Hindiston iqtisodiyoti
Hindiston rasmiy nomi Hindiston Respublikasi — Janubiy Osiyodagi davlat.
2023 yil boshida aholi soni 1,42 milliard kishi, hududi 3 287 263 km², bu ikkala ko'rsatkich bo'yicha u Janubiy Osiyodagi eng yirik davlat hisoblanadi. Aholi soni boʻyicha dunyoda birinchi (boshqa maʼlumotlarga koʻra, ikkinchi) oʻrin va hududi boʻyicha yettinchi oʻrinni egallaydi.
Poytaxti — Nyu-Dehli.
XO’JALIGI
Hindiston – agrar-industrial mamlakat. Sanoat ishlab chiqarish, jalb qilinayotgan xorij sarmoyasi hajmi jihatidan dunyodagi rivojlangan oʻnta davlat qatoriga kiradi. Yalpi ichki mahsulotda qishloq xoʻjaligi, oʻrmon xoʻjaligi va baliq ovlash 25%, sanoat 30%, xizmat koʻrsatish tarmogʻi 45% ni tashkil etadi. Iqtisodiyoti koʻp ukladli. Yalpi milliy mahsulotining 28% ni tashkil etuvchi davlat sektori harbiy sanoat tarmoqlari, atom energetikasi, transport va aloqada yetakchi oʻrin egallaydi.
Qishloq xoʻjaligida mayda dehqon xoʻjaliklari ustunlik qiladi. Mamlakatda 8 mln.dan ortiq fermer xoʻjaligi bor. Ishlanadigan yerlar (165 mln. gektar) mamlakat hududining 2/3 qismini tashkil etadi; shundan 141 mln. gektari faqat ekinzor (35 mln. gektaridan yiliga ikki marta hosil olinadi). Qishloq xoʻjaligi maydonining 20% sugʻoriladi. Mamlakatda aholi soni koʻp boʻlishiga qaramay, uning qishloq xoʻjaligi mahsulotlariga boʻlgan ehtiyoji toʻliq qondirilibgina qolmay, koʻp qismini eksport ham qiladi. Qishloq xoʻjaligi dehqonchilikka ixtisoslashgan. Asosiy ekinlari – sholi, bugʻdoy, tariq, duk-kakli don ekinlari va moyli oʻsimliklar. Hindiston shakarqamish, yer yongʻoq, choy, jut, kanakunjut, paxta yetishtirish boʻyicha dunyoda oldingi oʻrinlarda turadi. Shuningdek, kauchuk, kofe, makkajoʻxori, tamaki, qalam-pir, ziravorlar (murch, kardamon, mushk, dolchin va hokazo) yetishtiriladi. Xda kokos palmasi, banan, sit-rus va boshqa mevali daraxtlar ham oʻsti-riladi. Chorvachiligida qoramol, qoʻy, echki, choʻchqa, yilqi, tuya, par-randa boqiladi. Pillachilik rivojlangan. Baliq va dengiz hayvonlari ovlanadi. Oʻrmon xoʻjaligida qimmat-baho yogʻoch tayyorlanadi.
TASHQI SAVDO
Hindiston chetga mashina va jihozlar, kiyim-kechak, teri va undan tayyorlangan buyumlar, kimyoviy tovarlar, ip-gazlama matolar, jutdan tayyorlangan buyumlar, temir rudasi, choy, kofe, ziravorlar, konserva, baliq va baliq mahsulotlari, brilliant, qimmatbaho toshlar chiqaradi. Chetdan neft va neft mahsulotlari, ishlab chiqarish vositalari, isteʼmol mollari va boshqa oladi. Tashqi savdoda AQSH, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, BAA, Belgiya, Italiya, Rossiya, Fransiya, Saudiya Arabistoni va boshqa davlatlar bilan hamkorlik qiladi. Pul birligi – Hindiston rupiyasi.
Hindiston yetakchilik qiladigan bazi bir sohalar:
- Sug’oriladigan yerlar 1-o’rin
- Guruch ishlab chiqarish 1-o’rin
- Bug’doy ishlab chiqarish 1-o’rin
- Choy ishlab chiqarish 1-o’rin
- Sut ishlab chiqarish 1-o’rin
- Saryog; ishlab chiqarish 1-o’rin
- Shakar ishlab chiqarish 1-o’rin
- Axbrot texnologiyalari mutaxasislari ishlab chiqarish 1-o’rin
- Mototsikl ishlab chiqarish 1-o’rin
- Avtomobil ehtiyot qismlar ishlab chiqarish 1-o’rin
- Tamaki mahsulotlarini ishlab chiqarish 1-o’rin
Yalpi ichki mahsulot
Yalpi ichki mahsulot bo’yicha dunyoda 5-o’rinni egallaydi (2022-yil 3468 trln $.).
Bu esa aholi jon boshiga hisoblaganda 2465 $ ni tashkil etadi. Lekin bu ko’rsatkich bilan uncha maqtana olmaydi. Chunki bu ko’rsatkich bo’yicha dunyoda 144-o’rinni egallaydi
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
Do'stlaringiz bilan baham: |