3 amaliy mashg’ulot yuzasidan topshiriqlar

3 – amaliy mashg’ulot yuzasidan topshiriqlar

1. Tabiatshunoslik metodikasi faniga V.F. Zuevning qo`shgan xissasi qanday?

2. V. Gyerdning metodikasining xarakterli xususiyatlari nimada?

3. O`zbekistonda tabiatshunoslik metodikasi bilan kim shug`ullanadi?

1. Tabiatshunoslikning o`quv predmeti sifatida rivojlanishi bilan bog`liq bo`lgan bu fannig o`z tarixi bor. Vasiliy Fedorovich Zuev (1754-1794) birinchi metodist xisobdanadi, chunki u xalq bilimyurtlarida tabiatshunoslik darslarini olib bordi, o`qituvchilar seminariyasida ma`ruzalar o`qidi. 1786 yili V.F Zuev Tabiat tarixining ko`rgazmalari" nomli darsligini nashr qildi. Unda:

1. qazilmalar dunyosi (jonsiz tabiat),

2. o`simliklar dunyosi (botanika),

3. hayvonlar dunyosi (zoologiya) ko`rsatildi.

U maktab o`quvchilarining tabiiy ob`ektlarini o`rganishni talab qildi. Minerallarni, o`simlik va hayvonlarni sezgilar orqali qabul qilib olinishini yuqori baholadi. O`z o`lkasining tabiatini o`rganish zarur dedi, bu o`qitishning xozirgi o`lkashunoslik prinsipiga muvofiq keladi.

2. Tabiat o`qitish sistemasini taklif qilgan olimlarning biri Aleksandr YAkovlevich Gyerd (1841-1888). A.YA. Gyerd ko`rgazmali o`qitish bola idrokining bor xolatiga muvofiq bo`lishi kerak. Gyerd shunday sistemani tuzdiki, tabiatni o`rganish jonsiz tabiatdan boshlanadi, u boshlang`ich sinflarda jonsiz tabiat kursini o`qitish metodikasini ishlab chiqdi. “Tabiat qisqa kursi” nomli darslik, shuningdek “Yer, xavo, suv” nomli o`quv qo`llanma va ularni o`qitishga oid “Boshlangich maktablarda predmetli darslar” nomli metodik qo`llanma (1883) yozdi. Bu kitob uzoq yillargacha jonsiz tabiat kursi bo`yicha asosiy qo`llanma bo`lib keldi. Vladimir Aleksandrovich Gyerd (1870-1926) o`zining "Boshlang`ich maktab kursidagi tabiat aloxida predmet sifatida”, (1917) nomli kitobida nashrdan chiqdi.

3. O`zbekistonda birinchi o`zbek tiliga tarjima qilingan tabiiy fanlar bo`yicha

adabiyotlar 1919 yilda kiritilgan. Ular “Boshlang`ich geografiya”, “Turkiston”, o`qituvchi uchun “Tabiat bo`lagi”nomli qo`llanmalar Qori Niyozi tomonidan tayyorlangan. 1927-yillarda birinchi bosqich maktablari uchun “Bizning o`lka”, “Tabiatshunoslikdan o`qish kitobi” nomli o`lkashunoslik darsliklari chop etilgan.

1948 yillardan tabiat bilan tanishtirish o`qish darslarida amalga oshirilgan, faqat 4

sinfda tabiatshunoslik o`qitilgan. SHu vaqtlarda “O`zbekistonning rus maktablari uchun

dasturli metodik ko`rsatmalar” barpo etilgan (Belskaya E.).

1986 yidan atrofiolam va tabiatshunoslik fanlaridan dasturlar, o`quv-metodik

majmualar, darslikdar, o`quv qo`llanmalar, kundalik kuzatish daftarlar, “Atrofimizdagi olam” va “Tabiatshunoslik” kurslaridan didaktik materiallari Belskaya E. va Grigoryans A. Tomonidan ishlab chiqilgan.

Mustaqillik sharofati bilan 1998 yildan davlat ta`lim standartlari qabul qilingan, o`quv

reja va dasturlar qayta ko`rib chiqilgan, xususan tabiatshunoslik fanidan ham.

Xozirgi kunda O`zbekistonda Tabiat bilan tanishtirish kursi 1-sinfdan boshlab

o`qitiladi, 2-sinfda tabiiy bilimlar chuqurlashtiriladi. 3-4 sinflar tabiatshunoslik dasturi ilgari olingan bilimlarini davomi bo`lib, keyingi sinflarda umumbiologik kurslarni asosi xisoblanadi.