Gurux talabasi Atagullayev Xikmatulla Sig’im va induktiv reaktiv qarshiliklarga chastota va fazaning ta’siri

971-21 gurux talabasi
Atagullayev Xikmatulla


Sig’im va induktiv reaktiv qarshiliklarga chastota va fazaning ta’siri

R ezistiv qarshiliklari bo‘lgan zanjirlar uchun siljish va ko‘chish toklari nolga teng deb faraz qilamiz. Natijada, zanjirning faqat o‘tkazuvchanlik toklari uchun keltirilgan (2,a) matematik ifoda manbaning ye bilan undagi i tok

orasidagi bog‘lanishni EYuK ketma-ket ulangan ixtiyorik qarshiliklar

1-rasm
u_r = r_ich + r_l

u chun quyidagicha aniqlanadi:
u_ab= r_yuk·i
bunda r_l – manbadan yuklamagacha bo‘lgan
ixtiyoriy uzunlikdagi liniya o‘tkazgichining qarshiligi. Bularni (5)ga qo‘ysak,yuklama kuchlanishining boshqacha
ko‘rinishini olamiz:
2-rasm
U_ab = E– U_r · i (1)

Bundan tokni aniqlasak i = (e – u_ab) /u_r (2)

Keyingi tenglama Omning umumlashtirilgan qonuni deb ataladi. Tanlangan musbat yo‘nalishlar o‘zgartirilganda, (2) dagi barcha hadlarning yoki ba’zi hadlarining ishoralari o‘zgarishi mumkin; masalan, 1,a,b-rasmlarda tasvirlangan zanjirlarda, mazkur tenglamalar quyidagicha yoziladi:

u_ab =e₁ + i_r yoki i = (u_ab –e₁)/r; (3)
u_ab = -e₂ + i_r yoki i=(u_ab+e₂)/r; (4)
O‘zgaruvchilarning xarfli belgilanishida musbat yoki manfiy qiymatlarini ifodalanishi xam mumkinligini eslatib o‘tamiz.
Kuchlanish u_ab ni a va b nuqtalari orasidagi potensiallar farqi ekanligini e’tiborga olinsa, ya’ni uni ts_a va ts_b orqali ifodalasak, unda umumlashtirilgan Om qonuni boshqa ko‘rinish, masalan (4) uchun quyidagi ko‘rinish oladi:
i=( u_a -u_b +e₂)/r.
Elektr zanjiri elementidagi tok va kuchlanish orasidagi bog‘lanish
u_ab=r · i
zanjirning bir qismi uchun Om qonuni deyiladi.
Bir konturli zanjir uchun Om qonuni
i=u_e/u_r, yoki U_r·i=U_e (4,a)
bunda Ue – konturdagi EYuKlar yig‘indisi; U_r– konturdagi qarshiliklar yig‘indisi.
Masalan, 2-rasmdagi tashqi kontur uchun uni soat mili yo‘nalishi bo‘ylab o‘tilganda (4) tenglama quyidagicha yoziladi:
r₁ i₁ - r₃ i₃ - r₂ i₂ = ye₁ - ye₂ .
Xarflar bilan belgilanayotgan qiymatlar, o‘z o‘rnida, musbat yoki manfiy bo‘lishi ham mumkin.
Kirxgofning ikkinchi qonuni ifodasidagi Ur·i va Ue yig‘indilar konturning bir qismi uchun ham, ya’ni a va b nuqtalar orasida uzilish paydo

bo‘lganda ham qo‘llanilishi mumkin. Bunday holda tenglamaning chap tomonidagi uzilgan nuqtalar orasidagi potensiallar farqi kiri-

tiladi:
U_r·i+u_ab=U_e,(5)
3-rasm
bunda yuqorida ko‘rilgan ishoralash qoidasidaga amal qilinadi.
Keyingi ifodani tashqi kontur (2-rasm) uchun qo‘llab, soat mili yo‘nalishi bilan o‘tilganda, a nuqtasida o‘tishni uzib b nuqtasida o‘tishni davom ettirib, quyidagini aniqlaymiz: