Mehnat muhofazasi haqida asosiy tushuncha

Mehnat muhofazasi haqida asosiy tushuncha
Mehnat rnuhofazasi — ish jarayonida inson xavfsizligi, salomatligi va ish qobiliyatini oshirishni ta'minlovchi qonunlar tizimi hamda ularga muvofiq keladigan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, gigiyenik va davolash profilaktikasi tadbirlari hamda vositalaridir.
Mehnat gigiyenasi — ishlab chiqarish muhiti va jarayonining inson organizmiga ta'siri, ularning sanitariya-gigiyena holatini yaxshilash borasida ishchilarning sog'lig'i hamda mehnat qobiliyatini saqlashga sharoit yaratadi.
Mehnat fiziologiyasi - - ishlab chiqarish faoliyatining ta'siri natijasida inson organizml holatining funksional o'zgarishi va fiziologik asoslangan mehnat jarayonlarini tashkil etish vositasidir.
Mehnat psixologiyasi — mehnat jarayonining malum sharoitida (og'irlik, mehnatdan zo'riqqanlik, uning bir maromligi, gipokineziya va boshq.) sog'liq va ish qobiliyatining o'zgarishidir.
Texnika xavfsizligi — ishlovchilarga ishlab chiqarishda texnika xavfsizligini o'rgatuvchi, xavfning oldini oladigan tashkiliy chora-tadbirlar va texnika vositalari tizimi.
Ishlab chiqarishdagi xavfli omil — ishlab chiqarishda ishlovchilarga muayyan sharoitlarda shikastlanishga yoki sog'lig'ining keskin yornonlashuviga ta'sir etadigan omil. Masalan, harakatlanayotgan traktor, yuk ko'tarish vositalari bilan ko'tariladigan yuk, mashina va mexanizmlarning muhofazalanmagan aylanuvchan va qaytma-ilgarilanma harakat qiluvchi qismlari (kardanli, zanjirli, tishli, tasmali uzatma)ning harakati xavfli omillar qatoriga kiradi.
Ishlab chiqarishdagi zararli omil — ishchilarga ish vaqtida ta'sir etib kasallanishga yoki ish qobiliyatining pasayishiga olib keladigan omil. Zararli omillarga neft mahsulotlari (benzin, dizel yonilg'isi bug'lari pestitsidlar, mineral o'g'itlar, chang, shovqin, tebranish, ish joyida namlikning ortishi, kuchli yoritilganlik, iqlim sharoitlari va boshqalar kiradi.
Shikastlanish — ishlab chiqarishdagi zararli yoki xavfli ta'sirlar natijasida inson a'zolari yoki teri qoplami fiziologik bir butunligining buzilishi.
Shaxsiy himoyalanish vositalari — xodimni muhofaza qilish uchun xizmat qiladigan vositalar. Shaxsiy himoyalanish vositalariga—ish kiyimi, poyabzal, gazniqob, respirator, niqob, shlem, himoya ko'zoynagi, quloqchin va boshqalar kiradi.
Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa — ish vaqtida yuz beradigan favqulodda hodisa.
Kasb kasalligi kishi organizmiga ish sharoitlarining zararli ta'siri natijasida kelib chiqadi (surunkali changli bronxitlar, titrash kasalligi, har xil kimyoviy preparatlar bilan zaharlanish).
Mehnat qizg'inligi— ish vaqtida organizmga hissiyot yuklov darajasi, ma'lumotlarni olishda va qayta ishlashda miya ish faoliyatining jadallashuvi.
Toliqish - ish qobiliyatining pasayish holati. Charchaganlik sezgisi bilan kechadigan, ish sifat va son ko'rsatkichlarining yomonlashuvi bilan ifodalanadigan va faqat dam olingandan keyingina to'xtaydigan holat.
Ruhiy muhit - ishlab chiqarishni boshqarish va tashkil etish darajasi bilan aniqlanadigan, mehnat jamoasining kayfiyati, shuningdek, mavjud bo'lgan o'zaro shaxsiy munosabatlar va uning ish qobiliyatiga ta'sir qilishi.