Маьруза 2: Саноат чиқиндилари муаммолари. Саноат чиқиндиларининг атроф муҳитга таъсири. Саноат чиқиндиларидан фойдаланишнинг мақбул йўллари

Маьруза 2: Саноат чиқиндилари муаммолари. Саноат чиқиндиларининг атроф муҳитга таъсири. Саноат чиқиндиларидан фойдаланишнинг мақбул йўллари.

Иккиламчи саноат маҳсулотидан фойдаланиш йўналишини танлашдаги асосий кўрсаткичлардан бири эришиладиган иктисодий эффектдир. Қурилиш материалларини ишлаб чиқаришдаги }т қаттиқ чиқиндилар утилизатсияси ЭуЯ қуйидагича аниқланади:

Эйд={н₁ /а)-(₁+н₂₂-₃)+_н(Қ1+н₂К₂ –К₃)
"С2 ва С3- қурилиш материалларининг анъананий ва утил хом ашёга яраша таннархи;
С2 - ағдарилган қатламларни сақлаш ва иккиламчи махсулотларни транспортга ортиш учун хар йилги сарфи;
Н₂ - ағдарилган катламларни кисман ёки тўлик тарқатишга хисобга оладиган коеффитсиент;
н₂, =0,3..1;
К1ва К3 - ишлаб чиқаришда қурилиш материалларга мос традитсион ва утил хом ашё солиштирма капитал маблаг; -
К₂ қатламларни ағдариш қуроллари учун сарфланган капитал
маблағ;
Эн =0,15 _н - капитал маблағни харажат қилинган меъёрий
коеффитсиенти;
а - утил хом ашёнинг солиштирма сарфи 1 та махсулотта;
н₁ - хом ашёга қилинган умумий сарфдан маълум бир материалга бўлган сарфни алохида хисобга олиш ва монтаж конструксиядаги материал таннархи коеффитсиенти.
Мисол сифатида қўллаш тармоғига караб 1.1-жадвалда ТЕС қумли шлак чиқиндиларидан фойдаланишнинг солиштирма иктисодий эффектинииг маълумотлари келтирилган. Иккиламчи махсулот утилизатсиясинннг тўлик иктисодий эффекти хисоби биосферага келтирилгаи зарарни камайишидан кўшимча эффекти хисобига олингандагина мумкин бўлади. ∆У, яъни чиқиндиларни жамлаш учун керак бўладиган майдон ∆У, заруратининг йўқ бўлиши, шунингдек сув бассейнига ва хавога чиқариладиган чиқиндилар миқдори камаяди ∆УЙ.
∆У = ∆Ув + ∆Уб
Чиқиндилар ташланадиган майдон сатхи қуйидаги формула билан аииқланади:
∆У=С∙Св/Тв
С - 1 га ернинг нархи, руб;
С, - чиқиндидан тозаланган ер сатхи, га;
Т_Н - чиқиндилар қайта ишлашга сарфланган вақт,(йил).
Иккинчи кўшилувчи ∆У6 ёрдамида кишлоқ хўжалигига (ўрмон, сув
ва бошқа) келтирилган зарарнииг камайиши аниқланади.
1-жадвал