Farmatsevtika ta’lim va tadqiqot instituti

FARMATSEVTIKA TA’LIM VA TADQIQOT INSTITUTI

Raxmonov Suhrob Erkinovich

Mavzu: Bozor sharoitida farmatsevtika iqtisodiyoti

Fan:Axborot texnologiyalari va jarayonlarini matematik modellashtirish

REJA:

1.Farmatsevtika iqtisodiyoti ko‘rsatkichlari qanday?

2.Xo‘jalikni bozor sharoitida tashkil qilishda foydalaniladigan qonunlar qaysi?

3.Makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot subyektlari ta’rifi qanday?

Farmatsevtika iqtisodiyoti ko‘rsatkichlari qanday?

“ Iqtisodiyot” oikonomike — grek tilida uy xo‘jaligini yuritish san’ati ma’nosini anglatadi — bu ishlab chiqarish munosabatlarining yig‘indisi, jamiyatning iqtisodiy tuzumi. Iqtisodiyot — xalq xo'jaligi sohalarining yig‘indisi bo'lib, hayotiy zarur bo‘lgan ezguliklar va xizmatlami ta’minlab beradigan insonlarning asosiy faoliyat maydoni. Sog'liqni saqlash va dorixona xizmati — mamlakatimiz iqtisodiyotining bir qismi. Ehtiyojlarga ega boMish insonlarga xosdir. Hammamiz hayotimizning muayyan darajasi mazmuni bo'lgan turar joy, kiyim-kechak, yegulik va boshqa xizmatlami qondirishga harakat qilamiz. O 'z navbatida tabiiy va moddiy boyliklarga egamiz. Ushbu tabiiy va moddiy resurs (ishchi kuchi, boshqarish xususiyatlari, mashinalar, yer, mineral boylik)lar ehtiyojlarimizni qondira oladigan tovarlarni ishlab chiqarish va xizmatlar uchun ishlatiladi. Ehtiyojlarimiz cheksiz, ammo resurslar cheklangan, shuning uchun bu muammoning to ‘Iiq yechimi yo‘q va mutlaqo moddiy jihatdan to'yinganlikni amalga oshirib bo'lmaydi. Iqtisodiyot fanining izlanish sohasidagi muammolaridan bin cheklangan ishlab chiqarish resurslardan samarali foydalanish yoki insonning moddiy ehtiyojlarini yuqori darajada qondirish maqsadida ularni boshqarishdir.

“ Iqtisodiyot” oikonomike — grek tilida uy xo‘jaligini yuritish san’ati ma’nosini anglatadi — bu ishlab chiqarish munosabatlarining yig‘indisi, jamiyatning iqtisodiy tuzumi. Iqtisodiyot — xalq xo'jaligi sohalarining yig‘indisi bo'lib, hayotiy zarur bo‘lgan ezguliklar va xizmatlami ta’minlab beradigan insonlarning asosiy faoliyat maydoni. Sog'liqni saqlash va dorixona xizmati — mamlakatimiz iqtisodiyotining bir qismi. Ehtiyojlarga ega boMish insonlarga xosdir. Hammamiz hayotimizning muayyan darajasi mazmuni bo'lgan turar joy, kiyim-kechak, yegulik va boshqa xizmatlami qondirishga harakat qilamiz. O 'z navbatida tabiiy va moddiy boyliklarga egamiz. Ushbu tabiiy va moddiy resurs (ishchi kuchi, boshqarish xususiyatlari, mashinalar, yer, mineral boylik)lar ehtiyojlarimizni qondira oladigan tovarlarni ishlab chiqarish va xizmatlar uchun ishlatiladi. Ehtiyojlarimiz cheksiz, ammo resurslar cheklangan, shuning uchun bu muammoning to ‘Iiq yechimi yo‘q va mutlaqo moddiy jihatdan to'yinganlikni amalga oshirib bo'lmaydi. Iqtisodiyot fanining izlanish sohasidagi muammolaridan bin cheklangan ishlab chiqarish resurslardan samarali foydalanish yoki insonning moddiy ehtiyojlarini yuqori darajada qondirish maqsadida ularni boshqarishdir.

Farmatsevtika iqtisodiyoti — aholining salomatligini saqlash uchun dori vositalari, tibbiy buyum larni ishlab chiqarish, tarqatish va xizmatlarni ayirboshlash bilan shug'ullanuvchi tarmoqlar yig'indisi. Bu fanning o ‘ziga xosligi yuqori dinamikligida: fanning mazmuni tashqi muhit (siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy) ta’siridan doim o'zgarib turadi va yangi bilimlarni (formakoiqtisodiyot va b.) kiigizishni talab qiladi. Farmatsevtika iqtisodiyoti predmetiga o‘quv fani sifatida quyidagilar kiradi: farmatsevtika faoliyatini amalga oshiradigan dori vositalar muomalasidagi subyektlar, ular va tashqi muhit o'rtasidagi xo'jalik bog‘lanishlar hamda farmatsevtik bozorda ular faoliyatining asosini tashkil etuvchi obyektlar, hodisalar va jarayonlar.

I. Qiymat qonuni, narx belgilash qonuni Tovarning narxini bozor belgilaydi, narx erkin holatda bo'ladi. Bu qonun ham buzildi. Paxta, don, jun , sut, go'sht, kartoshka, meva va sabzavotlarga narxlarni — davlatga sotiladigan narxlarni davlatning o 'zi belgilaydi. Bu m ahsulotlam i yetishtirishga ketgan m ehnat to 'la nazaiga olinmadi. Bu mahsulotlar davlatga juda arzonga sotildi, ayniqsa, paxta, pilla.

Xo‘jalikni bozor sharoitida tashkil qilishda foydalaniladigan qonunlar qaysi?

II. Raqobat qonuni Korxonalar, firma, konsem, korporatsiyalar o'rtasida raqobat bo'lishi kerak: bozor uchun, narx sohasida, ishchi kuchi va hokazo. III. Talab qonuni IV. Taklif qonuni Bozor iqtisodiyoti qonunlari hayotiy bo'lishi uchun — budjetni to 'g 'ri tashkil qilish kerak, soliq, kredit, bank tizimlarini yaxshi tashkil qilish kerak. Bozor iqtisodiyoti sharoitida faoliyat ko'rsatayotgan dorixona xo'jalik hisobi negizlariga amal qilishlari lozim. 1 Xo'jalik hisobining birinchi, eng muhim negizi — bu korxonalarning iqtisodiy va xo''jalik mustaqilligi hisoblanadi; bunda korxonalar: xususiy, jam oa, aksioner dorixonalar o'zlarining asosiy vositalariga, aylanma mablag'lariga ega bo'ladi. Xo'jalik hisobidagi xususiy, jam oa, aksionerlik dorixonalari: 1) Bankda hisob-kitob schyoti ochadilar. 2) Korxonalar bilan kontrakt-shartnoma asosida ish yuritadilar. 3) Mol-moddiy boyliklarni mustaqil sotib oladilar va sotadilar. 4) Biznes rejani o'zlari tuzadilar. 2 Xo'jalik hisobining ikkinchi negizi — bu xo'jalik hisobidagi xususiy, jam oa, aksionerlik dorixonalar o'z xarajatlarini o‘zlari qoplaydilar. Masalan, dorixonalar o'zlarining savdo, ishlab chiqarish va muomala xarajatlarini savdo natijasida olingan daromadlaridan qoplaydilar.

3 Xo'jalik hisobining uchinchi negizi — bu dorixonalariningfoyda keltirib ishlashi, ya’ni dorixonaning olgan daromadi uning xarajatlarini qoplab yana ortib ham qolishi kerak. Xo'jalik hisobidagi dorixonalar rentabel — daromadli ishlashlari kerak. 4 Xo'jalik hisobining to 'rtinchi negizi — bu korxona xizmatchila- rining o'z mehnatlari natijasidan moddiy manfaatdor bo4ishi, ya’ni yaxshi ishlagan xizmatchilar, o 'z vazifasini vijdonan, to 'g 'ri, halol, o 'z vaqtida, sifatli bajargan xizmatchilar moddiy rag'batlantirilishlari zarur. Buning uchun korxonaning olgan sof foydasidan m a’lum miqdori korxona fondiga ajratiladi. Bunday korxonalarda korxona fondi tashkil etiladi. Korxona fondidan mablag'ni quyidagilarga sarflash mumkin: — ishlab chiqarishni kengaytirishga; — xodimlami mukofotlashga; — uy-joy qurilishiga; — madaniy oqortuv inshootlari qurilishiga; — sanatoriya, dam olish uylari, pansionatlarga yo'llanma sotib olishga; — har xil ommaviy kechalar — Mustaqillik, Navro'z, 8-mart, Yangi yil bayramlarini o'tkazishga va hokazo.

Makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot subyektlari ta ’rifi qanday?