Abu Iso Termiziy maqbarasi — Surxondaryo viloyati Sherobod tumanidagi meʼmoriy yodgorlik

Abu Iso Termiziy maqbarasi — Surxondaryo viloyati Sherobod tumanidagi meʼmoriy yodgorlik (11—12-asrlar).
Abu Iso Muhammad Termiziy qabri ustiga qurilgan. Hozirgi kunda yodgorlik bir-biridan ravoqlar orqali oʻtuvchi 4 xona (boʻlma)dan iborat yaxlit bino koʻrinishida, xonalar tarhi 4,3x4,5 m. Shim.sharqiy tarzi ayvon qurilishi munosabati bilan keyinchalik toʻsilgan. 3 xonali boʻlma murabba tarhli, ulardan jan.dagisi goʻrxona. Unda marmar sagʻana bor. Sagʻana 3 pogʻonali, muqarnas naqsh va yozuvlar bilan pardozlangan. Goʻrxonadan tor uzun yoʻlka orqali xonaqohga oʻtiladi.

Xonaqoh poli goʻrxonaga nisbatan pastroq boʻlib, ular oraligʻi keng ravoq bilan ajratilgan. Xonaqoh gumbaz tomli, mehrobli. Yonidagi 2 xonadan shim.sharqiy tarziga chiqiladi. Xonaqoh oldidagi 3 ayvon gumbazli, qalqonsimon bagʻalli, devorlariga 4 ravoq ishlangan, pishiq gʻishtdan hoshiyalar terilgan. Termiziy maqbarasi ganchkori bezaklar bilan pardozlanib, tashqi devorlariga 6 gʻishtin ravokli namoyonlar ishlangan. Tobadonlariga oq ganchdan panjaralar oʻrnatilgan. Ravokdari gʻisht qalinligida hoshiyalangan. Termiziy maqbarasi bosh tarzini kichik koʻshksimon gumbazli qurilma egallagan. Yodgorlik haqida ilk bor D. N. Logofet yoʻl ocherklarida tilga olgan. 1945-yil V. L. Voronina meʼmoriy oʻlchamlarini bajargan. Amir Temur tavalludining 660 yilligi munosabati bilan Termiziy maqbarasida taʼmirlash ishlari olib borildi. Sagʻanasi va ganchkori panjaralari qayta oʻrnatildi.

Muhammad ibn Ali Abu Abdalloh Al-Hakim at-Termiziy (824-892) – so‘fiylik davrining mutafakkiri hisoblangan, hadisshunoslik va huquqshunoslikni yaxshi o‘zlashtirgan olim. Ma’lumot uchun, Al-Hakim at-Termiziy diniy va dunyoviy ilmlarni chuqur egallab, 400 dan ortiq asar yozgan. Bu asarlardan 50 tasigina bizgacha yetib kelgan, xolos. Ayniqsa, uning “Navro‘znoma” asari juda mashhur. Biroz yurilgach, Al-Hakim at-Termiziy maqbarasi keladi. Tashqi ko‘rinishidan biroz odmidek ko‘rinsa-da, ichkaridagi ulug‘vorlik kishini hayratga soladi.

Maqbaraning kiraverishi katta zaldan iborat bo‘lib, gumbaz ostidagi naqshinkor bezakli shift har qanday kishiga zavq bag‘ishlaydi. Bu yerdagi bezaklarda surxon uslubi aks etgan. Keyingi yirik xona esa Al-Hakim at-Termiziyning qabriga tutashgan.Bu yerga kirgan mehmon borki, albatta, Al-Hakim at-Termiziy haqqiga duo qilib, tilovatlar aytadi. Devorlar va shiftdagi bezaklarda Qur’on oyatlari bitilgan. Maqbaraning chap tomonida V-X asrga bir nechta oid chillaxonalar mavjud. Ushbu chillaxonalarning chuqurligi 15 metrgacha yetadi.

Amaliyot jarayonidan lavhalar