Kimyo, biologiya, fizika fanlari dan “Fan oyligi”ni oʻtkazish boʻyicha tavsiya

---

Kimyo, biologiya, fizika fanlari
dan “Fan oyligi”ni oʻtkazish 
boʻyicha tavsiya
 
Mamlakatimiz ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish, 
jamiyatimizda o‘qituvchi va pedagog xodimlar, ilmiy va ijodkor ziyolilarga 
bo‘lgan hurmat-e’tiborni yanada oshirish, o‘quvchilarning kasbiy mahoratini 
rivojlantirish maqsadida, O‘zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta’lim-tarbiya 
va ilm-fan sohalarini yanada rivojlantirish, mamlakat taraqqiyoti uchun yangi 
tashabbus va g‘oyalar bilan maydonga chiqib, ularni amalga oshirishga qodir 
bo‘lgan, intellektual va ma’naviy salohiyati yuksak yangi avlod kadrlarini 
tayyorlash, ta’lim tashkilotlari bitiruvchilari zamonaviy kasb egalari bo‘lishlari 
uchun ularda zarur ko‘nikma va bilimlarni shakllantirish muhim sanaladi.
Taraqqiyotni yuqori darajaga ko‘tarilishida mamlakatda yangi bilim va 
yangicha yondashuvlarning vujudga kelishiga ehtiyojning paydo bo‘lishi juda 
muhimdir. Barcha sohalar kabi kimyo, biologiya, fizika fanlarini o‘qitishda mavjud 
bo‘lgan muammolarning bartaraf etilishi ham ertangi istiqboldagi yutuqlarimizdan 
biridir. Kimyo biologiya, fizika fanlarini o‘qitishni takomillashtirish uchun sohada 
faoliyat yuritib kelayotgan umumiy o‘rta ta’lim maktablarining kimyo, biologiya, 
fizika fanlari o‘qituvchilarining bilimi va kasbiy mahoratini zamon talablariga 
moslashtirish, xalqaro miqyosda ta’limda ro‘y berayotgan yangiliklar va 
islohotlardan xabardor bo‘lib borishlari hamda ulardan eng samaralilarini o‘z 
faoliyatlarida qo‘llab borishlarini ta‘minlash nihoyatda muhimdir. 
2020-yil 12-avgust kuni “Kimyo va biologiya yo‘nalishlarida uzluksiz ta’lim 
sifatini va ilm-fan natijadorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-4805-sonli qarori qabul qilindi. 
Kimyo va biologiya fanlari bo‘yicha ta’lim sifatini tubdan oshirish, umumta’lim 
maktablarida ushbu fanlarni o‘qitishning mutlaqo yangi tizimini joriy etish, ta’lim 
muassasalarini zamonaviy laboratoriyalar, darsliklar va boshqa o‘quv jihozlari 
bilan ta’minlash, ushbu yo‘nalishlarga malakali o‘qituvchi-murabbiylarni jalb etish 
talab etiladi. Kadrlar tayyorlash va ilm-fan natijalaridan foydalanishda – ta’lim, 

---

ilm-fan va ishlab chiqarish sohalari o‘rtasidagi o‘zaro yaqin muloqot va 
hamkorlikni yo‘lga qo‘yish maqsad qilib belgilangan.
Fizika fani bo‘yicha ta’lim sifatini tubdan oshirish, yuqori malakali pedagog 
va ilmiy xodimlarni tayyorlash, ta’lim muassasalarini zamonaviy laboratoriyalar, 
darsliklar va boshqa o‘quv jihozlari bilan ta’minlash, ilmiy tashkilotlarning 
salohiyatini rivojlantirish, ularning faoliyatini samarali tashkil etish, ilm-fan va 
ishlab chiqarish sohalari o‘rtasida o‘zaro yaqin muloqot va hamkorlikni yo‘lga 
qo‘yish hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 29-dekabrdagi 
Oliy Majlisga Murojaatnomasida belgilangan vazifalarning amalga oshirilishini 
ta’minlash maqsadida 2021-yil 19-martda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
PQ-
5032 sonli “Fizika sohasidagi taʻlim sifatini va ilmiy tadqiqotlarni 
rivojlantirish chora -
tadbirlari toʻgʻrisida”gi qaror
i qabul qilingan. Un
da taʻkidlab 
oʻtilganidek
: 
•
umumta’lim muassasalarida fizika fanini o‘qitish sifatini oshirish; 
•
ta’lim jarayoniga zamonaviy o‘qitish uslublarini, shu jumladan 
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy qilish; 
•
pedagog kadrlar va o‘quvchilarning fizika fanini bilish darajasini 
baholash, iqtidorli yoshlarni aniqlash hamda ularning mahalliy va 
xalqaro fan olimpiadalarida muvaffaqiyatli ishtirok etishi hamda 
sovrinli o‘rinlar egallashini ta’minlas
h koʻzda tutilgan
. 
Shu maqsadda hozirgi kun
da Respublikamizda taʼlim sohasida ham bir 
qancha ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. 
Xalq ta’limi vazirligining 2020-yil 13-avgustdagi 183-buyru
gʻiga asosan 
2020-2021 o‘quv yilidan boshlab, umumiy o
ʻrta taʼlim maktablarida
kimyo, 
biologiya, fizika fanlaridan “Fan oyligi” yanvar oyida o
ʻ
tkazilmoqda. 
Hozirgi kunda ilm-fan, texnika va ishlab chiqarish sohalarining, axborot 
kommunikatsiya texnologiyalarining 
jadallik bilan rivojlanishi taʼlim 
muassasalarida taʼlim
-tarbiya sifatini mazmun jihatidan yuqori bosqichga 
koʻtarishda umumtaʼlim maktablarida bir necha yillardan buyon har bir oʻquv 
fanlari boʻyicha oʻtkazib kelinayotgan fan oyliklarining oʻrni beqiyosdir.

---

Fan oyligini oʻtkazishdan maqsad iqtidorli oʻquvchilarni aniqlash, ularning 
intellektual salohiyatini 
oʻstirish, fanga boʻlgan qiziqishlarini oshirish va 
oʻquvchilarning darslarda olgan nazariy bilimlarini amaliyotda qoʻllay olishga 
oʻrgatishdir. Har bir fan oʻqituvchisi oy davomida oʻzining ijodkorligini, 
pedagogik 
mahoratini, isteʼdod va qobiliyatini namoyon qilib, ochiq darslar, toʻgarak 
mashgʻulotlari va tadbirlarni noanʼanaviy tarzda ilgʻor pedagogik 
texnologiyalardan foydalangan holda tashkil etadi. 
Umumiy oʻrta taʼlim muassasalarida 
kimyo, biologiya, fizika fanlari tabiiy 
fanlar yo‘nalishi 
boʻlib, u
nda kechadigan hodisa va jarayonlar bevosita olamda, 
insoniyat dunyosida paydo boʻlganligi uchun koʻz bilan koʻrib boʻlmasligi bois 
oʻquvchilarning bilim samaradorligini oshirish, dars sifatini, taʼlim jarayonini 
yanada yuqori koʻrsatkichlarga koʻtarishda fanlararo bogʻliqlik va axborot 
kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.
Fan oyligini o
ʻ
tkazishda mahalliy sharoitlarni inobatga olib, ijodiy 
yondoshgan holda quyidagilarga eʼtibor qaratish tavsiya etiladi
.
• 
Oʻ
quvchilarning fanga bo
ʻ
lgan qiziqishlarini oshirish, yuqori sifat 
samaradorlikka erishish, fanlar yo
ʻnalishidagi yangiliklarni izlab topish va taʼlim 
jarayoniga tatbiq etish, o
ʻ
quvchilarning hozirgi zamon fan va texnikasini 
o
ʻ
rganishga bo
ʻ
lgan intilishlarini o
ʻ
stirish; 
• 
taʼlim jarayonida oʻ
qituvchi hamda o
ʻ
quvchilar 
oʻzaro 
hamkorligida 
ularning mahorati, iqtidori va qobiliyatini yanada kengroq namoyish etishlari 
uchun imkoniyat yaratish; 
• 
o
ʻ
quv-laboratoriya jihozlaridan, ko
ʻ
rgazmali tajribalardan unumli 
foydalanish, o
ʻ
quvchilar nazariy olgan bilimlarini amaliyotda qo
ʻ
llashi orqali 
ko
ʻ
nikma va malakalarini hosil qilish; 
• 
kimyo, biologiya, fizika fanlaridan yaratilgan elektron darslik va 
virtual laboratoriya, o
ʻ
quv filmlaridan dars jarayonida samarali foydalanish 
usullarini namoyish etishi; 

---

• 
darsdan tashqari o
ʻtkaziladigan tadbirlarning taʼlim tarbiya 
jarayonidagi ahamiyatini ko
ʻ
rsatish; 
• 
o
ʻ
qituvchi va o
ʻ
quvchilarni fan sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar 
va yangiliklar bilan tanishtirish;
•
rivojlangan mamlakatlar ta’
lim tizimini oʻrganish orqali, oʻqituvchilar 
va
oʻquvchilar ilmiy tadqiqotchilik faoliyatini rivojlantirish. 
Maktabda mazkur fanlarga oid devoriy gazetalar, “Lapbook”lar yaratish, 
fanlar bo
ʻyicha qiziqarli maʼlumotlar, internet sahifalaridan olingan f
an 
yangiliklari haqidagi materiallarni berish maqsadga muvofiqdir. 
Mazkur fanlar bo
ʻ
yicha STEM yondashuvi asosida ochiq darslarni 
o
ʻ
tkazishda ilg
ʻ
or pedagogik texnologiyalardan foydalanib dars ishlanmalari 
tayyorlanadi. Ular asosida darslar tashkil qilinadi va ilg
ʻ
or ish tajribalari video 
kontent sifatida internet tarmoqlariga joylashtiriladi. 
Maktabda fanlar yo
ʻ
nalishlari bo
ʻ
yicha tashkil etilgan metod birlashma 
rahbarlari, ilg
ʻ
or fan o
ʻ
qituvchilari tomonidan o
ʻ
qitish samaradorligini oshirishga 
qaratilgan didaktik materiallar
, oʻquv qoʻllanmalar
va maqolalar tayyorlanishi 
tavsiya qilinadi.
Fan yoʻnalishlarida oʻqituvchilarning ilgʻor ish tajribalari, metodik 
tavsiyalari 
va zamonaviy dars usullarini tashkil etish boʻyicha
yozgan maqolalari 
orqali fan oyligi yuzasidan tashkil etilgan Respublika miqyosidagi onlayn ilmiy-
amaliy konferensiyada ishtirok etish tavsiya qilinadi.
O
ʻ
quvchilarning ijodiy ishlari, jumladan, “Men tadqiqotchi” ruknidagi 
loyiha ishi taqdimoti asosida video lavhalar tayyorlash va internet saytlariga 
joylashtirish tavsiya etiladi. 
Kimyo, biologiya, fizika fanlaridan “Mening ilk kitobim” tanlovini tashkil 
etish, bunda 
oʻquvchilar oʻz ijodiy qobiliyatlaridan foydalanib, ilk kitoblarini 
yaratish hamda 
qoʻlyozma yoki elektron shaklda
Respublika ta’lim markazi “Aniq 
va tabiiy fanlar boʻlimi”
ga taqdim qilishlari tavsiya etiladi. Ushbu tanlovda fan 
yoʻnalishlari boʻyicha 1
-,2-,3-
oʻrinlarni egallagan oʻquvchilar Respublika ta
’lim 
markazi tomonidan sertifikat va kitoblar jamlanmasi bilan taqdirlanadi.

---

Maktabda o
ʻ
quvchilarni fanga qiziqtirish maqsadida fan to
ʻ
garaklari 
mashg
ʻ
ulotlarini yanada qiziqarliroq tarzda o
ʻ
tkazish tavsiya etiladi. 
Maktablarda “Dardga darmon tabiat”, “Yashil dunyo sirlari”, “Bioxilma-
xillik yoki bir xillik? Biz birinchisini tanlaymiz”, “Hayvonlar mehrga zor(
mi)
?”, 
“Ekologiya va kelajagimiz”, “Kimyo tarixiga sayohat”, “Xalq xo
ʻ
jaligida kimyo”, 
“
Moʻjizakor kimyo
”, “Kelajakka STEM bilan”, “Fizik olimlar yaratgan 
kashfiyotlar”, “Qiziqarli fizika”, “Kashfiyotlar va ixtirolar haftaligi” doirasida 
ixtirochilik turnirini tashkil etish kabi qiziqarli bahs-munozaralar, tadbirlar va 
tanlovlarni o
ʻ
tkazilishi hamda fanlarga oid tematik albomlarning elektron shaklini 
yaratish ijobiy samara beradi. Yaratilgan ijodiy ishlar elektron, video shaklda 
@rtm_tabiiy_fanlar_bot telegram botiga yuboriladi. Yuborilgan barcha ijodiy 
video materiallar 
parallel 
ravishda 
https://www.youtube.com/channel/UCAuOlmsfhkmTtu1zGuIrHzg
RTM_Tabiiy 
fanlar oyligi Youtube kanaliga joylab boriladi. Eng munosib deb topilgan ijodiy 
ishlar mualliflari materiallari Respublika miqyosida ommalashtiriladi. 
Mahalliy imkoniyatlardan kelib chiqqan holda shahar, viloyat 
markazlaridagi oliy o
ʻ
quv yurtlari professor-o
ʻ
qituvchilari, olimlar, darslik 
mualliflari bilan uchrashuvlarni tashkil etish, maktablarda o
ʻ
quvchilarning ijodiy 
ishlaridan namunalar asosida ko
ʻ
rgazmalar tashkil etilishi, fanlar kesimida oliy 
ta’lim muassasalari 
fakultet va kafedralari oʻquv va ilmi
y laboratoriyalariga, turli 
muzeylar, bog
ʻ
lar, planetariylar, ishlab chiqarish korxonalariga sayohatlar 
uyushtirishlari maqsadga muvofiqdir.
Oʻqituvchilar tomonidan f
an oyligida amalga oshirilgan ijodiy ishlarni 
ommaviy axborot vositalari, gazeta va jurnallarda yoritib borilishi Respublikada 
tabiiy fanlar yoʻnalishida faoliyat yurit
uvchi 
oʻqituvchilar
kasbiy mahoratlarini 
oshirishda metodik yordam sifatida foydalaniladi.