Mavzu: O’pka ventilyatsiyasini buzulishida ayrim sindromlar: o’pkada arterial gipertenziya, o’pka arteriyasida tromboemboliya

Mavzu: O’pka ventilyatsiyasini buzulishida ayrim sindromlar: o’pkada arterial gipertenziya, o’pka arteriyasida tromboemboliya

• Bajardi: Ro’ziyev Ikromjon

• Alveolyar ventilyatsiya bir daqiqada 4-5 1 ga to'g'ri keladi. Ma’lumki, alveolyar ventilyatsiyada bir-biri bilan bog'liq MNS, periferik asablar, yuqori nafas yo'Ilari, ko'krak qafasi va o'pka qatnashadi. Alveolyar ventilyatsiyaning buzilishi giper- va gipoventilyatsiya shaklida bo'ladi.
• Alveolyar gipoventilyatsiya - tashqi nafas olishning tipga oid shakli bo'lib, m a’lum vaqt oralig'ida organizmning gazlar almashinuviga talabini alveolalar daqiqalik hajmi tomonidan ta’minlanmasligidir.

• Nafas biomexanikasining buzilishiga va alveolyar gipoventilyatsiyaga
• olib keluvchi patologiyalar: nafas yo‘llari va o‘pka to‘qimasidagi shish
• va yallig'lanishlar, alveolalararo to'siqning destruktsiyasi yoki
• qalinlashishi, bronxlar silliq va spazmi. Shunga qarab, gipoventilyatsiya
• obstruktiv va restriktiv turlarga bo'linadi.

• Pastki nafas yo'Ilari o'tkazuvchanligi buzilishining bosh patogenetik
• mexanizmlari: bronx- va bronxiolospazm, kichik bronxlaming elastiklik
• xususiyatlari yo'qolishi natijasida torayib qolishi, bronxlar devorining
• shishishi va yallig'lanishi natijasida bronxiolalarning qon, ekssudat va
• boshqa narsalar bilan obturatsiyasi hamda transpulmonal bosim
• oshganda (yo'talda) kichik bronxlaming kompressiyasi boiishi mumkin.
• Bunday hollarda havoni chiqarishga o'pka va ko'krak devorlarining
• elastik tortish kuchi yetishmagani uchun nafas ham ishga tushadi.
• Natijada nafas chiqarish vaqtida plevral bo'shliqda bosim ortishi o'pka
• ichidagi bosimni oshirib, «Nafas yo'llarini «ekspirator berkitishga» olib
• keladi.
• Bunday «ekspirator kollaps» yuzaga kelishida transpulmonal bosim,
• pastki nafas yo'llarining o'tkazuvchanligi va o'pka to'qimasi elastik
• qarshiligining o'zgarishi qatnashadi.

• O 'pkada qon bosimining birdan ko'tarilishi Shvachka-Parin himoya refleksini chaqiradi. Bunda baroretseptorlarning qitiqlanishi natijasida tizimda arterial bosim pasayadi, yurak ritmi sekinlashadi, 360taloqda qon ko‘p yig'iladi, skeletida vazodilyatatsiya bo'ladi. Natijada kichik qon aylanish doirasiga qon kam keladi va o'pka shishining oldini oladi. Bu refleks kuchli bo'lganda yurakni to'xtatib qo'yishi ham mumkin. Tog' sharoitida ham kichik qon aylanish doirasida gipertenziya bo'lishi mumkin.

• Ventilyatsiya - perfuziyaning pasayishi, lokal alveolyar gipoventilyatsiyada uchraydi. Buning sabablari obstruktiv o'zgarishlar, o'pka to'qimasi elastikligining buzilishi, diafragma mushaklarining bir tomonlama falaji, ko'krak qafasining deformatsiyasi va b.q. Bunday hollarda o'sha joylarda alveolalarning daqiqalik hajmi kamayib, perfuziyaga mos kelmay qoladi. Ventilyatsiya - perfuziyaning ma’lum joylarda kattalashishi o'pka arteriyasining spazmida yoki lokal tiqilishida va o'pka ichida qonning shuntlanishida namoyon bo'ladi.

• Nafas yetishmovchiligining restriktiv (restrictio - chegaralanish, kamayish) turi o'pka yoyilishining chegaralanishidan kelib chiqadi.
• Bunga ikki xil - o'pkadagi va o'pkadan tashqari omillar olib keladi. Restriktiv tipdagi nafas buzilishi pnevmoniyalarda, pnevmofibrozda, atelektaz, o'pka o'smasi va kistalarida bo'ladi. Xlor, tamaki tutuni, etil spirti, yuqori qontsentratsiyadagi kislorod, ionlovchi radiatsiya, ko'pincha mikroblar va gripp viruslari surfaktant tizimini (antielastik omil) shikastlab, restriktiv nafas yetishmovchiligiga olib keladi.