Elektrolitlar tasiridagi koagulyatsiya turlari

Elektrolitlar ta’srida bo’ladigon koagulyatsiya

Ajiniyazov Arslon

Elektrolitlar tasiridagi koagulyatsiya turlari

Zollarning elektrolitlar ta‘siridagi koagulyatsiyasi 2 xil bo‘ladi:

1-Konsentratsion koagulyatsiya;

2-Neytralizatsion koagulyatsiya.

Konsentratsion va neytralizatsion koagulyatsiya

Konsentratsion koagulyatsiya elektrolitlar ta‘sirida boshlanadi. Elektrolitlar ion-stabilizatorlar bilan kimyoviy ta‘sirlashmaydi va mitsella yadrosining sirt zaryadini o‘zgartirmaydi. Berilgan mitsellaning qarama-qarshi ionlariga ega bo‘lgan elektrolitlar koagullovchi xususiyatga ega bo‘ladi. Sxemaga qarang.

Konsentratsion koagulyatsiya elektrolitlar ta‘sirida boshlanadi. Elektrolitlar ion-stabilizatorlar bilan kimyoviy ta‘sirlashmaydi va mitsella yadrosining sirt zaryadini o‘zgartirmaydi. Berilgan mitsellaning qarama-qarshi ionlariga ega bo‘lgan elektrolitlar koagullovchi xususiyatga ega bo‘ladi. Sxemaga qarang.

Konsentratsion koagulyatsiyada fazalararo potensial θ o‘zgarmaydi, ammo elektrokinetik potensialning kamayishi kuzatiladi.

Konsentratsion koagulyatsiya indifferent elektrolit ta‘sirida qarama-qarshi zaryadli diffuzion qavatning siqilishi va dzeta-potensialning kamayishi natijasida sodir bo‘ladi.

Konsentratsion koagulyatsiya indifferent elektrolit ta‘sirida qarama-qarshi zaryadli diffuzion qavatning siqilishi va dzeta-potensialning kamayishi natijasida sodir bo‘ladi.

Neytralizatsion koagulyatsiya potensial belgilovchi ionlar bilan kimyoviy ta‘sirlashadigan elektrolitlar ta‘sirida boradi. Ushbu elektrolitlar PBI bilan ta‘sirlashib puxta birikmalar (masalan, cho‘kma) hosil qiladi va yadro sirtidagi zaryadni kamaytiradi. Masalan, AgI ning kolloid eritmasiga K2S qo‘shilganida koagulyant ion S2- bilan PBI Ag+ orasida reaksiya boradi va Ag2S cho‘kmaga tushadi, bu esa AgI mitsellasining buzilishiga olib keladi (sxemaga qarang).

PBI (Ag+) ni reaksiyaga kirishishi (bog‘lanishi) natijasida fazalararo potensial θ va yadro zaryadini kompensatsiya qiluvchi qarama-qarshi zaryadli ionlar (NO-3 ) ning soni kamayadi. Bu esa zarrachalarning cho‘kishiga olib keladi.

• PBI (Ag+) ni reaksiyaga kirishishi (bog‘lanishi) natijasida fazalararo potensial θ va yadro zaryadini kompensatsiya qiluvchi qarama-qarshi zaryadli ionlar (NO-3 ) ning soni kamayadi. Bu esa zarrachalarning cho‘kishiga olib keladi.
• Qo‘shilayotgan NO-3 ionlarining konsentratsiyalarining oshirilishi diffusion qavatdagi qarama-qarshi zaryadli ionlarni adsorbsion qavatga ―itarib kirgizadi‖. Bu vaqtda diffuzion qavat siqiladi va hattoki, diffuzion qavat yo‘qolib granula elektroneytral bo‘lib qoladi.

• Neytralizatsion koagulyatsiya zolga noindifferent elektrolit qo‘shilganda sodir bo‘ladi. Bu vaqtda potensial belgilovchi ionlar kam eriydigan moddaga bog‘lanadi. Bu esa termodinamik potensial kattaligining keskin kamayishi oqibatida dzeta–potensialning 0 ga tenglashishiga olib keladi.

Elektrolitlar aralashmasi ta‘siridagi koagulyatsiya muhim amaliy ahamiyatga ega

Elektrolitlar aralashmasi ta‘siridagi koagulyatsiya muhim amaliy ahamiyatga ega

Ikki elektrolit aralashmasi zolga ta‘sir ettirilganda 3 xil holat bo‘lishi mumkin:

Additiv (elektrolitlar bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan holda ta‘sir etadi);

Sinergizm (bir-birining koagullovchi xususiyatini oshiradi);

Antogonizm (bir elektrolit boshqasining koagullash xususiyatini kamaytiradi).

Elektrolitlar aralashmasi ta‟siridagi koagulyatsiya

Kolloid eritmalarga elektrolitlar aralashmasi qo‘shilganda 3 hol bo‘lishi mumkin:

Kolloid eritmalarga elektrolitlar aralashmasi qo‘shilganda 3 hol bo‘lishi mumkin:

1 Bir elektrolitning koagulyatsiyalash qobiliyati ikkinchi elektrolitnikiga qo‘shiladi (additivlik); KCl va NaCl.

2 Bir elektrolitga ikkinchi elektrolit qo‘shilganda birinchi elektrolitning koagulyatsion ta‘siri kuchayadi (sinergizm yoki sensibilizatsiya). CaCl2 va LiCl.

3 Bir elektrolitning koagulyatsiyalash ta‘siri boshqa elektrolit qo‘shilganda kamayadi (antogonizm) CaCl2 va NaCl.

Koagulyatsiya konsentratsiyasining elektrolit aralashmasi tarkibiga bog‘liqligi

Koagulyatsiyaning muhim qoidalari:

Koagulyatsiyaning muhim qoidalari:

1 Zolga ma‘lum miqdor elektrolit qo‘shilganida kolloid sistemalar koagulyatsiyalanadi.

2 Har qaysi kolloid eritma ―koagulyatsiya chegarasi‖ deb ataladigan miqdordagi elektrolit ta‘siridan koagulyatsiyaga uchraydi.

3 Koagulyatsiya kolloid sistemaning ―izoelektrik holatiga‖yaqin sharoitdan boshlab sodir bo‘ladi.

4 Kolloid zarracha ishorasiga qarama-qarshi zaryadli ion koagulyatsiyani paydo qiluvchi ion hisoblanadi.

5 Ionlarning valentligi ortishi bilan koagullash ta‘siri kuchayadi.

Deryagin-Landau-Fervey-Overbek (DLFO) nazariyasiga muvofiq koagulyatsiyaning sodir bo‘lishi 2 kuchga bog‘liq;

Deryagin-Landau-Fervey-Overbek (DLFO) nazariyasiga muvofiq koagulyatsiyaning sodir bo‘lishi 2 kuchga bog‘liq;

1 Van-der-Vaals tortishish kuchlari;

2 Zarrachalar orasidagi o‘zaro elektrostatik itarilish kuchlari.

DLFO nazariyasi tez koagulyatsiya bo‘sag‘asini hisoblash imkonini beradi:

Foydalanilgan adabiyotlar

Foydalanilgan adabiyotlar

Ahmedov K. S, Rahimov H. R., Kolloid ximiya, T., 1984; Frolov Yu. G., Kurs kolloidnoy ximii, 2 izd. M., 1989.

https://aim.uz/referaty.html

‘’ KOLLOID KIMYO’’ N. I. Fayzullayev., N. Q. Muxamadiyev