Bugun o’rganamiz

Bugun o’rganamiz:

• Impuls.

• Kuch impulsi. • Jism impulsi.

• Impuls formulasi, birligi.

• Kuch impulsi formulasi, birligi.

• Kuch impulsi va Jism impuls orasidagi bog’lanish.

O’tilganlarni yodga olamiz

“Beruniy” guruhiga: “Nyuton” guruhiga:

1.Tezlikka ta’rif bering. 1.Tezlanishga ta’rif bering.

2.Nyutonning birinchi qonuni.

2.Nyutonning ikkinchi qonuni.

3.Butun olam tortishish qonuni.

3.Nyutonning uchinchi qonuni.

4.Aylanish davri. 4.Aylanish chastotasi. 5.Jism og`irligi. 5.Og`irlik kuchi.

Katakchalardan birini tanlang Mexanik _{Erkin Ishqalanis} Trayektori

tushish h kuchi

^kosmik Kuch Vaznsizlik ^Guk _ni ^Elastiklik

1.Jismlarning fazodagi vaziyatining vaqt o’tishi bilan boshq jismlarga nisbatan o’zgarishi

2.Jism haraktlanganda fazoda chizadigan uzluksiz chiziq

3.Jismlarning o’zaro ta’sirini tavsiflovchi fizik kattalik

4.Jism harakatidagi boshlang’ich va oxirgi vaziyatni tutashtiruvchi yo’nalishli to’g’ri chiziq

5.Jismning havosiz joyda faqat Yerning tortish kuchi tasiridagi harakati

6.Jism deformatsiyalanganda paydo bo’ladigan kuch 7.F=-kΔl formula

8. v_I = 7,9 km/s

9.Jismning boshqa jism yuzasida haraktlanishida paydo bo’ladigan kuch

10.Faqat butun olam tortishish kuchlari tasiridagi erkin harkat

IMPULS


Impuls lotincha “impulsus" so'zidan olingan bolib, “turtki” degan ma'noni bildiradi.

IMPULS

KUCH IMPULSI

JISM IMPULSI

Jismlarning o‘zaro ta’siri natijasi kuchdan tashqari

ta'sirlashish vaqtining davomiyligiga ham bog‘liq.
Bunga ishonch hosil qilish uchun quyidagi tajribalarni

o'tkazib ko'raylik.

F F


t_{1 t2} t₂<t₁

Jismlarning o’zaro tasiri natijasi tasirlashish vaqtiga bog’liq.

t₁

KUCH IMPULSI Ikkala tajribadan xulosa

chiqarish mumkinki, haqiqatdan ham, jismlarning o‘zaro ta’siri natijasi faqat kuchga emas. balki uning ta’sirvaqti davomiyligiga ham bog‘liq.

Shuning uchun kuch impulsi degan kattalik kiritilgan.

Kuch impuisi jismga ta’sir etayotgan kuchning shu kuch ta’sir etgan vaqtga ko'payimasiga teng:

→ →

I = Ft.

Xalqaro birliklar sislemasida kuch impulsining birligi N • s.

1 N • s li imptils - bu 1 s davomida ta’sir etuvchi 1 N kuch impulsidir.

Kuch impulsi vektor kattalik bo'lib, uning yo'nalishi kuchning yo'nalishi bilan bir xil bo'ladi.

Harakatlanayotgan jismning boshqa jismga ta’siri natijasi jism massasiga

hamda harakat tezligiga bog‘liq.

Bunga ishonch hosil qilish uchun quyidagi tajribalarni o'tkazib ko'raylik.

O’zgarmas tezlikdagi harakat

m₁

O’zgarmas tezlikdagi harakat

m₂
m₁< m₂
Harakatlanayotgan jismning urulish zarbi massa oshishi bilan oshadi

Massa o’zgarmagandagi harakat


V<sub>12

V1</sub>< V₂

Harakatlanayotgan jismning urulish zarbi tezlik oshishi bilan oshadi

1.XULOSA:Harakatlanayotgan jismning tezligi o'zgarmaganda

massasi qancha katta bo`lsa, uning urilish zarbi ham shuncha katta bo'ladi.

2.XULOSA:Harakatlanayotgan jismning tezligi qancha katta bo`lsa,

uning urilish zarbi ham shuncha katta bo'ladi.

JISIM IMPULSI

Demak, jism harakatini tavsiflash uchun jism massasi va uning tezligini alohida tarzda emas, balki ularni

birgalikda qarash kerak. Shu maqsadda jism impulsi degan fizik kattalik kiritilgan.
Jism massasining uning tezligiga ko'payimasi jism impuisi deb ataladi:

→ → р = mv.

_Xalqaro birliklar sistemasida jism impulsining birligi _bo`ladi.

li impuls – _{bu 1 m/s tezlik bilan} harakatlanayotgan 1 kg massali jismning impulsi.

Jism impulsi vektor kattalik bo`lib, uning yo`nalishi tezlikning yo`nalishi bilan bir xil bo`ladi.
Jism impulsi jism massasi va tezligining ko’paytmasi orqali aniqlanadi p=mv

Bu formulada Ft - kuch impulsi,

mv₀ - o'zaro ta'sirgacha, mv — o'zaro ta'sirdan keyingi jism impulslari

ekanligini hisobga olsak, quyidagi xulosa kelib chiqadi:

O'zaro ta'sir jarayonida jism impulsining o'zgarishi ta’sir kuchi impulsiga teng.

Bugun o’rgandik: Kuch impulsi: I = Ft

Jism impulsi: p=mv

Jism impulsi bilan Kuch impulsi orasidagi bog’lanish:

? _{Masalalar yechish}

• 1. 10m/s tezlik bilan harakat qilayotgan 800 kg massali avtomobilning impulsini toping.


• 2. Bola 10N kuch bilan 25s davomida chanani tortdi. Chanaga ta’sir etgan kuch impulsini toping.


• 3. Impulsi 25kgm/s bo’lgan mashina simyog’ochga

urilib impulsi 5kgm/s ga tushib qoldi. To’qnashish ^{zarb kuchi 10N bo’lsa, tasirlashish vaqti} Javob

Javoblar

• 1. 8000 kg*m/s • 2. 250 N*s

• 3. 2 s

E’tiboringiz uchun raxmat!
Avtor: Maratov Allanazar Nukus shahri 2021-yil