Masala shartiga ko’ra Cs

Yechim. Masala shartiga ko’ra Cs¹³² va Cs¹³³ izotoplarining massa ulushlari yig’indisi, Cs¹³¹ va Cs¹³⁴ izotoplarining massa ulushlari yig’indisidan 3 marta katta bo’lsa, demak ularning massa ulushlari 3 : 1 nisbatda bo’ladi. Umumiy massa ulush 100 % bo’lishini bilgan holda Cs¹³² va Cs¹³³ izotoplarining massa ulushlari yig’indisi 75 % ((100/4)x3=75) va Cs¹³¹ va Cs¹³⁴ izotoplarining massa ulushlari yig’indisi 25 % ((100/4)x1=75) ekanini aniqlaymiz. Cs¹³² va Cs¹³³ izotoplarining massa ulushlari 1 : 2 nisbatda bo’lsa, 75 % ning 50 % qismi ((75/3)x2=50) Cs¹³³ ga, qolgan 25 % qismi (75 – 50 =25) esa Cs¹³² izotopiga to’g’ri keladi. Cs¹³² va Cs¹³³ izotoplarining massa ulushlari aniqlandi.

Endi Cs¹³¹ va Cs¹³⁴ izotoplarining massa ulushlarini aniqlaymiz. Buning uchun Cs¹³² va Cs¹³³ izotoplariga to’g’ri keluvchi massalarni o’rtacha nisbiy atom massadan chiqarib yuboramiz.

132,7 – 66,5 – 33 = 33,2 gr

33,2 gr massa Cs¹³¹ va Cs¹³⁴ izotoplariga to’g’ri keladi. Ularning massa ulushlarini quyidagi usullar orqali aniqlash mumkin.

1 – usul. Tenglama usuli.

Cs¹³⁴ ning massa ulushini a bilan belgilasak, Cs¹³¹ niki (0,25 – a)(foiz massa ulushga o’tib hisoblandi) bo’ladi. Ularning massalari yig’indisini 33,2 grga tenglab tenglama tuzamiz va ishlaymiz:

134a + 131(0,25 – a) = 33,2

134a +32,75 – 131a = 33,2

134a – 131a = 33,2 – 32,75

3a = 0,45

a = 0,15 ya’ni 15 %

Demak, Cs¹³⁴ ning massa ulushi 15 % bo’lsa, Cs¹³¹ 10 % (25 – 15 = 10) bo’ladi.

2 – usul. Diogonal usuli.

Dioganalning o’rtasiga 33,2 ni, ikki uchiga esa izotoplarning 25 % miqdor massasini hisoblab qo’yamiz va izotoplarning foiz tarkibini aniqlaymiz:

Cs¹³¹ 131 x 0,25 =32,75 Cs¹³⁴ 134 x 0,25 = 33,5





Javob: Cs¹³¹ 10%, Cs¹³² 25 %, Cs¹³³ 50 %, Cs¹³⁴ 15 %