Namangan Muhandislik Qurulish instituti Energetika va sanoatni axboratlashtirish

Namangan Muhandislik - Qurulish instituti

Energetika va sanoatni axboratlashtirish

Fakulteti Informatika va axborot texno-

nologiyalari yo'nalishi 14-IAT-18 guruh

Talabasi Ibroximov Ro'zimatning

"Ma'lumotlar bazasini boshqarish va

Dasturkash texnologiyalari " fanidan oraliq nazorat ishi-1

Ma’lumotlar bazasini boshqarish va dasturlash texnologiyalari fanidan

16-Вариант.

1) MOBT lari uchun dasturiy ta’minot

2) Ma`lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MOBT)

3) Ma’lumotlarni himoyalash

4) SQL da CREATE operatori

Javoblar;

1-M a’lum otlar bazasini yaratishda eng muhim narsalardan biri -

loyihalash. Yaxshi loyihalangan m a’lumotlar bazasi tejamli, puxta

b o ‘lib, m a’lum otlarning takrorlanmasligini va undan boy

m a’lumotlar olish imkonini yaratadi. Siz qurayotgan uyingiz uchun

aw alo loyiha tayyorlaysiz. Loyihani tajribali mutaxassis ustalardan

so‘rab olasiz. Natijada, siz qurgan uy puxta, ko'rkam bo'ladi va

eng asosiysi kam m ablag' sarflanadi, lekin uning foydali xonalari

ko'proq b o ‘ladi.Kompyuter bilan bog'liq va kompyuter yordamida juda tez amalga

oshirish mumkin boigan shunday masalalar turkumi mavjudki, ular

bilan har kuni va har qadamda ro‘baro‘ bo'lasiz. Bunday masalalar

turkumi ma’lumotlar bazasi deb ataladi. Ma’lumotlar bazasini loyiha￾lash, hosil qilish, ma’lum bir sistemaga keltirish, m a’lumotlarni

to'plash, tashkil etilgan bazadan kerakli ma’lumotlarni qidirib topish

va h.k. masalalar bilan shug'ullanuvchi programmaga ma’lumotlar ba-

zasini boshqarish sistemasi deb ataladi. Windows muhitida ishlovchi

shunday programmalardan biri Accessdir. Hozirgi kunda Accessning

juda ko‘p ko‘rinishlari (versiyalari) mavjud. Masalan, Access 2.0, Win￾dows 95 uchun Access, Access 2000 va b.q. Bu programmalar

zamonaviy kompyuterlarning paydo bo'lishi va zamonaviy operatsion

sistemalarning yaratilishi bilan bog‘liq bo‘lib, ular bir-birini to'ldirib

boradi. Programmalarning har biri oldingisining imkoniyatlarini qay￾tarish bilan birga, yangi imkoniyatlarga ham ega. Lekin bu program￾malarning qaysi birini o rganishingizdan qat’i nazar, ularning asosi bir

xildir.

2-M a’lumotlarni vizuallashtirish-ko'rsatilgan omillarga ko‘ra

m a’lumotlarni tanlash, ularni tartiblash, chiqarish qurilm asiga be￾rish uchun moslab tahrir qilishdir. MBBClarning bir necha turlari

mavjud:

Oddiy MBBSlar. Bular laqat bitta informatsion m assivlar (jad￾vallar) bilan ishlash imkoniyatini beradi, masalan, shaxsiy

kartoteKa. Ular yordam ida ma’lumotlarni kiritish, qidirish, saralash,

hisobot tayyorlash va h.k. mumKin. Ularga PC-FILE, Reflex, Q&A

misol bo'ladi

Mukammal MBBSlar. Bular bir paytda bir necha informatsion

massivlar bilan ishlash imkonini beradi va ular orasidagi

bog‘lanishni ta ’minlaydi. Odatda, bunday MBBSlarida program -

malashtirish imkoniyatlari ham mavjud. Ularga Lotus, Paradox,

FoxPro, Dbase, Access, Karat, RIHC va boshqalar kiradi.

Mijoz-server turidagi MBBClar. Ularda m a’lum otlar bazasi

server deb ataluvchi kuchli kom pyuterlarda saqlanadi. Serverga

m a’lum otlar boshqa kom pyuterlardan-m ijozlardan keladi. Ularga

Oracle, MS SQL Server, Informix misol b o ‘ladi.

Biz quyida mukammal MBBS lardan biri b o ‘lgan va W indows

m uhitida ishlaydigan Access m a’lumotlar bazasini boshqarish sis￾tem asi bilan tanishib o'tishimiz mumkin

3-Access ma’lumotlar bazasida axborotni himoya qilish shifr￾lash yordamida amalga oshiriladi. Accessda shifrlash amali

ma’lumotlar bazasi faylini zichlashga olib keladi. Shifrlash amali

bajarilgandan so‘ng ma’lumotlarni maxsus dasturlar va matn

muharrirlari yordamida o‘qish mumkin emas. Deshifrlash amali

shifrlash amalini inkor etadi.

Shifrlash va deshifrlash amalini ochilgan ma’lumotlar baza￾siga qo‘llab bo‘lmaydi. Agar ma’lumotlar bazasi tarmoqda foy￾dalanilsa, shifrlash yoki deshifrlash amalini bajarishdan oldin

biror foydalanuvchi tomonidan ochilmaganiga ishonch hosil qi￾lish lozim.

4-Jàdvàllàr CREATE TABLE kamàndàsi bilàn yaràtilàdi. Bu

kîmàndà qàtîrlàrsiz bo‘sh jàdvàl yaràtàdi. CREATE TABLE

kîmàndàsi jàdvàl nîmini và jàdvàl o‘zini mà’lum tàrtibdà

ko‘rsàtilgàn ustunlàr nîmlàri ketmà-ketligi tà’rifi ko‘rinishidà

àniqlàydi. U mà’lumîtlàr tiplàri và ustunlàr o‘lchîvini àniqlày￾di. Har bir jàdvàl judà bo‘lmàgàndà bittà ustungà egà bo‘lishi

keràk.

CREATE TABLE kîmàndàsi sintàksisi:

CREATE TABLE

( [()],

[()], ... )

Àrgument qiymàti kàttàligi mà’lumît turigà bîg‘liqdir. Àgàr

siz màõsus ko‘rsàtmàsàngiz, tizim àvtîmàtik qiymàtni o‘rnàtàdi.

Misîl uchun sîtuvchilàr jàdvàlini yaràtishni ko‘rib

chiqàmiz:

CREATE TABLE Salepeople

( SNum integer,

SName char (10),

City char (10),

Comm decimal )