Microsoft Word Boymur\340tov tm

bo'lmay qoldi. Mokili to'quv dastgohlari oddiy to'qimalar to'qish uchun ishlab chiqarishdan to'xtatilgan, biroq dunyo bo'yicha taxminan 2,5 million mokili dastgohlar ishlab chiqarishda (to'kuv fabrikalarida) foydalanilmoqda. Mokili arqoq tashlash usulini qo'yidagi kamchiliklari mavjud:

- arqoq tashlashni davriyligi (uzlukli);

- arqoq tashlash tezligini kamligi (12-16 m/s);

- arqoq o'ramasidagi ip uzunligini kamligi (500-3000 m). Dastgohga arqoq

naychasini taxtlash uchun qo'shimcha ishchi (zaryaialiiiitsa) talab etilishi;

• 
  mokini xomuzadagi ishonchsiz harakati (mokini xomuzadan chiqib ketish ehtimoli yuqori)
  
• 
  mokiga zarb berish va to'xtatish jarayonlari uchun katta energiya talab etilishi;
  
• 
  dastgohni titrashi va yukori shovqinligi (100-102 dB);
  
• 
  xomuza balandligini kattali tufayli tanda iplarini deformatsiyalanishi va uz- ilishini yuqoriligi;
  
• 
  dastgoh qismlarini tez ishdan chiqishi.
  

Mokili dasgoxlarni yuqoridagi kamchiliklari hisobiga ular o'rnini mokisiz dastgohlar egallay boshladi. Shuning uchun mokili to'kuvchilikni chuqur ta'riflash, o'rganish muhim hisoblanmaydi. Bundan tashqari mokili to'quvchilikka bag'ish- langan ko'plab yaxshi yozilgan adabiyotlar mavjud, shuning uchun keyingi boblar- da mokili to'kuvchilikni asosiylari qo'yidagi uchta muhim sabab bo'yicha keltiriladi (ta'riflanadi):

• 
  mokisiz dastgohlar bilan taqqoslash uchun, chunki xozirgacha to'quv dastgohlari "mokili" va "mokisiz" turlarga bo'linadi;
  
• 
  tarixiy sabablar bo'yicha mokisiz to'quv dastgohlari ishlab chiqarishga keng joriy etilgunga qadar mokili to'quv dastgohlari bir necha yuz yilliklar davomida ishlab chiqarishda foydalanilgan yagona dastgoh hisoblanadi;
  
• 
  mokili to'quv dastgohlari eskirgani bilan, dastgohdagi barcha asosiy (funda­mental) harakat uzatishlar yangi dastgohlarga ko'chirib o'tkazilgan.