qoʻllaniladi. Nasos stansiyasi - suyukliklarni yuqoriga koʻtarish uchun moʻljallangan bino; nasos agregati va quvurlardan iborat inshoot. Nasosga boshkarish apparatlari, elektr nasos yeda esa taqsimlash qurilmalari, pasaytirish podstansiyalari, yigʻish-soʻrish va bosim kollektorlari, qoʻshimcha jihozlar (asosiy nasoslarni ishga tushiradigan vakuumnasoslar, yongʻinga qarshi ji-hozlar, moy xoʻjaligi va boshqalar) kiradi. Nasos agregati soʻrish quvuri, nasos, dvigatel, uzatish mexanizmi, teskari klapanli bosim truboprovodi va zulfindan iborat boʻladi. Me-liorativ (sugʻorish) Nasosning qoʻzgʻalmas va suzuvchi xillari bor. Suzuvchi nasos yeda nasos va kuch qurilmalari ponton yoki barjalarga oʻrnatiladi. Kema qatnaydigan yirik kanallarni suv bilan taʼminlash, suv omborlarini suv bilan toʻldirish, sugʻorish inshootlari va boshqa uchun yirik Nasos qoʻllaniladi. Vodoprovod Nasos suvni manbadan suv taʼminoti joyiga koʻtaruvchi va undan vodoprovod inshootlariga yoki rezervuarga hamda tozalangan suvni vodoprovod tarmogʻiga uzatuvchi koʻtarish st-yalaridan iborat. Kanalizatsiya Nasos panjarali va maydalagichli rezervuar, mashina zali (nasosxona) va boshqalardan iborat. Bunday Nasos yer ustiga va yer ostiga oʻrnatiladi. Xalq xoʻjaligida Nasosning ahamiyati katta. Ayniqsa, baland joylarga suv chiqarishda Nasos juda qoʻl keladi.[1]

Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida yerlarning meliorativ holati va irrigatsiya tizimini yaxshilash maqsadida mavjud nasos stansiyalarini modernizatsiya va rekonstruksiya qilishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Buxoro viloyatida ekin maydonlarini sug‘orish asosan viloyatlararo “Amu – Buxoro” mashina kanalidan foydalanish boshqarmasi va “Amu – Buxoro” irrigatsiya tizimlari havza boshqarmasi qoshidagi Nasos stansiyalari, energetika va aloqa boshqarmasiga qarashli gidroinshootlar orqali amalga oshiriladi. Mazkur nasos stansiyalarining samarali va barqaror ishlashini ta’minlash maqsadida ularni rekonstruksiya qilishga qaratilgan qator loyihalar amalga oshirilmoqda. Bu ishlarda xorijiy investitsiyalardan ham samarali foydalanilayotir. Buni “Qorako‘l” nasos stansiyasini rekonstrutsiya qilish loyihasi misolida ham ko‘rish mumkin. “Amu – Qorako‘l” mashina kanalidan suv oladigan mazkur gidroinshoot viloyat qishloq xo‘jalik ekinlari hosildorligini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Biroq stansiya to‘la quvvat bilan ishlamayotgani, yozda, vegetatsiya davrida suv ta’minotida qator muammolar kelib chiqishiga sabab bo‘layotgan edi. Qorako‘l va Olot tumanlaridagi 30 ming gektardan ziyod yerni suv bilan ta’minlaydigan mazkur nasos stansiyasining hudud uchun muhim ahamiyatga ega ekanligi inobatga olinib, 2011-yil 6-iyulda Prezidentimizning Buxoro viloyatida “Qorako‘l” nasos stansiyasini rekonstruksiya qilish” loyihasini amalga oshirish uchun Xitoy Xalq Respublikasi hukumatining beg‘araz yordamidan samarali foydalanishni ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risidagi qarori qabul qilindi. Mazkur bunyodkorlik ishlari 2,3 milliard so‘mlik mablag‘ evaziga “O‘rta Osiyo maxsus montaj” davlat birlashmasiga qarashli 4-maxsus mexanizatsiyalashgan ko‘chma jamlanma jamoasi tomonidan amalga oshirildi. “Qorako‘l” nasos stansiyasini rekonstruksiya qilish” loyihasi muvaffaqiyatli amalga oshirilgani munosabati bilan tantanali marosim bo‘lib o‘tdi. Unda viloyat hokimligi, mutasaddi tashkilotlar hamda jamoatchilik vakillari, mutaxassislar, xitoylik hamkorlar ishtirok etdi. Tadbirda O‘zbekiston – Xitoy davlatlari o‘rtasidagi texnik-iqtisodiy hamkorlik samarasida amalga oshirilgan mazkur loyihaning viloyat qishloq xo‘jaligini rivojlantirishdagi ahamiyati xususida so‘z yuritildi. O‘zbekiston Respublikasi va Xitoy Xalq Respublikasi o‘rtasidagi hamkorlik doirasida ushbu davlatning “Zhong Yuan China IPPR International Engineering Corp” kompaniyasi bilan tuzilgan shartnomaga binoan rekonstruksiya uchun zarur bo‘lgan umumiy qiymati 7,3 million AQSh dollariga teng agregatlar, asbob-uskuna va ehtiyot qismlar mazkur kompaniya tomonidan yetkazib berildi, ularni montaj qilishda ham ushbu kompaniya mutaxassislari faol qatnashdi. Viloyat nasos stansiyalari, energetika va aloqa boshqarmasi boshlig‘i Sh.Ashurovning ta’kidlashicha, rekonstruksiya ishlari natijasida stansiyaning suv uzatish quvvati oshirilib, sekundiga 45 kubmetrga yetkazildi. Agregatlarning energiya tejamkorligi ham ortdi. – Rekonstruksiya ishlari tufayli nasos stansiyasiga avtomatlashtirilgan zamonaviy uskunalar o‘rnatildi, – deydi mashinist-energetik Ne’mat Sobirov. – Dispetcherlik boshqaruv punktidan turib agregatlar faoliyatini muvofiqlashtirish, kuzatuv kamerasi orqali uch qavatli inshootdagi butun texnologik jarayondan xabardor bo‘lib turish mumkin. Bu inshootning barqaror ishlashini ta’minlash imkonini beradi.









Nasos O'z-O'zidan Ishlaydi: Afzalliklari Va Kamchiliklari. Uy Va Sanoat Nasoslari

O'z-o'zidan ishlaydigan nasos nafaqat kundalik hayotda, balki sanoat korxonalarida ham qo'llaniladigan eng ko'p ishlatiladigan qurilma hisoblanadi. "O'z-o'zidan asrash" tushunchasi ushbu qurilmaning o'ziga xos xususiyati emas, balki tasniflashning ko'rsatkichlaridan biri hisoblanadi.

O'Z-O'ZIDAN ISHLAYDIGAN NASOS ORASIDAGI FARQ

Ularning barchasi ikkiga bo'linadi: o'z-o'zidan astar va odatda assimilyatsiya. Pompaning asosiy qismida havo kirganda havo kiradi. Shu sababli, uskunalar nasos suvining vazifasini bajarmaydilar, lekin hech narsa uchun ishlamaydi.

O'z-o'zidan ishlaydigan nasos Ishlamay qolishini ta'minlash uchun qurilmaning ishchi elementlarida doimiy suyuqlik mavjudligini kuzatib borish, shuningdek, hosil bo'lgan havoni darhol olib tashlash kerak.

ad

O'z-o'zidan ishlaydigan nasos dizayni suvni quyish uchun ishlatiladigan maxsus ochilishga ega. Qurilmani ish joyida saqlash uchun maxsus vanalar mavjud. Vanalar bilan jihozlangan modellarni topishingiz mumkin. Ularning afzalligi sistemaga suvning mustaqil ravishda quyilishi. Muhim element - bu nasos sumkasi. Quvurlar uchun zarur bo'lgan suyuqlik har doim asosiy qismda, hatto uni ta'minot quvuridan uzilgan bo'lsa ham ishlab chiqilgan. Ushbu modellar iliq joyda saqlanishi kerak, chunki uydagi suvning muzlashi buzilishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, katta elementlarning ichkariga kirmasligini ta'minlash uchun ehtiyot bo'lish kerak. Shu maqsadda qo'pol tozalash uchun filtrlar o'rnatiladi. Suvni tezda yo'q qilish kerak, shuning uchun vaqtni yo'qotish kerak.

O'z-o'zidan ishlaydigan suv pompasi Bu xususiyat faqat sirt ustida ishlaydigan nasoslar uchun amal qiladi. Odatda, assimilyatsiya liniyasi qanchalik katta bo'lsa, quvurlarda ishqalanish qanchalik katta. Shuning uchun o'z-o'zidan ishlaydigan modellarning dizayni ko'tarilish balandligi 8 metrni tashkil qiladi. Bunday nasoslarni loyihalashda havo bilan ishlaydigan havoni berishga imkon beradi, bu esa ish jarayonida tizimdan havo olib tashlashga xizmat qiladi. U ishning tepasida joylashgan. Juda ko'p havo to'ldirish uchun vaqtni oshirishi mumkin. Shuning uchun uni ishlatishdan oldin, quvur liniyalarining ulanishini diqqat bilan tekshiring.

Oddiy assimilyatsiya elementiga kelsak, suv faqat birinchi boshlanganda quyiladi va kelajakda bu talab qilinmaydi. Havoning uyga kirmasligini ta'minlash kerak. Agar u zarba bersa, mexanizm ishlamaydi.

POMPALARNING TURLARI

Barcha qurilmalar dinamik va volumetrik nasoslarga bo'lingan. Ular qurilishdan tashqari, bir-biridan farq qilmaydi, shuningdek, quvurlarni ulash usullari. Suv uchun o'z-o'zidan ishlaydigan pompa bitta turdagi yoki boshqasi bo'lishi mumkin. Eng ommabop kundalik hayotda va sanoat sohalarida ishlatiladigan quyqalar va markazlashtirilgan qurilmalardir.

ad

SANTRIFÜJ NASOSLAR

Ushbu uskunalar sirt va suv osti dasturlar uchun mo'ljallangan.

O'z-o'zidan ishlaydigan santrifüj nasos O'z-o'zidan ishlaydigan santrifüj nasos nafaqat suv ta'minoti tizimlarida, balki konditsioner va isitish tizimlarida ham keng qo'llaniladi. Dasturga qarab milya vertikal va gorizontal tarzda joylashtirilishi mumkin. Odatda vertikal modellar quduqqa sho'ng'ish uchun ishlatiladi. Kanalizatsiya tizimlari iflos suv uchun o'z-o'zidan ishlaydigan nasosdan foydalanadi. Ish jarayoni juda oddiy. Suyuq pichoqlar bilan g'ildirak bo'lgan aylanish mexanizmiga kiradi va eksa aylanish yo'nalishida harakat qiladi. Bunday holda kinetik energiya paydo bo'ladi, bu esa bosimning o'sishiga yordam beradi. O'z-o'zidan ishlaydigan suv nasoslari ko'p ishlaydigan pichoqlar bo'lishi mumkin. Ular qanchalik ko'p bo'lsa, bosim ko'tariladi. Bunday yuksak qadriyatlar suv transportiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.

SANTRIFÜJ ASBOBLARNING KAMCHILIKLARI

Asosiy kamchiliklardan biri kavitatsiyaga moyil. Faoliyat jarayonida bug 'hosil bo'lib, u keyinchalik kontsentratsiyalanadi. Buning natijasida strukturaviy elementlarga va quvurlarga salbiy ta'sir ko'rsatadigan suv tebranishlari paydo bo'ladi. Kavitatsiyani oldini olish uchun, o'z-o'zidan ishlaydigan santrifüj nasosni yumshoq rejimda ishlatish kerak. Bu muhim shart.

ad

VORTEX O'Z-O'ZIDAN ISHLAYDIGAN NASOS

Bunday qurilmalarda ham pervanel bor, pichoqlar lamel sifatida joylashgan.

Nopok suv uchun o'z-o'zidan ishlaydigan nasos Shunday qilib, u atrofdagi ichki kanalga so'riladi. Bunday holda, kinetik energiya ortadi va suv bosimi ham ko'tariladi. Vortex pompasi bilan markazlashtirilgan pompa o'rtasida sezilarli farq mavjud. Pichoqlarning aylanish tezligi va aylanish tezligiga ega bo'lib, vorteks modellarida yuqori bosim hosil bo'ladi. Bundan tashqari, ular tizimga havo kiritishdan qo'rqmaydi. Bundan tashqari, ushbu turdagi qurilmaning narxi santrifugal nasosdan ancha past. Vortekslar past samaradorlikka ega, shuning uchun ular faqat toza suv uchun ishlatiladi. O'z-o'zimga ishlaydigan nasos kundalik hayotda suv omborlaridan suyuqlik etkazib berish yoki gaz quvuridagi bosimni oshirish uchun ishlatiladi.

SANTRIFUGAL QURILMADAN VORTEKSNING FARQLARI

Vorteks santrifüjdan ko'ra kichikroq hajmga ega.

Narx qancha? O'z-o'zidan ishlaydigan pompa quyqasi turi kamroq tanlanadi, bu esa tanlashda muhim omil hisoblanadi. Odatda ishlab chiqaruvchiga qarab, uning narxi 8000 dan 15000 rublgacha.

Agar iflos suv uchun o'zingizga ishlaydigan nasosga kerak bo'lsa, unda markazdan qochadigan qurilmalar eng mos keladi.

Vortex nasosining yaratuvchisi santrifüj modellardan 7 marta yuqori.

Santrifüj elementlardan shovqin kamroq, shuning uchun ular odatda kundalik hayotda ishlatiladi.

ad

Tanlashda, arzonroq qurilmalar har doim yaxshi suv ta'minoti bera olmasligi sababli, narxlarni tekshirmang. Texnik xususiyatlari va maqsadlariga e'tibor bering. Agar siz o'ng narsani tanlasangiz va uni ishlatish bo'yicha tavsiyalarga amal qilsangiz, u uzoq davom etadi.

SHARHLAR

Santrifüj nasoslardan foydalanadigan ko'plab odamlar bunday uskunadan to'liq qondirishadi.

Price self-priming pompasi Tanklardan suv ta'minotini yaxshi ta'minlaydi. Bundan tashqari, kanalizatsiya tizimidan iflos suvlarni yaxshi drenajlash imkonini beradi. Kamchiliklarning kovitatsiyaga uchraganligi sababli paydo bo'lgan shovqindan yuqori shovqinlarni ta'kidlash lozim. Bunday nasosga alohida texnik xizmat talab etilmaydi.

Vortex o'z-o'zidan ishlaydigan nasos Operatsion qoidalariga rioya qilishda yuqori sifatli ish olib boradi.

ad

Vorteksli nasoslardan foydalanadigan odamlar ham pushaymon bo'lmadilar. Yuqori bosim tufayli qisqa vaqt ichida katta hajmdagi suvni quyish mumkin bo'ldi. Bundan tashqari, ularning o'lchamlari avvalgi modelga qaraganda ancha ixchamdir. Faoliyatdagi muammolarni bartaraf qilish uchun, bu tizimni havodan chiqarish kerak.

XULOSA

Self-priming modellari an'anaviy assimilyatsiya nasoslaridan ancha ustundir.

Vortex o'z-o'zidan ishlaydigan nasos Avvalo, ular dizayndagi farqli o'laroq. Birinchi turdagi asboblar maxsus teshikka ega bo'lib, ular orqali tizimga mustaqil suv quyilishi kuzatiladi. Bundan tashqari, aylanma vanalar havo evakuatsiyasini ta'minlaydi. Oddiy assimilyatsiya pompasi tizimiga suv kirishi faqat birinchi boshlanganda amalga oshiriladi. Biroq, havo kirganda, suvni o'zingiz to'ldirishingiz kerak. Shuning uchun o'z-o'zidan ishlaydigan nasoslar nafaqat kundalik hayotda, balki sanoat sohasida ham qo'llaniladigan keng tarqalgan uskunalardir.

,