Bugʻ turbinasi

Reja:

1.Bug’ turbinasi haqida.

2.Bug’ turbinasi qurilmalari.

Bugʻ turbinasi — bugning potensial energiyasini kinetik energiyaga, soʻngra aylanuvchi valning mexanik ishiga aylantiruvchi turbina; issiqlik elektr st-yasi (IES)da elektr generatorlarni aylantiruvchi asosiy dvigatel hisoblanadi. Aktiv va reaktiv turbinalar boʻladi. Bugʻ turbinasi nisbatan ixcham, oddiy, tejamli, yuqori parametrli bugʻlardan foydalanishga, toza kondensat olishga, elektr energiyasi ishlab chiqarish bilan birga isteʼmolchilarga turli parametrli bugʻ uzatishga imkon beradi. Muqim (statsionar) va transport (kemaga oʻrnatiladigan) xillari bor. Mukim Bugʻ turbinasi ga kondensatsiya turbinalari, teplofikatsiya turbinalari va boshqa kiradi. Deyarli barcha Bugʻ turbinasi koʻp pogʻonali hisoblanadi. Bir va koʻp (4 tagacha) korpusli, bir va koʻp (3 tagacha) valli qilib ishlab chiqariladi. Bugʻ turbinasi markazdan qochirma havo haydagichlar, kompressorlar va nasoslarni harakatga keltirish uchun ham ishlatiladi.

XIX asr bug 'asri deb atalishi bejiz emas edi.Bug' mashinasining ixtiro qilinishi bilan sanoat, energetika, transportda haqiqiy inqilob sodir bo'ldi. Endi ilgari juda ko'p odam qo'lini talab qiladigan ishlarni mexanizatsiyalash mumkin. Temir yo'llar quruqlik orqali yuk tashish imkoniyatlarini keskin kengaytirdi. Shamolga qarshi harakatlana oladigan va yuklarni o'z vaqtida yetkazib berishni kafolatlaydigan ulkan kemalar dengizga chiqdi. Hajmlarni kengaytirish sanoat ishlab chiqarish energetika sanoati oldiga dvigatellar quvvatini har tomonlama oshirish vazifasini qo'ydi. Biroq, dastlab bug 'turbinasiga sabab bo'lgan yuqori quvvat emas edi .Suvning potentsial energiyasini aylanuvchi milning kinetik energiyasiga aylantirish uchun qurilma sifatida gidravlik turbina qadim zamonlardan beri ma'lum. Bug 'turbinasi tarixi xuddi shunday uzoqdir, chunki birinchi dizaynlardan biri "Heron turbinasi" nomi bilan ma'lum va miloddan avvalgi I asrga to'g'ri keladi. Biroq, biz 19-asrga qadar bug' bilan boshqariladigan turbinalar sanoatda qo'llaniladigan haqiqiy qurilmalardan ko'ra ko'proq texnik qiziqish, o'yinchoq bo'lganini darhol payqadik. Va faqat Evropada sanoat inqilobi boshlanishi bilan, D.Vattning bug 'dvigateli keng amaliyotga joriy etilgandan so'ng, ixtirochilar bug' turbinasiga, ta'bir joiz bo'lsa, "yaqindan" qarashni boshladilar. Bug 'turbinasi yaratish chuqur bilim talab qildi jismoniy xususiyatlar bug' va uning amal qilish qonunlari. Buni amalga oshirish faqat etarli darajada mumkin bo'ldi yuqori daraja metallar bilan ishlash texnologiyalari, chunki alohida qismlarni ishlab chiqarishda talab qilinadigan aniqlik va elementlarning mustahkamligi bug 'dvigateliga qaraganda ancha yuqori edi.Bug'ning potentsial energiyasidan va xususan uning elastikligidan foydalangan holda ishni bajaradigan bug 'dvigatelidan farqli o'laroq, bug 'turbinasi bug' oqimining kinetik energiyasidan foydalanadi va uni milning aylanish energiyasiga aylantiradi. Eng muhim xususiyat suv bug'i - bosimning nisbatan kichik pasayishi bilan ham, uning bir muhitdan ikkinchisiga chiqishining yuqori tezligi. Shunday qilib, 5 kgf / m2 bosim ostida, idishdan atmosferaga oqib chiqadigan bug 'oqishi taxminan 450 m / s tezlikka ega. O'tgan asrning 50-yillarida samarali foydalanish uchun aniqlandi kinetik energiya bug ', periferiyadagi turbina pichoqlarining aylana tezligi puflash tezligining kamida yarmi bo'lishi kerak, shuning uchun turbina pichoqlarining radiusi 1 m bo'lganida, taxminan 4300 rpm aylanish tezligini saqlab turish kerak. 19-asrning birinchi yarmi texnologiyasi uzoq vaqt davomida bunday tezlikka bardosh bera oladigan rulmanlarni bilmas edi. O'ziga tayanib amaliy tajriba D.Vatt mashina elementlari harakatining bunday yuqori tezligini printsipial jihatdan erishib bo'lmaydigan deb hisobladi va turbinaning o'zi ixtiro qilgan bug' dvigatelini yaratishi mumkinligi haqidagi ogohlantirishga javoban u shunday javob berdi: "Agar biz qanday raqobat haqida gapirishimiz mumkinBizga ma’lumki, elektr energiya ishlab chiqarish jarayoni murakkab bo'lib, u issiqlik elektr stansiyalarida, gidroelektr stansiyalarda atom elektr stansiyalarida amalga oshiriladi. Issiqlik elektr stansiyalarining ishlash jarayonini misol qilsak, u yerda ishchi jism bo‘lgan suv bug‘ining issiqlik energiyasi mexanik energiyaga aylanishi hisobiga elektr energiyasi hosil bo‘ladi. Bu esa turbogeneratorlarda amalga oshiriladi. Demak, turbinaning vazifasi ikkita ketma-ket jarayondan tashkil topgan bo'lib, biri - bug'ning issiqlik energiyasini kinetik energiyaga, ikkinchisi - kineticenergiyani mexanik energiyaga aylantirib beradi. Turbina stator va rotor qismlariga bo'linadi. Stator bu - qo‘zg‘almas qism bo'lib, unda soplo yo'naltiruvchi parraklar, taqsimlovchi drossel qurilma, tezliklar regulyatori, podshipniklar, reduktor, moy nasosi va boshqalar joylashgan. Rotor bu — qo‘zg‘aluvchan qism bo`lib , unda val disk bilan birga qo‘yilgan bo'lib ishchi parraklar esa unga o‘rnatilgan.

Turbina ikki turga bo‘linadi:

1) aktiv turbina;

2) reaktiv turbina.

Aktivturbinalardahammaishlatishimumkinbo'lganissiqliksoplodaamalgaoshadi, ya’nisoplodabosimoxirgibosimgachakamayadi, ishchiparraklardaesao'zgarmaydi. Tezlik soploda ortadi, so‘ngra parraklardasekin-asta kamayadi

Reaktiv turbinalarda esa ishlatish mumkin bo‘lgan issiqlikning birqismi soploda, qolgan qismi esa ishchi parraklarda amalga oshiriladiAktiv turbinaning ishlash prinsipini ko‘rib chiqamiz. Bug‘ qozonidasuvning qaynashi natijasida hosil bo‘lgan o ‘ta qizigan bug‘ bug‘xarakatlanuvchi quvurlar yordamida bug‘ni taqsimlovchi drossel qurilma(drossel klapani)siga kelib tushadi. U yerdan bug‘ turbinaning asosiyelementi bo`lgan soploga kelib tushib, bu yerda bug‘ning bosimi kamayibtezligi ortadi (ya’ni issiqlik energiyasi kinetik energiyaga aylanadi). Shundaykatta tezlik bilan bug‘ soplodan chiqib turbinaning valiga o‘rnatilgan ishchiparraklarga uriladi va natijada parraklar aylana boshlaydi, ya’ni harakatsodir bo‘ladi, kinetik energiya mexanik energiyaga aylanadi.Turbinaga kelayotgan bug‘ning boshlang‘ich bosimi — Po soplodanchiqayotgan bug‘ning bosimi — P, tezligi esa C, ga teng bo'Iadi.Bug‘ turbinaning birinchi pog‘onasidan uning qo‘zg‘almas qismidajoylashtirilgan yo‘naltiruvchi parraklar yordamida ikkinchi pog‘onaga,so‘ngra keyingi pog‘onalarga o ‘tib harakatini davom ettiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar.

• 1. Bashta'T. M., Rudnev S. S, Nekrasov B. I. va boshqalar, Gidravlika i gidravlicheskiye mashini M., "Mashinostroyenie" 1980 g.1. 2. Latipov Q.SH. Gidravlika , gidromashinalar va gidroyuritmalar.- Toshkent: O’qituvchi, 1992 y. 3. Shtrenlixt D.V. Gidravlika. M., Energoatomizdat, 1992 g. 4. Kiselev P. G. Gidravlika osnovi mexaniki jidkosti. M., Energiya 1980 g. 5. Osipov P. Ye. Gidravlika i gidravlicheskiye mashini, M., "Lesnaya promishlennost, 1965 g. 6. Uginshus A. A. Gidravlika i gidravlicheskiye mashini, Xarkov, izd. Xarkovskogo Gosuniversiteta im. A. M. Gorkogo 1966g 7. Kostyushenko E.V.,Laptyev V.I., Xolodok L.A. Praktikum po gidravlike I gidromxanizatsii selskoxozyaystvennix protsessov.- Minsk urojay, 1991g. 8. Yufin A. P. Gidravlika, gidravlicheskiye mashini i gidroprivodi M., "Visshaya Shkola", 197 1965g 9. A.Arifjanov, I.Axmedxodjayeva, A.Fatxullayev. Suv resurslari.TIMI, 2008y. 10. Nekrasov B.B. Zadachnik po gidravlike, gidromashinam i gidroprivodu-M „Visshaya shkola“.





1