Asosiy shaharlar

Asosiy shaharlar
O’zbekiston 12 viloyatga (Andijon, Buxoro, Jizzax, Qashqadaryo, Navoiy, Namangan, Samarqand, Sirdaryo, Surxondaryo, Toshkent, Farg’ona, Xorazm) ga bo’linadi va Qoraqalpog’istonning bir avtonom respublikasini o’z ichiga oladi.
O’zbekiston Respublikasida 162 ta tuman va 118 ta shahar mavjud. Mamlakat aholisining 42% dan ko’prog’i shaharlarda yashaydi. O’zbekistonning eng yirik shahri mamlakatning poytaxti bo’lib, Toshkent aholisi 2,3 million kishini tashkil qiladi. O’zbekistonning rus aholisining yarmidan ko’pi Toshkentda yashaydi va ularning qariyb 30 foizini tashkil qiladi. Ikkinchi yirik shahar – Namangan (398 ming kishi). Keyingi o’rinda – Samarqand (366 ming kishi). Samarqand 1930 yilgacha O’zbekiston SSRning poytaxti edi. Farg’ona vodiysida bir qator yirik shaharlar joylashgan: Andijon (356 ming); Farg’ona (320 ming); Qo’qon (200 ming). Asrlar davomida o’zbek xalqining eng yirik madaniy va siyosiy markazi bo’lgan qadim Buxoroni (271 ming kishi) eslatib o’tish zarur. Nukus (260 ming kishi) – Qoraqalpoq avtonom respublikasining poytaxtidir.
Andijon
Qadimgi nomlari: Andukon, Andigon.
Andijon Farg’ona vodiysining sharqiy qismida, Andijon-Say daryosining antik qatlamlarida, Toshkent shahridan 260 km janubi-sharqda (385 km yo’l bo’ylab), Qirg’izistonning O’sh shahridan 40 km shimoli-g’arbda joylashgan. Bu maydon 4200 kvadrat kilometrni tashkil etadi.
Andijon qadimiy shahar, Oltin Vodiyning marvaridi. Birinchi marta 9-asrdan boshlab, Farg’ona vodiysining janubi-sharqiy qismida, Buyuk tog’lar, Andijon-Soyat daryosida qurilgan Buyuk Ipak yo’lining chorrahasida eng qadimiy shaharlardan biri sifatida tilga olingan. Uning kelib chiqishi aniq sanasi o’rnatilmagan. Bu qadimiy tarixiy mamlakat, o’ziga xos an’analar, qishloq xo’jaligining yagona maktabidir.

Buxoro
Sugd tilidan tarjima qilingan, «βuxarak» «muvaffaqiyatli yer» degan ma’noni anglatadi.
Buxoro-Buxoro viloyatining markazi va O’zbekistonning qadimiy shaharlaridan biridir. Buxoro yoshi 2500 dan oshgan.
Qadim zamonlarda u Markaziy Osiyoning bir bo’lagi – So’g’d edi. Ko’p asrlar davomida Xitoy va Yevropadan kelgan tuya karvonlari Buyuk Ipak yo’li bo’ylab Buxoro orqali yuk olib ketishgan. Asrlar mobaynida bu shahar nafaqat savdo uchun, balki Islom uchun ham markaz bo’lib kelgan. U musulmonlar orasida Buxoro-i sharifning «Buyuk Buxoro» unvonini haqli qildi. Buxoro islomning yettita muqaddas shaharlaridan biri bo’lib, ta’sirchan me’moriy va boy tarixga ega.
Buxoroda ming yillik tarixga ega binolar saqlanib qolgan, u eng qadimiy markaz bo’lib, asrlar davomida deyarli o’zgarmagan.