Gidrodinamik moylash, yeyilish jismlar sirtlari, yuzalarining nisbiy tezlik miqdor

10-Mavzu. Gidrodinamik ishqalanish.
Reja:

1.Moylash turlari.

2.Gidrodinamik moylashdagi moylanish mexanizmi.
Tayanch so‘z va iboralar:

gidrodinamik moylash, yeyilish jismlar sirtlari, yuzalarining nisbiy tezlik miqdor.
1. Moylash turlari.

Ishqalanish ko‘chini kamaytirish uchun qadim zamonlardayoq ishqalanishga duchor bo‘ladigan birlashmalar yuziga moy surtilib ishlatilar edi, masalan, aravalar g‘ildiraklari o‘qiga, zambilgaltaklar g‘ildiraklari va o‘qlari va x.k. orasiga moy surtilib ishlatilar edi. Bunda organik moylar (o‘simlik, qoramol va h.k. yog‘lari), ayniqsa o‘simlik moylari ishlatilib kelingan. Minyeral(neft) moylar XIX asrdagina ishlatila boshlandi. Undan so‘ng sintetik, keyinroq qattiq, moylar va oxirgi vaqtlarda o‘z-o‘zidan moylanadigan podshipgshklar ixtiro qilindi.10.1-rasmda moylash materiallarining fizikaviy xususiyatlari yuzalarning ajralib turish tiplari bo‘yicha tasnif berilgan. 10.1-rasmdan ko‘rinib turibdiki, moylar fizikaviy xususiyatlari bo‘yicha gazsimon, suyuq. va qattiq, bo‘lishi mumkin. Shunga uxshash moylash materiallari xam gazsimon, suyuq, qattiq, va o‘z-o‘zidan moylash materiallariga bo‘linadi. Qattiq, moylash materiallari ikki ishqalanish yuza­lar orasida ekstremal xolatlar bo‘lganda quruq va chegaraviy ishqalanishni ta’minlash uchun ishlatiladi. Ular katta issiq, bardoshligi, ishqalanish koeffisiyentining kichikligi bilan boshqa moylardan farq qiladi va vakuum, optik, elektron sistemalik asboblarda, shuning bilan bir qatorda mashinasozlik va asbobsozlikda ishlatiladi. Qattiq, moylash materiallariga quyidagilar misol bo‘la oladi: molibden disulfidi (M₉S₂), volfram disulfidi (WS₂), grafit.Ishqalanish yuzalarining ajratib turish tipi bo‘yicha moylovchi gazsimon materiallar gazostatik va gazodinamik, suyuq moylash materiallari esa gidrodinamik, gidrostatik, yarim suyuq, va chegaraviy bo‘lishlari mumkin ekan.