Homiladorlik asoratlari moyillik omillari bulib xizmat qiladi

1. homila ustini qoplagan moyning kam bo‘lishi. Homila bosh suyagi qattiq, chok￾lari tor, liqildoqlar kichkina. Terisi birmuncha shalpaygan: mase￾ratsiya (teri yuza qavati oson ko‘chib tushadi, kafti bujmaygan – kir yuvuvchining qo‘liga o‘xshaydi), terisi kulrang. Homilaning muddatidan o‘tib tug‘ilishi ko‘pincha bahor va qish paytlarida, organizmda vitaminlar kamaygan davrda uchraydi

2. Muddatidan utgan homiladorlik rivojlanishida ayolning yoshi ( yosh va katta

yoshda, ayniqsa birinchi tugʻayotgan ayolda), mexnat xususiyati ( xizmatchi va uy bekasi ),

tugʻish va hayz faoliyati, utmishda utkazgan va hozirda homiladorlikka hamrohlik

qilayotgan infeksion, yalligʻlanish, ekstragenital kasalliklar, avvalgi va mazkur

homiladorlik asoratlari moyillik omillari bulib xizmat qiladi.

Belgilari, kechishi. Muddatidan utgan homiladorlik tugʻruqning kutilgan

muddatidan kechikishiga qaramay tugʻruq faoliyatining bѝlmasligi, organizmning

tugʻruqqa tayyor emasligi, bachadon buyinchasining yetilmaganligi, homilador tana

vaznining ortmayotganligi , qorin aylanasining qogʻanoq suvlari surilib ketishi

hisobiga 5-10 smga kichrayishi. Homilaning katta ulchamlarda bulishi, boshchasi

suyaklarining qotganligi va choklarining torayganligi, homila yurak faoliyatining

uzgarishi ( Fetal EKG kursatkichlarida surunkali gipoksiya holati ) bilan

tavsiflanadi. Homila muddatidan utgan homiladorlikda havfli holatda buladi.

Kup hollarda homilaning ona qornidagi gipoksiyasi va ulimi kuzatiladi. Tugʻruq

vaqtida tugʻruq faoliyati sustligi, klinik tor chanoq, ona va bolada tugʻruq

jarohatlari, homila miyasi ichiga qon quyilishlar va homila asfiksiyasi havfi

yuzaga keladi. Muddatidan utgan homiladorlik boshqa asoratlar - birinchi tugʻuvchining

katta yoshdaligi, katta homila, homilaning chanoq bilan old kelishi, ogʻirlashgan

akusherlik va ginekologik anamnez va boshqalar bilan qushilib kelganda rejali

kesar kesish usuli tanlanadi

3.AMBULATOR ZVENODA DIAGNOSTIKA

Ayollar maslaxatxonasiga xomilador ayol xomiladorlik 1-yarmida 2 xaftada 1marta, 2-yarmida xaftada 1 marta kelishi kerak.

Stasionarga yotish muddatlari:

● 12 xaftagacha,

● 24-26, 30-34 xaftalarda – xomila dimikishi, EGK va gestasion davr asoratlarini davolashga.

● 38-39 xaftalarda rejalashtirilgan stasionarga yotkizish (tug'ruqqa tayyorgarlik uchun).

● dinamikada UTT. Bu tekshirish usulida yo'ldosh kalinligining yupqalanishi, kalʼsenozi va ulchamlarining kattalashishi, xamda xomila oldi suvlarining kamligi, xomila boshining biporietal ulchamlarining usmasligi, bosh suyaklarining kalinlashuvi, xomila ulchamlarining kattaligi aniklanadi.

● dinamikada KTG: 24 xaftadan – xomila yurak urish ritmi chastotasining uzgarganligi kuzatiladi (yurak ritmi monoton).

4. Ayolni tug‘ruqxonaning patologiya bo‘limiga yotqiziladi. Qat’iy o‘rinda yotish buyuriladi. Uyquning normal bo‘lishi va davolash muhofaza rejimini saqlash katta ahamiyatga ega. Shu bilan bir vaqtda, bachadon mushaklari qo‘zg‘aluvchanligini pasaytiruvchi dorilar qo‘llaniladi. Bular vitamin E, magniy sulfat eritmasi, to￾kolitik preparatlardan partusisten 0,5 mg, ritodrin 1 mg va bosh￾qalar. Ritodrin 1 mg 250–400 mg natriy xlor eritmasi bilan vena ichiga yuboriladi. Qon bosimi pasayib, ko‘ngli aynishi, qusish, bosh og‘rishi bilinadi. Shamchalardan papaverin gidroxlorid, in￾dometatsinli shamchalar qo‘llaniladi. Fizioterapevtik usullardan: endonazal galvanizatsiya, elektrofa￾rez Mg bilan bachadon elektrorelaksatsiyasi qo‘llaniladi. Asab tizimiga ta’sir qiluvchi (bromidlar, valeriana, trioksazin) askorbinat kislotasi (200–300 mg) sutkasiga, vitamin B1 (20–30mg) sutkasiga, vitamin A1, PP buyuriladi. Infantilizmda – ekstrogenlar (estriol) bilan progesteron buyu￾riladi. Tug‘ruq jarayoni rivojlangan holda, bu dorilar samarasiz bo‘l￾gan paytda tug‘ruqni quyidagicha davom ettirish kerak. Chala tug‘ishda akusherlik taktikasi tug‘ruq jarayoni bosqichiga, homila pufagining holatiga (suv ketgan-ketmaganligi), bachadon bo‘yni teshigining ochilish darajasiga, infeksiya alomatlari bor-yo‘qligiga, tug‘ruq kuchlarining muntazamligiga ya’ni akusherlik vaziyatiga bog‘liq. Chunonchi, agar muntazam tug‘ruq dardlari, infeksiya alo￾matlari, og‘ir ekstragenital patologiya, homila nuqsonlari bo‘lsa, tug‘ruq faol olib boriladi. Agarda homiladorlik muddati 34 hafta￾gacha bo‘lib, ona va homila ahvoli yaxshi bo‘lsa, muntazam tug‘ruq kuchlari bo‘lmasa, bachadon bo‘ynining kanali 4 sm dan kam ochilgan bo‘lsa, kutish pozitsiyasiga amal qilinadi. Ayol organizmining tug‘ruqqa tayyorligi tekshiriladi. Buning uchun oksitotsin testi, Xechinashvili usuli, kolpotsitogramma, ma’lumotlari katta ahamiyatga ega. Agar qog‘onoq suvlari barvaqt yoki vaqtidan oldin ketgan bo‘lsa, kutish pozitsiyasi homiladorlikning 34 haftalik muddati￾gacha davom etishi mumkin. Bunday taktika tug‘ruq yo‘llari infek￾siyasi bo‘lmasa, homilaning ahvoli qoniqarli, boshqa akusherlik patologiya bo‘lmasa, to‘g‘ri hisoblanadi. Tug‘ruqni olib borishda ona va homilani juda avaylash kerak. Tug‘ruqning birinchi davri odatdagiday olib boriladi. Ikkinchi davrda birinchi marta tug‘ayotgan, vulvar halqasi tor, tug‘ruq yo‘llarining yumshoq to‘qimalari qattiq bo‘lgan ayollarda perineo￾tomiya yoki epiziotomiya qilinadi. Yetilmagan homila tomirlar tizi￾mining yengil jarohatlanish xususiyatiga ega ekanligi sababli, oral￾iqni himoya qilmay tug‘ruqni qabul qilish lozim (ayniqsa, homi￾ladorlikning 34 haftalik muddatigacha bo‘lgan tug‘ruqda). Chala tug‘ruqda kesar kesish operatsiyasi faqat ona tomonidan akusherlik ko‘rsatma paydo bo‘lgandagina bajariladi.

5. Klinik ko’rinish

Muddatdan oldingi tug’ruqning klinikasi, normal tug’ruqdan farq qilmaydi. Muddatdan oldingi tug’ruqning xavfini klinik ko’rinishi:

· bachadon tonusini ortishi. Homilador qorinning pastki va beldagi og’riqlarga shikoyat qiladi;

· qin sohasida bosimni his qiladi;

· tez siyish kuzatiladi.

Xorionamnionit intoksikasiyasida quyidagi simptomlar yuz beradi: titrash, haroratni ortishi, suvlar.

Diagnostika. Diagnoz qo’yish qiyinchilik tug’dirmaydi bunda bemorning shikoyatlari, umumiy ko’rinishi va qin orqali tekshiruvlar yordam beradi. Differensial diagnostika. Vrach-akusher uchun xavfli yoki vaqtdan oldingi tug’ruq haqida diagnoz qo’yish qiyinchilik tug’dirmaydi.Lekin vrach-akusher muddatdan oldingi tug’ruq ikkinchi darajali bo’lib og’riqli sindrom bo’lishi mumkin. Differensial diagnoz o’tkir pielonefrit yoki buyrak kolikasi bilan o’tkaziladi, bunda o’ng buyurakda shish sodir bo’ladi. Muddatdan oldingi tug’ruqdagi qayt qilish simptomi, ovqat bilan zaxarlanganda, o’t yo’lining diskeneziyasida, pankreatitda ham uchrashi mumkin. Bachadon tonusi hisobiga qorinda tortilgan o’griq o’tkir appendisit bilan chalkshish mumkin. Bachadondagi chandiq muddatdan oldingi tug’ruqning sababi bo’lishi mumkin.

6.Homiladorlikni muddatidan oldin toʻxtashi – pusht paydo boʻlishidan boshlab 37 haftagacha boʻlgan muddatda oʻz-oʻzidan toʻxtashi. Homiladorlikning 22-37 haftalari oraligʻida toʻxtashi erta tugʻruq deb ataladi. Bunda tugʻilgan bolalar chala tugʻilgan sanaladi. Homiladorlikning muddatidan oldin toʻxtashi amaliy akusherlikning dolzarb muammolaridan biridir. Hozirgi vaqtda homiladorlikning muddatidan oldin toʻxtashi 10% - 25% gacha, I trimestrda u 50% gacha, II trimestrda 20% va III trimestrda 30% uchraydi.

7.Onaning infekstion kasalliklari;

Xomiladorlik bilan boglik asoratlar;

Travmatik shikastlanishlar;

Ona va xomila yoki onaning izo-serologik tugri ketmasligi;

Ayol jinsiy organlarining rivojlanish nuksonlari;

Neyroendokrin patologiyalari;

Ayol organizmining infekstiyasiz kasalliklari;

Xromosoma anomaliyalari.

8. Bo‘yi – 47 sm dan kam.

Og‘irligi – 2499,0 g va undankam.

Terisi – qizil rangda.

Teri osti kletchatkasi – yaxshi ri￾vojlanmagan.

Butun tanasi – tuk bilan qoplan￾gan.

Quloq tog‘ayi – yumshoq, boshigayopishgan.

Choklar – keng.

Kindigi – pastroqda joylashgan.

Katta uyatli lablar kichigini yop￾maydi.

Moyaklar – yorg‘oqqa tushmagan.

Tirnog‘i – barmog‘ini yopib tur￾maydi.

Ovozi past.

Sochlar uzunligi – 2 sm dan kam.

10. Odatda normal fiziologik homiladorlik 280 kun – 39–40 hafta

davom etadi. Agar homiladorlik 41–42 haftagacha davom etsa, uni

muddati cho‘zilgan homiladorlik deyiladi. Homiladorlik muddati 42

haftadan oshsa, muddatidan o‘tib ketgan homiladorlik deb ataladi.

Muddatidan o‘tib ketgan homiladorlik kech tug‘ilishi (partus se￾rotinus) bilan tugallanadi.

11.Xomilaning muddatidan utgan belgilariga:

Xomila teri shillik kavati tuk- yashil rangga buyaladi, shuningdek xomila pardasi, kindik tizimchasi, yashil rangda, kul va oyoklarida masterastiya (xammomchi kuli va oyogi), teri smazkalari kamaygan yoki umuman bulmaydi, teri osti yog kavati kamayib ketgan. Terida burmalar paydo buladi, terining turgori pasayishi, (bola kari kishiga uxshab kolgan) xomilaning yirikligi yoki gipotrofiyasi, barmoklarining tirnogining usib ketishi, bosh konfigurastiyasi yaxshi namoyon bulmagan, bosh suyagi zichlashgan, kichik likildok va choklarning torayganligi. Shu belgilardan ikki yoki uchtasi kuzatilsa, muddatidan utgan xomiladorlik belgisi deyilsa notugri bulmaydi.

13.Chin muddatdan utgan xomiladorlik deb, kutilgan muddatdan 10-14 kun (290-294) oshib ketganda xisoblanadi. Bunda chaka- lok muddatidan utganlik belgilari bilan tugiladi va uning xayoti xavf ostida buladi. Plasentada petrifikatlar, yogli uzgarishlar buladi. Uzaygan yoki fiziologik chuzilgan xomiladorlik 284 kundan oshadi va tulik yetilgan soglom bola dunyoga keladi va xayoti xavf ostida bulmaydi, muddatidan utganlik belgilari bulmaydi.

14.tugruk induksiyasi turlari

1.amnion pardani barmoklar bn ajratish

2.amniontomiya

3.prostaglandinlarni kullash

4.oksitotsin

15.sdr profilaktikasi . Xomilada upkasini yetiltirish va surfaktant xosil bulishini tezlatishdan iborat bunig un glyukortikoidlar ishlatiladi.4mgdan kuniga 2marta 3 kun davomida deksametazonni m.o yuboriladi