Эгилиш ва чўзилиш (сиқилиш) нинг биргаликдаги таъсири

Эгилиш ва чўзилиш (сиқилиш) нинг биргаликдаги таъсири

Амалда шундай ҳоллар мавжудки, стержен эгилишидан ташқари чўзилиш ёки сиқилиш таъсирида ҳам бўлади. Бу ҳол балкага бир нечта бўйлама ва кўндаланг кучлар ёки фақат битта куч таъсир этганда рўй беради (11.7 расм).

11.7 Расм
Одатда эгилишдаги уринма кучланишларни эътиборга олмай фақат нормал кучланишлар топилади, чунки уринма кучланиш нормал кучланишга нисбатан жуда кичик.
Мураккаб қаршиликда нормал кучланишни топиш масаласини эгилишдаги нормал кучланишни топиш ва чўзилиш ёки сиқилишдаги кучланишларни топишдан иборат икки қисмга ажратиш мумкин. Брус кесими ҳар бир нуқтасидаги тўла кучланиш айтилган кучланишлар алгебраик йиғиндисига тенг.
Масалан, 11.7 а расмда тасвирланган ҳол учун кесим чап таянчдан z масофадаги ихтиёрий нуқтасидаги q юк таъсиридан нормал кучланишлар

N_z кучи таъсиридан сиқилишдаги кучланиш кўндаланг кесим юзаси бўйлаб текис тақсимланган, барча кесимлар учун бир хил ва қуйидагига тенг:

Тўла кучланиш
(11.6)
Бу кучланишлар эпюралари 11.9 б,в,г расмларда кўрсатилган.

11.8 Расм
Қийшиқ эгилиш ва чўзилиш ёки сиқилишнинг бир пайтдаги таъсири учун брус ихтиёрий нуқтаси кучланиши учун қуйидаги умумий формула ўринли


(11.7)

(11.7) тенгламадаги (+) ишора турли куч факторларидаги ҳосил бўлаётган кучланишлар йиғиндиси олинганини билдиради. Олдингидек чўзувчи N куч мусбат, M_х, M_y ларни мусбат деймиз, агар улар кесим биринчи чорагида чўзувчи кучланишларни ҳосил қилса.

Нейтрал ўқ тенгламасини (11.7) ифодада кучланишни нолга тенглаб олиш мумкин
(11.8)
(11.8) тенгламага кирувчи нейтрал ўқ ўтган кўндаланг кесим нуқталари координаталари биринчи даражада бўлгани учун, нейтрал ўқ тўғри чизиқдан иборат бўлади.
х =у=о ҳолда (11.8) тенглама бажарилмайди, демак нейтрал ўқ кесим оғирлик марказидан ўтмайди. Одатда нейтрал ўқни қуриш учун бош инерция ўқлари ётган кесим билан нейтрал ўқ кесишган нуқта ҳолати аниқланади. Қийшиқ эгилишдаги каби стержен кесими иккита симметрия ўқи бир пайтнинг ўзида бош марказий ўқлар ҳисобланади. Нейтрал ўқнинг х ўқи билан кесишиш нуқтасида y қиймати нолга тенг. Мос равишда (11.8) ифодадан х_о координата
(11.9 а)
Ҳамда
(11.9 б)