Joba I. Karimov abdug‘aniyevich o`miri haqqinda

TEMA: I.Karimov - Ózbekstanniń Birinshi Prezidenti
JOBA

1. 
   I.KARIMOV Abdug‘aniyevich o`miri haqqinda.
   
2. 
   O`zbekistan basqariwini qolina alg`an da`wir.
   
3. 
   I.KARIMOV jetiskenlikleri ha`m shig`armalari.
   

1.

Islam Abdug'aniyevich Karimov 1938 jıldıń 30 yanvarında Samarqand qalasında ápiwayı xizmetker shańaraǵında tuwılıw taptı. Onıń shańaraǵında hár kungi salmaqli miynet jasaw ushın pul tabıwdıń birden-bir usılı edi.

Onıń balalıǵı urıs hám urıstan keyingi jıllarǵa tuwrı keldi. Ol jáne onıń barlıq jaqınları bir bir bólek nonning haqıyqıy bahosini bilgenine qarmasdan, qıyınshılıq hám joqshılıqtı basınan keshirdi, olar mińlaǵan watanlaslarımız sıyaqlı Ekinshi jáhán urısı waqtında Ózbekstanǵa evakuatsiya etilgen kisiler menen óz úyi hám duz-nonini bóliw kórgendi.

Islam Karimov 1945 jılda Samarqanddagi A. S. Pushkin atındaǵı 21-mektepke oqıwǵa kirip, onı altın medal menen tamamladi. Oqıwshılıq jılları dawamında kóp ádebiyatlardı, ásirese, tariyx boyınsha ádebiyatlardı o'qidi. Ol anıq pánlerdi yoqtirardi, shaxmatga, modellestiriw hám stol tennisiga qızıqardi.

1955 jılda Islam Abdug'aniyevich Orta Aziya politexnika institutına oqıwǵa kirdi. 1960 jılda onı tamamlap hám “injener-mexanik” qánigeligi boyınsha diplom alıp, “Toshselmash” zavodında óz miynet iskerligin basladı hám qısqa dáwir ishinde usta járdemshisi, usta hám texnolog sıyaqlı lawazımlarda islewge ulgurdi. Bul zavod awıl xojalıǵı texnikasınıń hár túrlı túrlerin, sonday-aq paxta teriw mashinaların islep shıǵarardı. Olar Ózbekstan hám basqa respublikalar dıyxanlarınıń miynetin jeńillestirardi, sonıń menen birge, basqa mámleketlerge kirip etińardi. Islam Abdug'aniyevich ushın bulardıń barlıǵın gewdesinde sezim qılıw, óndiriste tájiriybe arttırıw, zavod ómiriniń “quramalı” hám “unamlı” táreplerin kóriw zárúrli edi.

Óziniń intiluvchanligi, bilgirligi hám shólkemlestirilgen pazıyletleri sebepli 1961 jılda ol burınǵı Sovet Birlespesiniń áskeriy-sanaat kompleksiniń iri kárxanalarınan birinde - Tashkent aviatsiya zavodında injener lawazımına tayınlandi. Bul jerde ol 1966 jılǵa shekem islep, jetekshi injener-konstruktor lawazımıǵa shekem kóterildi.

Táǵdir oǵan kulip boqmagandi. Ol qatar qıyınshılıqlar hám tosqınlıqlardı saplastırıwı kerek edi. Bul bolsa onıń xarakterin toblar, onı jáne de bekkem qılatuǵın edi. Ol turmıs jolin, eń dáslep, óz kúshi hám bilimlerine súyene otirip basıp ótti. Mektep jıllarında, institutda, óndiristegi miynet iskerliginde hám ekonomikalıq tálim alıp atırǵanında hám dissertatsiyasın qorǵaw etkeninde de ol óz kúshi hám bilimine tayandi.

Ol óndiris shıǵarıwdan ajralmagan halda tálim aldı.

Naǵız ózi tárzde 1967 jılda ol Tashkent xalıq xojalıǵı institutınıń keshki bólimin tamamladi.

1973 jılda Tashkent xalıq xojalıǵı institutında “Ózbekstan SSR sanaatınıń tarmaq dúzilisi jáne onı jetilistiriwdiń tiykarǵı baǵdarları” temasında kandidatlik dissertatsiyasın qorǵaw etdi.

1975 jılda Moskvada abıraylı Xalıq xojalıǵı basqarıwı institutında ekonomikalıq -matematikalıq usıllar hám esaplaw texnikasın qollaǵan halda islep shıǵarıw hám joybarlawdı basqarıw, shólkemlestiriw zamanagóy usılları tarawı boyınsha oqıdı.

1994 jılda oǵan ekonomika pánleri doktorı ilimiy dárejesi, “makroekonomika” qánigelikligi boyınsha professor ilimiy ataǵı berildi. Ol Ózbekstan Pánler akademiyasınıń “ekonomika” qánigelikligi boyınsha haqıyqıy aǵzası etip saylandı.

1966 jıldan baslap Islam Abdug'aniyevich Ózbekstan Mámleket joba komitetine ótip, pán bólimi bas penenqánigesi lavozomidan Mámleket joba komiteti baslıǵınıń birinshi orınbasarı lawazımıǵa shekem joldı basıp ótti, saldamlı hám ayriqsha pikir júritetuǵın uqıplı ekonomist abıraysına eristi.

1983 jılda Finans penenministri, 1986 jılda Ministrler Keńesi baslıǵınıń orınbasarı - Ózbekstan Mámleket joba komiteti baslıǵı boldı.

Ekonomist, teoriyashı hám ámeliyatshı Islam Karimov xojalıq júrgiziwdiń basqarıw -buyrıqpazlıq sisteması pútkilley nadurıslıǵın kórip anglagan. Respublikanıń finanslıq-ekonomikalıq rawajlanıwı jobaların qáliplestirgen Mámleket joba komitetinde hám Finans penenministrliginde xızmet nawqanpoyalaridan o'tayotib, analitik oylawǵa iye bolǵan halda hesh kimge málim bolmaǵan júzege kelgen mashqalalardi ish-ishinen sezim qılatuǵın edi.

1986 jılda O'zSSR Mámleket joba komiteti baslıǵı bolǵan Islam Abdug'aniyevich jaǵdaynı tereń úyrenganidan keyin respublika ekonomikalıq jetken zıyan aldında turǵanın angladi. Ol jaǵdaynı tushungan jáne onı jaqsı tárepke ózgertishni qálegen halda Ózbekstan Kompartiyasi Oraylıq komitetine “Ózbekstan ekonomikası rawajlanıwı máseleleri hám keleshekleri haqqında”gi málimleme tayarladı.

Ol saldamlı hám anıq sharalar kóriliwine úmit etkendi. Lekin payda bolǵan jaǵday administraciyanıń sol dárejede ǵázepine sebep boldıqı, onıń Tashkentte endigiden qalıwǵa múmkinshiligi joq edi. “Qabıl etiwge bolmaytuǵın” I. A. Karimovdan qutılıw qálewi sonshalıq kúshli ediki, sol sebepli partiya tárepinen wálayat partiya komiteti birinshi xatkeri lawazımına belgilewdiń belgilengen tártibi buzildi. Sonday etip, ol Siyasiy byuro jıynalısında Qashqadárya wálayatı partiya komiteti birinshi xatkeri lawazımına sırtından tayınlandi. Ámelde bul onıń oraydan uzaǵıraqqa “súrgin etiliwi” edi.

Islam Abdug'aniyevich júdá quramalı wálayatqa jiberilgen edi. Pútkil Ózbekstanda sociallıq-ekonomikalıq jaǵday ańsat emesdi, Qashqadárya wálayatında bolsa jaǵday talay quramalılasqan edi, sebebi aldınǵı wálayat administraciyası xalıqtıń kóz sanasında ózi abıraysın túsirgen, onda partiya basshılarına salıstırǵanda isenim ulıwma joq edi.

Itimal, Islam Abdug'aniyevichning Qashqadáryaǵa tayınlanıwı onı sındırıw ushın kerek bolǵan edir, biraq bul kerisinshe onıń táǵdirinde búklem yasadi.

Ol Qashqadáryada derlik úsh jıl isledi. Onıń bas penenmaqseti xalıqtıń isenimin erisiw, húkimetke salıstırǵanda munasábetin ózgertiw, wálayatda islerdiń jaǵdayın jaqsılawdan ibarat edi. hám ol bunı uddaladi. Derlik 300 km jollar, bazarlar, social -materiallıq ob'yektlar qurıldı. Házirge shekem wálayatda adamlar Islam Abdug'aniyevich Karimov islegen kúnlerin qanaatlanıwshılıq menen esleydiler.

Islam Karimov qanday lawazımda islemesin, ol, eń dáslep, óz watanınıń puqarası bolıp qaldı, xalqiniń baxıtlı hám párawan turmıs keshiriwin qáledi. Xalıq da óz turmısındaǵı unamlı ózgerislerdi sezim etip, oǵan úlken isenim menen qarapǵana qalmay, bálki óz jolbasshısınıń haqıyqıy pikirdoshi boldı.

Sol jıllardıń ózinde onıń watan aldındaǵı xızmetlerin “Miynet Qızıl Bayraq” (1981) hám “Xalıqlar dosligi” (1988) ordenleri menen táǵdirlangandi.

1989 jıl 23 iyun kúni I. A. Karimov Ózbekstan Kompartiyasi Oraylıq komiteti birinshi xatkeri etip saylandı hám sol waqıtta fojeali waqıyalar júz bergen máwsimde Ózbekstan basqarıwdı óz moynına aldı.

2.

Islam Abdug'aniyevich joqarı lawazımǵa kelgen jaǵdaynı tolıqqonli sezim qılıw ushın onıń óz sózlerine shaqırıq qilaylik: “Sovet kommunistlik sisteması xali-eli húkimran bolǵan 1989 jıldı eslaylik. Mayning aqırı — iyun ayınıń basında “Ferǵana waqıyalari” dep atalǵan qorqınıshlı waqıyalar júz berdi. Olar pútkil burınǵı Birlespeni tańlanıwǵa saldı hám tekǵana Ózbekstandaǵı, bálki pútkil Orta Aziyadaǵı jaǵdaynı portlatib jiberiwi múmkin edi”.

Áyne sol kúnleri respublika daǵı jaǵday keskin hám tekǵana Ferǵana oypatlıqsında, bálki Tashkent, Sirdaryo wálayatları hám basqa wálayatlardıń ayırım aymaqlarında jer bolǵanday janıp turǵan bir waqıtta Ózbekstan jeke qaharmanlıǵı hám júz berip atırǵan waqıyalardıń mazmun-mánisine mámleket qarawı, óz xalqi hám óz mámleketi ushın bólek juwapkerligi bolǵan baslıqǵa iye boldı.

Islam Karimov bulardıń negizinde sawdanıń toqtap qalıwına dus kelgen basqarıw buyrıqpazlıq sisteması, respublikanıń milliy, ekonomikalıq jáne social máplerin biykar etiw siyasatı, húkimranlıq hám xalqni muqatıw siyasatı jatıwın jaqsı anglagan. Oray ǵayratı menen tómenge urıwshı “paxta ishi”, “ózbek ishi” tásirleri xaligacha adamlardıń yodida turıptı.

Xalokatli jaǵday sheki onim baǵdarına maslasqan ekonomikada da payda bolǵan edi. Respublikada, ásirese, xalqı tıǵız jasaǵan Ferǵana oypatlıqsında óz sociallıq-ekonomikalıq jaǵdayınan narazı bolǵan adamlardıń taqat kesesi tolǵan edi.

Keleside anıqlıq menen búydew múmkin: áyne Islam Karimov milletleraro qarama-qarsılıqtı toqtatdi, puqaralar urısı órtın óshirdi, júz mińlaǵan, bálki millionlap adamlardıń ómirin saqlap qaldı, respublikamızda da, kóp milletli xalıq jasaytuǵınlıq Oraylıq Aziya regioninde de tınıshlıq hám biymálellikti támiyinledi.

Islam Karimov Ózbekstan basshısı etip saylaǵanıınan keyingi kúnidayoq, yaǵnıy 1989 jıl 24 iyunda húkimet jıynalısında ol úzil-kesil túrde: “Biz endigiden eskicha yasholmaymiz hám bunday jasawǵa zamannıń ózi jol qoymaydı”, degen pikirdi ilgeri surdi, sonıń menen birge, qádemba-qádem respublikamizni rawajlandırıw boyınsha tereń oylanǵan óz programmasın qollanıw etiwge kirdiler.

Qısqa múddetlerde tupten kórilgen basqa sharalar menen birge 1989 jıl avgustidayoq tariyxıy qarar qabıllandı - 400 mıń gektarǵa jaqın suwǵarılatuǵın jerler derlik 2, 5 million shańaraqqa tóbeorqa retinde ajıratıp berildi. Bul, shubhasız, aktual social mashqalalardi sheshiwde mámleketimizde tınıshlıq hám turaqlılıqtı saqlawǵa xızmet etdi. Eger bir tariyxıy faktni esapqa alatuǵın bolsaq, bul birinshi náwbettegi ózgeriwdiń pútkil kólemin ańǵarıw qıyın emes: sovet hákimiyattiń 72 jılı dawamında Ózbekstan awıl xalqına tek 300 mıń gektar jer ajıratılǵan edi, tek.

1989 jıl oktyabrinde ap-alıs waqıt dawamında ekinshi dárejeli orınlarda bolǵan ózbek tiline mámleket tili mártebein bergen “Mámleket tili tuwrısında”gi nızam qabıl etilgeni Islam Karimovning ózine isenimli siyasiy qádemi boldı. Bul ózbek xalqiniń milliy sanasın rawajlanıwı ushın zárúrli áhmiyetke iye bolıp, ǵárezsizlikti qolǵa kirgiziw jolında birinshi jeńis edi.

Atap ótiw kerek, sol waqıtta Ózbekstan SSSR quramında bolǵan, ol jaǵdayda kútá úlken mámleketti basqaratuǵın qattı basqarıw -buyrıqpazlıq sisteması ámel etken. Eger usı qarar Moskva orayı siyasatina qarsı sonda da, ol qabıl etilip qollanıw etildi.

Ózbekstan moynına júklengen qararlarǵa kóre barlıq eginler ushın mólsherlengen maydanlardıń derlik 80-90 procenti bir egin - paxta menen bánt etilgen edi. Bul úlken social hám ekonomikalıq máselelerge sebep boldı. hám Islam Karimovgacha kisiler dardiga qulaq salıp olardıń aktual mashqalalardi sheshiw ushın juwapkershilikti óz moynına alatuǵın qandayda bir baslıq bo'lmadi.

Islam Karimov jeke batırlıq bapta da ibrat bóle alardı. Tashkent wálayatı Bo'ka hám Parkent rayonlarında háwij alǵan mitinglarda jeke qawipsizligi haqqında bas penenqotirmay, ol adamlardı sózi menen ishontira alǵanlıǵın eslewdiń ózi jetkilikli etedi. Yamasa 1991 jıldıń aqırında Namangan wálayatı administraciyasınıń ekstremistlar tárepinen tolıqlıǵınsha qadaǵalaw etilgen bınasına qorǵaw etiwshi xızmetkerlersiz bir ózi kirip, hár qanday ekstremizmni, sonday-aq diniy ekstremizmni esaptan tısqarı etiwshi demokratiyalıq hám dúnyalıq mámleket qurıw boyınsha óz kózqarasın qatań hám anıq etip kórsetip berdi.

Keltirilgen faktlar sol ańsat bolmaǵan waqtıniń haqıyqıy jaǵdayın isenimli tárzde sáwlelendiredi hám hesh qanday túsindirme talap etpeydi.

1990 jıl mart ayında M. S. Gorbachev jáne onıń átirapındagilarni hayran qaldırıp, Ózbekstan birlespeles respublikalardan birinshi bolıp Respublika Prezidenti lawazımın engizdi. 1990 jıl 24 mart kúni Joqarı Sovetning sessiyasında I. A. Karimov Ózbekstan Respublikasınıń Birinshi Prezidenti etip saylandı.

1990 jıl 21 iyunda Ózbekstan SSR Joqarı Sovetining ekinshi sessiyasında I. A. Karimovning ǵayratı menen “Ǵárezsizlik tuwrısındaǵı deklaratsiya” qabıllandı. Bul ǵárezsizlik gúres boyınsha batır hám sheshiwshi qádemlerden bolıp, olar kóp millionlı xalqımız Moskva orayından aytılǵan kommunistlik ideologiyanıń basımı astında basqa jasawdı istamasligining tastıyıǵı boldı.

Atap ótiw kerek, jaratılǵan huqıqıy tiykarlarǵa qaramay, haqıyqıy ǵárezsizlikke ele talay jol basıw zárúr edi. Bunnan tısqarı, Moskva administraciyası biyparqlıq keyipinde bolıwına qaramastan óz ıqtıyarında dúnyadaǵı eń kúshli repressiya etiwshi apparatlardan birine iye edi hám qálegen waqıtta “suverenliitetlar paradi”ni bıykarlawı múmkin edi.

Naǵız ózinday waqıtta haqıyqıy jetekshi óz xalqiniń qollap-quwatlawın hám isenimin sezim etip, mámleket táǵdiri ushın juwapkershilikti óz moynına aldı hám qatańlıq, mártlik hám de mártlik úlgisin kórsetdi.

1991 jıl 31 avgustda 12 shaqiriq Ózbekstan SSR Joqarı Sovetining náwbetten tısqarı altınshı sessiyasında I. A. Karimov Ózbekstan Respublikasınıń mámleket ǵárezsizligin járiyaladı. Sol kúnniń ózinde “Ózbekstan Respublikasınıń Mámleket ǵárezsizligi tiykarları tuwrısında”gi Nızamǵa qol chekdi.

1990 jıldıń avgustidayoq Islam Karimov kompartiyani qayta shólkemlestiriwge kirdiler, xalqımızdıń “Jańa úydi qurmay turıp, eskisin buzbań” degen dono pikirin qollap -quvatlab, onıń ideologiyası hám siyasatın ámelde tupten ózgertiwge háreket etdi. Adamlar hám administraciya úlken rezervleri bolǵan húkimran partiya ulıwma jańa ideologiya hám siyasatina iye xalıq demokrtatik partiyasına ózgertirildi.

Kommunistlik partiyanıń abıraysı túsip ketken zamatda ózlerin qarsılası dep járiyalaǵan “Birlik” hám “Erk” partiyası sıyaqlı alternativ partiyalar hám háreketler payda boldı.

Mámleket degi ishki siyasiy jaǵday quramalılıǵına qaramay, Islam Karimov pikirler túrli-tumanlıǵın hám demokratiyalıq qádiriyatlarǵa sadıqlıqtı kórinetuǵın etken halda ózine isenimli qádem qoyıwǵa - kóp partiyaviylik hám alternativlıq tiykarında saylaw ótkeriwge qarar etdi.

Saylaw 1991 jıl 29 dekabrde ulıwma, teń hám tuwrıdan-tuwrı saylaw huqıqı tiykarında jasırın dawıs beriw jolı menen ótkerildi. Tolıq kópshilik dawıs menen bul joqarı lawazımǵa Islam Abdug'aniyevich Karimov saylandı. Oǵan saylawshılardıń 86 procenti dawıs penenberdi.

Prezident saylawı menen bir waqıtta Ózbekstan ǵárezsizligi máselesi boyınsha referendum ótkerildi. Dawıs beriwge kelgen derlik barlıq puqaralar ǵárezsiz suverenli Ózbekstan ushın pikir bildirdiler.

Saylaw daǵı jeńisi menen Islam Karimov óziniń pútkil xalıq tárepinen qollap -quwatlanǵan siyasatı nızamlılıǵın tastıyıqladi. Prezident lawazımı daǵı kepillikleri shınlıǵınıń bunday tastıyıǵı, shubhasız, Islam Karimovga ǵárezsizlikti bekkemlew hám de orziqib kutilgan siyasiy hám ekonomikalıq reformalardı ámelge asırıw boyınsha alıp baratırǵan jumıslar tuwrılıǵına isenimdi jáne de bekkemladi.

Tariyxan qısqa dáwirde mámleketimizde mámleket hám jámiyet qurılısınıń tiykarǵı principlerı anıq tariyp berińan Tiykarǵı nızam - Ózbekstan Respublikası Konstitusiyası islep shıǵılıp qabıllandı. Islam Abdug'aniyevich onıń ústinde islewde tikkeley qatnasıp, Ózbekstan Respublikası Tiykarǵı nızamı ústinde islewde konstituciyalıq tájiriybesinen paydalanıw ushın AQSh, GFR, Yaponiya, Kanada, Frantsiya, Portugaliya, Italiya, Shvetsiya, Turkiya, Ispaniya, Indiya, Pakistan, Egipet sıyaqlı mámleketlerdiń konstitutsiyalarini tolıq úyrenip shıqtı.

3.

Islam Abdug'aniyevichning bul iygilikli jumısları itibarsız qalmadı hám ol tómendegi joqarı abıraylı sıylıqlarǵa iye boldı :

— YuNESKOning “Avitsenna” altın medalı, 1998 jıl.

— YuNESKOning “Samarqandning 2750 jıllıǵı” altın hám gúmis medalları.

— YuNESKOning “Barobodur” altın medalı.

— YuNESKOning “Jipek Jolı” gúmis medalı.

— YuNESKOning “Aristotel” medalı.

— YuNESKOning Fes penen (Marokash), Istanbul (Turkiya ) qalalarınıń yubileylari hám yad sánelerine arnalǵan medalları.

— Pútkil dunya intellektuallıq múlk shólkeminiń altın medalı, 1996 jıl.

— Orıs penenpravoslav shirkewiniń birinshi dárejeli “Svyatoy Blagoverniy Knyazya Daniila Moskovskogo” ordeni (Rossiya ), 1998 jıl.

— Mámleketlikleraro aviatsiya komitetiniń altın medalı, 1999 jıl.

— Ispaniya Senatining altın medalı, 2003 jıl.

— “Apostol Andrey Pervozvanniy” altın juldızına hám forum ordenine iye “Mádeniyatlar baylanısi” jáhán social forumı sıylıqı (Rossiya ), 2003 jıl.

— Xalıq aralıq sıylıqlar fondı Birinshi dárejeli Áwliye Nikolay Chudotvorets penenordeni (Ukraina ), 2004 jıl.

— “Seul qalasınıń eń húrmetli puqarasi” estelik nıshanı (Kareya Respublikası ), 2006 jıl.

— Kavkaz musulmanları basqarması ilimiy-diniy sovetiniń “Sheyx ul-Islam” ordeni (Azerbaydjan ), 2011 jıl.

Islam Abdug'aniyevich Karimov tómendegi jıynaqlarda daǵaza etilgen kóplegen dóretpelerdiń avtorı esaplanadı :

— Ózbekstan : milliy ǵárezsizlik, ekonomika, siyasat, ideologiya.

— Bizdan azat hám obod watan qalsin.

— watan sıyınıw ornı sıyaqlı múqaddes bolıp tabıladı.

— Qurılısshılıq jolınan.

— Jańasha pikirlew hám islew — dáwir talabı.

— Qawipsizlik hám turaqlılıq jolında.

— Biz keleshegimizni óz qolımız menen quramız.

— Azat hám obod watan, erkin hám jetkilikli turmıs - sońı maqsetimiz.

— watan gúlleniwi ushın hár birewimiz juwapkermiz.

— Qawipsizlik hám tınıshlıq ushın gúresiw kerek.

— Biz tańlaǵan jol — demokratiyalıq rawajlanıw hám bilimlendiriw dúnya menen sheriklik jolı.

— Tınıshlıq hám qawipsizligimiz óz kúsh-qudıretimizga awızbirshilikligimiz hám qatań shıdamlılıqmizge baylanıslı.

— Ózbek xalqi hesh qashan hesh kimge ǵárezli bolmaydı.

— Insan, onıń huqıq hám erkinlikleri — joqarı qádiriyat.

— Jámiyetimizdi erkinlestiriw, reformalardı tereńlestiriw, ruwxıylıqimizni kóteriw hám xalqımızdıń turmıs dárejesin asırıw - barlıq jumıslarımızdıń kriteryası hám maqseti bolıp tabıladı.

— Mámleketti modernizaciyalaw hám ekonomikamızdı turaqlı rawajlandırıw jolında.

— watanımızdıń basqıshpa-basqısh hám turaqlı rawajlanıwın támiyinlew - biziń joqarı maqsetimiz.

— Jáhán daǵdarısınıń aqıbetlerin engish, mámleketimizdi modernizaciyalaw hám rawajlanǵan mámleketlikler dárejesine kóteriliw tárepke.

— Demokratiyalıq reformalardı jáne de tereńlestiriw hám puqaralıq jámiyetin qáliplestiriw - mámleketimiz rawajlanıwınıń tiykarǵı kriteryası bolıp tabıladı.

— Biziń jolımız - demokratiyalıq reformalardı tereńlestiriw hám modernizaciya processlerin izbe-iz dawam ettiriw jolı bolıp tabıladı.

— Mámleketimizdi jáne de abadanlastırıw hám modernizaciyalawdı buljımay dawam ettiriw jolında.

— Ózbekstan erisken tabıs hám shekler - biz tańlaǵan islohatlar jolınıń tastıyıǵı bolıp tabıladı.

— Erisken shekler menen shegaralanmasdan, baslanǵan reformalarımızdı jańa basqıshqa kóteriw búgingi kúndegi eń aktual wazıypamız bolıp tabıladı.

— Demokratiyalıq reformalardı, ekonomikası daǵı strukturalıq ózgerislerdi jáne de tereńlestiriw, jeke menshik, kishi biznes hám isbilermenlik ústinligin támiyinlew ushın zárúr shárt-shárayatlar jaratıw - házirgi basqıshda mámleketimizdi rawajlandırıwdıń sheshiwshi faktorı.

Onıń dóretpeleri ingliz, arab, ispan, Kitay, koreys, nemis, orıs, turk, frantsuz, hind hám basqa tillerge awdarma etilgen.

Óz sóylewlerinen birinde Islam Abdug'aniyevich kewilinden yangragan jáne onıń turmıslıq kózqarası bolǵan tómendegi sózlerdi bildirgen edi:

“Biz kem ushraytuǵın hám tákirarlanmas penentábiyaatına, miynetkesh hám saqıy xalqiga iye ájayıp mámlekette yashay atırmız. Hár kimga da bunday mámlekette tuwılıw hám jasaw baxti násip qilavermaydi.

Bunday baxtga múnásip bolıw, watanına, xalqiga sadıqlıq menen xizmet etiw bárshemiz ushın shınında da joqarı baxıt esaplanadı.

Turmısımning pútkil mazmunın men ullı xalqimga onıń baxti hám gúlleniwi jolında janbazona hám sidqidildan xizmet etiwde dep bilemen”.

Belgili siyasat hám mámleket ǵayratkeriniń ómirbayanı kópshilik ushın belgisiz bolǵan onıń xarakterindegi ayırım pazıyletleri hám turmısı tolıq maǵlıwmatların ashıp bermesten tolıq bolmaǵan bolar edi. Olar haqqında Ózbekstan Respublikası Birinshi Prezidenti I. A. Karimovning shańaraq aǵzaları gúrriń etip beriwdi. Bul táreplersiz ayriqsha insan hám shaxstıń tolıq portretini oyda sawlelendiriw etip bolmaydı.

Islam Abdug'aniyevich ardaqlı perzent, er, áke hám baba da edi. Ol óziniń ata-anaları haqqında, ásirese, anası Sanobar ayını úlken miyir hám jıllılıq menen eslagan. Altı dana ájaǵa -úkelerine húrmet munasábetinde bolǵan. Óziniń birden-bir apası Miyirinsodan mudam minnatdor bolǵan.

Mektep jıllarından baslap kóp kitap oqıǵan jáne onıń mektep dáwirindegi dóretpeleri sinfdoshlari ushın órnek bolǵan. Olardıń eslewishe, ol járdemge mútáj bolǵanlarǵa kómeklesiw ushın kóbinese sabaqlardan keyin qolardi.

Islam Abdug'aniyevich sadıq dos edi hám múmkinshiligine qaray, bánt bolıwına qaramay mektep degi hám institut daǵı dosları menen baylanısde bolıwdı dawam ettirdi.

Házirgi waqıtta Kozonda jasaytuǵınlıq sinfdoshlaridan birewiniń yadları qızıq. Mektep jılların tariyplab, onıń jeke pazıyletlerin jaqsı kórsetetuǵın bir hádiyse haqqında gúrriń etip berdi. Úlkenlerden biri miyweler jıyın-terimi waqtında balalardan kelesinde kim bolıwshı ekenliklerin soraǵanda olardıń kópshiligi ushqısh, temirshi usta sıyaqlı kásiplerdi aytqan. Jas Islamdıń juwabı da balalardı, da úlkenlerdi lol qaldırdı. “Ámir Temur sıyaqlı bolıwchiman”, dep juwap berdi mámlekettiń bolajaq jetekshisi.

Maksim Gorkiyning “Izergil kempir” gúrrińi úshinshi bólegi personaji, ózin jábirleniwshi etip, óz xalqini janıp turǵan júregi menen qutqargan Danko jas Islamdıń ardaqlı ádebiyat qaharmanlarınan biri retinde sońǵı kúnlerige shekem qalǵan. Onıń “Ot sıyaqlı janıp, ózgeler jolin yorit” uranı óspirim júregine sińip kelesi jıllarda kóp tákirarlanǵan hám de Prezidenttiń ayriqsha turmıs mazmunına aynalǵan.

Balalıqtaǵı hám mektep degi jıllarında ol sportqa qızıqardi hám sportqa bolǵan bunday munasábetti bir ómir saqlap qaldı. Ol gúres, stol tennisi, shaxmat, velosport, basketbol menen shuǵıllandı hám hátte jası ulg'ayganda da toptı sebetke anıq túsira alıwı menen kópshilikti hayran qaldırardi.

Shaxmat oynaw onıń pútkil turmısı dawamında dem alıw minutalarında eń jaqsı kórgen shınıǵıwı bolǵan. Bul oǵan mámleket máselelerinen azmaz ovunib, dıqqat qoyıwın oyın mantig'iga, noodatiy shaxmat kombinatsiyalarına qaratıw imkaniyatın bererdi. Ásirese bul Prezident uzaq saparlardan qaytıp kelip kórinetuǵın bolar edi. Ol saatlap shaxmat taxtası ústinde otırıwı múmkin edi.

velosiped minish oǵan ózgeshe huzur baxsh etardi hám Islam Abdug'aniyevichning bul qızıǵıwshılıǵı perzentlerine hám de aqlıqlarına da ótti.

Bekkem shıdamlılıq hám kúshli xarakterge iye bolıp, ol 50 jasda bolǵanında qısqa waqıtta úlken tennis penenoyın kónlikpelerine iye boldı. Keshteleri isten keyin Islam Abdug'aniyevich tennis menen shuǵıllanganida oyınǵa berilip hám óz dıqqatın topda jıynap, bir az bolsa -de, kúndelik uwayımlarınan erkin bolar edi.

Islam Abdug'aniyevich mámleketimizde sporttı rawajlandırıwǵa úlken áhmiyet berdi jáne onıń ózi de hár kúni trenajyorlarda shuǵıllanıp, jaqsı fizikalıq formasın saqlawǵa háreket etdi. Bul oǵan sutkasına 10 saatǵa shekem islew imkaniyatın berdi.

Ol derlik demalısqa chiqmasdi hám dem alıw waqtında, az pursat bolsa -de, Tashkent wálayatı Qaynarsoy tawlarına sapar qılıwdı maqul kórerdi. Ondaǵı jım-jırt ortalıqta kóp yurardi, tábiyaattan payda alardı. Ulıwma alǵanda, ol tábiyaatqa itibar menen munasábette bo'lar edi, hár bir kishkene ózgerislerdi kórerdi hám óz munasábeti menen hamsuhbatlarini ergashtirishga háreket qılatuǵın edi. Hátte dem alıw waqtında da ol yetilib qalǵan mashqalalardi sheshiwge aralasıp ketardi.

Onıń úsh dana perzenti hám altı dana aqlıǵı bolıp, olar menen baylanıs oǵan úlken quwanısh keltiretuǵın edi.

Onıń zayıpı - Tatyana Ullıovna onıń haqıyqıy dosı, járdemshisi, pikirdoshi edi, Islam Abdug'aniyevich menen 47 jıl baxıtlı turmıs qurib, ol menen turmıstıń barlıq zahmatlarini bóliw kórdi.