Abdulloh Rahmonov: Hamurappi qonunlari

Abdulloh Rahmonov:
Hamurappi qonunlari
(§ 1) Agar biror kishi qasamyod bilan biron kishini qotillik aybini unga yuklagan, lekin uni isbotlamagan bo'lsa, u holda uning ayblovchisi o'ldirilishi kerak.
(§ 2) Agar biror kishi jodugarlik aybini odamga tashlagan va uni isbotlamagan bo'lsa, unda jodugarlik ayblovi qo'yilgan kishi Daryo xudosiga borib, daryoga cho'mishi kerak;
agar Daryo uni ushlasa, uning ayblovchisi uning uyini olib qo'yishi mumkin.
Agar daryo bu odamni poklasa va u zararsiz qolsa, unga sehrgarlikni ayblagan odam o'ldirilishi kerak va daryoga cho'mgan kishi ayblovchining uyini olishi mumkin.
(3-§) Agar biror kishi jinoyat to'g'risida guvohlik berish uchun sudga kelgan bo'lsa va u aytgan so'z isbotlanmagan bo'lsa va bu ish hayot masalasi bo'lsa, unda bu odam o'ldirilishi kerak.
(§ 4) Agar u don yoki kumush to'g'risida guvohlik berish uchun kelgan bo'lsa, unda u bu qilmishning jazosini olishi kerak.
(5-§) Agar sudya ishni ko'rib chiqqan bo'lsa, qaror chiqargan va muhr bilan hujjat qilgan va keyin qarorini o'zgartirgan bo'lsa, u holda ushbu sudyani o'zi chiqargan qarorni o'zgartirganlikda ayblash kerak va bu holatda bo'lgan da'vo miqdori, u o'n ikki marta to'lashi kerak. hajmi; bundan tashqari, yig'ilishda uni sud sudyasidan haydab chiqarish kerak va u qaytib kelmasligi va sudda sudyalar bilan o'tirishi kerak.
(§ 6) Agar biror kishi xudo yoki saroy mulkini o'g'irlagan bo'lsa, u holda u o'ldirilishi kerak; shuningdek, o'g'irlangan narsalarni qo'lidan olgan kishi o'ldirilishi kerak.
(§ 7) Agar biror kishi o'g'li yoki bir kishining qulidan kumush yoki oltin, yoki qul, yoki qul, yoki ho'kiz, yoki qo'y, yoki eshak yoki boshqa narsalarni guvohlarsiz yoki shartnomasiz sotib olgan bo'lsa yoki olgan bo'lsa saqlash, keyin bu odam o'g'ri, uni o'ldirish kerak.
(§ 8) Agar biror kishi ho'kizni, qo'yni, eshakni, cho'chqani yoki qayiqni o'g'irlagan bo'lsa, u Xudoga yoki saroyga tegishli bo'lsa, u o'ttiz baravar to'lashi kerak, agar Muskenumga tegishli bo'lsa, u o'n baravar tovon puli to'lashi kerak. hajmi. Agar o'g'ri to'laydigan narsa bo'lmasa, uni o'ldirish kerak.
(§ 9) Agar biror narsani yo'qotgan kishi yo'qolgan narsasini boshqa birovning qo'lida topsa va uning qo'lida yo'qolgan narsa topilgan bo'lsa: "Sotuvchi menga guvohlar oldida uni sotdi, men uni sotib oldim". va yo'qolgan narsaning egasi: "Men yo'qolgan narsamni biladigan guvohlarni olib kelaman" dedi, keyin xaridor uni sotgan sotuvchini va uni sotib olgan guvohlarni olib keldi, va etishmayotgan narsaning egasi uning yo'qolgan narsasini biladigan guvohlarni olib keldi, shunda sudyalar ularning ishlarini ko'rib chiqishlari kerak, va ular oldida sotib olingan guvohlar va etishmayotgan narsani bilgan guvohlar, Xudo oldida o'z bilganlarini aytib berishlari kerak, keyin sotuvchi o'g'ri, u o'ldirilishi kerak. Yo'qolgan narsaning egasi etishmayotgan narsasini, xaridor esa sotuvchining uyidan kumushni olib ketishi mumkin,u tortdi.
(§ 10) Agar xaridor uni sotgan sotuvchini va uni sotib olgan guvohlarni olib kelmasa va yo'qolgan narsaning egasi uning yo'qolgan narsasini biladigan guvohlarni olib kelsa, u holda xaridor o'g'ri, u o'ldirilishi kerak va yo'qolgan narsaning egasi etishmayotgan narsasini olib ketishi mumkin.
(§ 11) Agar yo'qolgan narsaning egasi uning yo'qolgan narsasini biladigan guvohlarni olib kelmasa, demak u yolg'onchi, u behuda narsani ko'targan va o'ldirilishi kerak.
(§ 12) Agar sotuvchi vafot etgan bo'lsa, xaridor ushbu holatda talab qilingan summaning besh baravarini sotuvchining uyidan olishi mumkin.
(§ 13) Agar bu shaxsning guvohlari yaqin bo'lmagan bo'lsa, sudyalar unga olti oygacha muddat belgilashlari kerak, agar u olti oy ichida guvohlarini olib kelmasa, demak, u yolg'onchi hisoblanadi; u bu holatda jazolanishi kerak.
(§ 14) Agar biror kishi boshqa birovning voyaga etmagan o'g'lini o'g'irlagan bo'lsa, u holda uni o'ldirish kerak.
(§ 15) Agar biror kishi shahar darvozalaridan saroy qulini yoki saroy qulini yoki muskenum qulini (muskenum qobiliyatsiz odam) yoki muskenum qulini chiqarib yuborsa, u holda u

ni o'ldirish kerak.

(16-§) Agar biror kishi o'z uyida saroyga yoki Mushkenumga tegishli bo'lgan qochib ketgan qulni yoki qulni yashirgan bo'lsa va ularni jarchi faryodiga etkazmagan bo'lsa, u holda uy egasi qatl qilinishi kerak.
(17-§) Agar biror kishi qochib ketgan qul yoki qul ayolni dashtda tutib, xo'jayinining huzuriga olib kelsa, u holda qulning xo'jayini unga ikki misqol kumush berishi kerak.
(§ 18) Agar bu qul o'z xo'jayinining ismini aytmagan bo'lsa, u holda uni ushlagan odam uni saroyga olib borishi, ishi ko'rib chiqilishi va keyin xo'jayiniga qaytarilishi kerak.
(§ 19) Agar asir bu qulni uyida hibsga olgan bo'lsa, keyin qul uning qo'lida ushlangan bo'lsa, u holda bu odam o'ldirilishi kerak.
(20-§) Agar qul uni ushlab olgan kishining qo'lidan qochib qutulgan bo'lsa, unda bu kishi qulning xo'jayiniga Xudoning nomi bilan qasamyod qilishi kerak va u erkin qo'yib yuboriladi.
(§ 21) Agar biror kishi boshqa birovning uyida tanaffus qilgan bo'lsa, u holda bu tanaffusdan oldin uni o'ldirish kerak.
(§ 22) Agar odam o'g'irlik qilib, qo'lga olinsa, u holda o'ldirilishi kerak.
(23-§) Agar qaroqchi qo'lga olinmagan bo'lsa, unda talon-taroj qilingan kishi Xudo oldida yo'qolgan narsalarini ko'rsatishi mumkin, va qaroqchilik sodir etilgan er va hududdagi jamoat va mulozim unga yo'qolgan barcha narsalar uchun tovon puli to'lashi kerak.
(§ 24) Agar hayot bir vaqtning o'zida buzilgan bo'lsa, unda jamoat va muxtor qarindoshlariga 1 min kumush tortishi kerak.
(25-§) Agar odamning uyida yong'in chiqsa va yong'inni o'chirishga kelgan boshqa bir kishi ko'zlarini uy egasining foydasiga ko'tardi va uy egasining yaxshiliklarini olib qo'ygan bo'lsa, unda bu odamni bu olovga tashlash kerak.
(§ 26) Agar qirol yurishlariga borishni buyurgan redum yoki bairum bormagan bo'lsa yoki yollanma yollagan bo'lsa va uni o'rniga yuborgan bo'lsa, unda bu redum yoki bairum qatl qilinishi kerak va uning yollanma odami uning uyini olib ketishi mumkin.(§ 27) Agar qirol qal'asidagi redum yoki bairum (redum va bariy - harbiy mustamlakachilar) asirga olinib, undan keyin uning dalasi va bog'i boshqasiga berilsa va u o'z xizmatini olib borgan bo'lsa, u qaytib kelib o'z manziliga etib kelgan bo'lsa, unga dalasi va bog'i qaytarib berilishi kerak; faqat o'zi xizmatini amalga oshirishi kerak.
(§ 28) Agar qirol qal'asida asirga olingan Redum yoki Bayrumning o'g'li xizmat qila oladigan bo'lsa, unda dalani va bog'ni unga berish kerak, u otasiga xizmat qilsin.
(§ 29) Agar uning o'g'li kichkina bo'lsa va u otasining xizmatini bajara olmasa, dalaning va bog'ning uchdan bir qismi onasiga berilishi kerak va onasi uni tarbiyalashiga ruxsat bering.
(§ 30) Agar xizmat ishlari tufayli yoki redum yoki bairum o'z dalasini, bog'ini va uyini tashlab, nafaqaga chiqqan bo'lsa va undan keyin boshqasi o'z dalasini, bog'ini va uyini olib, xizmatini uch yil davomida olib borgan bo'lsa, unda agar u qaytib kelib, o'z dalasini, bog'ini va uyini talab qilsa, ularga bermaslik kerak: ularni qabul qilgan va xizmatini olib borgan kishigina uni olib yurishda davom etishi mumkin.
(§ 31) Agar u faqat bir yilga nafaqaga chiqqan bo'lsa, u qaytib keldi, keyin uning dalasi, bog'i va uyi unga berilishi kerak; unga o'z xizmatini qilsin.
(§ 32) Agar tamkar qirol yurishi paytida asirga olingan redum yoki bairumni fido qilib, uni yashash joyiga olib kelgan bo'lsa, unda uning uyida to'lov uchun mablag 'bo'lsa, u o'zini qutqarishi kerak; agar uning uyida to'lov uchun mablag 'bo'lmasa, uni turar joy ma'badida sotib olish kerak; agar uning yashash joyidagi ma'badda to'lov uchun mablag 'bo'lmasa, saroy uni qutqarishi kerak; uning dalasi, bog'i va uyi to'lovga sotilmaydi.
(§ 33) Agar yuzboshi yoki usta chaqirilishga tobe bo'lmagan odamni olib ketgan bo'lsa yoki u qirol yurishi uchun yollanma askarni qabul qilib, uning o'rniga uni yuborgan bo'lsa, u holda bu yuzboshi yoki sardorni o'ldirish kerak.
(34-§) Agar yuzboshi yoki usta redumning yaxshisini olib qo'ygan bo'lsa, redumni ezgan, redumni ijaraga bergan, sudda kuchli tomong

a xiyonat qilgan yoki qirol redumga bergan sovg'ani olgan bo'lsa, demak, bu yuzboshi yoki usta o'ldirilishi kerak.

(§ 35) Agar biror kishi qirol Redumga bergan Redumning qo'lidan buqalar yoki qo'ylarni sotib olgan bo'lsa, u kumushini yo'qotadi.
(§ 36) Redum, bairum yoki lojali tashuvchisiga tegishli bo'lgan dala, uy va bog 'kumushga sotilishi mumkin emas.
(§ 37) Agar biror kishi redum, bairum yoki turar joyga tegishli bo'lgan maydonni, bog 'yoki uyni sotib olgan bo'lsa, u holda uning hujjati buzilishi kerak va u kumushini yo'qotadi; dala, bog 'yoki uy, ularni avvalgi egasiga qaytarishi kerak.
(§ 38) Redum, bairum va soliqni ko'taruvchi xotiniga yoki qiziga dalaga, bog'ga yoki uyga tegishli bo'lgan narsalarni (ilka - xizmat ko'rsatish uchun shartli saqlash) hisobdan chiqara olmaydi, shuningdek ularni qarzdorligi uchun berolmaydi. kvitansiya.
(§ 39) U sotib olgan va sotib olgan daladan, bog'dan va uydan, u o'z xotiniga yoki qiziga obunani bekor qilishi mumkin,va sizning IOU uchun to'lovni amalga oshiring.
(§ 40) Naditum (farzand ko'rish huquqidan mahrum qilingan ruhoniy va xizmat uchun qirollik eridan ajratma olgan), tamkar (davlat savdogari) va boshqa xizmatni olib yurish o'z dalasini, bog'ini va uyini kumushga sotishi mumkin; xaridor o'zi sotib olgan dala, bog 'va uy uchun xizmat ko'rsatishi kerak.
(§ 41) Agar biror kishi redum, bairum yoki o'lpon tashuvchisiga tegishli bo'lgan dalani, bog 'va uyni almashtirib, qo'shimcha haq to'lagan bo'lsa, redum, bairum yoki o'lpon tashuvchi o'z maydoniga, bog'iga va uyiga va unga berilgan qo'shimcha to'lovni qaytarib beradi, u o'zi uchun oladi.
(§ 42) Agar biror kishi ishlov berish uchun dalani ijaraga olgan va dalada g'alla etishtirmagan bo'lsa, u holda u dalada kerakli ishlarni qilmaganligi uchun ushlanib qolishi kerak, shunda u dala egasiga qo'shnilarining hosiliga muvofiq don berishi kerak.
(§ 43) Agar u dalani umuman ishlov bermagan bo'lsa, lekin uni tashlab qo'ygan bo'lsa, u dala egasiga qo'shnilaridan olingan hosilga muvofiq donni va u tashlab qo'ygan maydonni berib qo'yishi kerak, u sindirib, shudgorlashi, tırmalaması va keyin maydon egasiga qaytishi kerak.
(§ 44) Agar biror kishi haydaladigan erni uch yil davomida ijaraga olgan bo'lsa, lekin u beparvolik qilgan va dalani haydamagan bo'lsa, unda to'rtinchi yilda u shudgorlashi, to'sib qo'yishi va tirqishi kerak, so'ngra maydon egasiga qaytishi kerak; bundan tashqari, u dalaning har bir burg'ulash uchun (taxminan 6,35 ga) 10 gur (1 gur - taxminan 252,6 litr) donni o'lchashi kerak.
(45-§) Agar biror kishi o'z maydonini shudgorga ijaraga berib, uning dalasi uchun ijara haqini olgan bo'lsa, keyin Adad maydonni mag'lub etgan bo'lsa yoki toshqin hosilni olib ketgan bo'lsa, unda yo'qotish shudgorda bo'ladi.
(§ 46) Agar u o'z dalasi uchun ijara haqini olmagan bo'lsa, u shartnoma shartlariga muvofiq (?) Dalada yig'ib olinadigan donni taqsimlash uchun dalani hosilning yarmidan yoki uchdan bir qismidan berganmi?
(47-§) Agar shudgor, hatto ijaraga berilgan birinchi yilda xarajatlarini oqlamaganligi sababli: "Men dalani qayta ishlayman", degan bo'lsa, unda maydon egasi e'tiroz bildirmasligi kerak; faqat shu shudgor o'z dalasini o'stirishi mumkin va o'rim-yig'im paytida u o'z majburiyatiga binoan don oladi.
(§ 48) Agar biror kishining foizli qarzi bo'lsa va Adad dalani buzgan bo'lsa yoki toshqin hosilni olib ketgan bo'lsa yoki suv etishmasligi sababli g'alla dalada ko'rinmasa, bu yil u donni qarz beruvchiga qaytarishga majbur emas; u o'zining plastinasini qayta yozishi va bu yil uchun foiz to'lamasligi mumkin.
(§ 49) Agar biror kishi tamkaridan kumush olib, tamkarga o'stirilgan don yoki kunjut maydonini berib, unga: "Dalani va donni yoki Susanni topib oling, yig'ib oling va oling", deb aytadigan bo'lsa, shudgor dalada yoki kunjutda don etishtirsa, faqat dalaning egasi dalada bo'ladigan don yoki kunjutni olib ketishi kerak; va u donni Tamkaradan olgan kumushi uchun unga qiziqish bilan berishi kerak. Shuningdek, u tamkarni maydonni qayta ishlash xarajatlarini qoplashi

kerak.(§ 50) Agar u ekin maydonini yoki etishtirilgan kunjut maydonini berib yuborgan bo'lsa, unda maydonda bo'ladigan don yoki Susan urug'ini faqat maydon egasi olishi mumkin va u kumushni tamkarga qiziqishi bilan qaytarishi kerak.

(§ 51) Agar unga qaytaradigan kumush bo'lmasa, u shoh nizomiga binoan tamkardan olgan foizlari bilan kumushiga ko'ra tamkar doni yoki kunjutini berishi mumkin.
(§ 52) Agar kultivator dalada g'alla yoki kunjut etishtirmagan bo'lsa, unda uning majburiyatlari o'zgartirilmasligi kerak.
(53-§) Agar biror kishi o'z eridagi to'g'onni mustahkamlashga beparvolik qilgan bo'lsa, uning to'g'onini mustahkamlamagan va uning to'g'onida bo'shliq paydo bo'lgan va suv qo'shnilarining dalasini toshib ketgan bo'lsa, u holda bo'shliq hosil bo'lgan odam bu donni almashtirishi kerak u vayron qildi.
(§ 54) Agar u donni almashtira olmasa, u holda u va uning mol-mulki kumushga sotilishi kerak, va donlari toshib ketgan dalalar egalari bu kumushni o'zaro taqsimlashlari kerak.
(55-§) Agar biror kishi sug'orish uchun ariqni ochgan bo'lsa, lekin beparvolik qilsa va suv qo'shnilarining dalasiga toshib ketgan bo'lsa, u donni qo'shnilarining hosiliga qarab o'lchashi kerak.
(§ 56) Agar kishi suvni ochgan bo'lsa va suv qo'shnisining dalasida bajarilgan ishlarni suv bosgan bo'lsa, u har bir burg'ulash uchun 10 g donni o'lchashi kerak.
(§ 57) Agar cho'pon dasht qo'ylariga o'tni boqish uchun dala egasining roziligini so'ramagan bo'lsa, lekin dala egasining ruxsatisiz dalani qo'ylarga boqgan bo'lsa, u holda dala egasi o'z maydonini siqib chiqarishi mumkin va dala egasining ruxsatisiz dala boqgan cho'pon qo'shimcha ravishda berishi kerak. dala egasi maydonning har bir burg'ulash uchun 20 gur don.
(58-§) Agar cho'pon qo'ylar o'tloqdan ko'tarilib, yaylov tugaganining belgisi shahar darvozasiga qo'yilgan bo'lsa, qo'ylarni dalaga yuborgan va dalani qo'ylarga boqgan bo'lsa, u holda cho'pon o'zi boqgan maydonni qo'riqlashi kerak va o'rim-yig'im paytida o'lchov kerak. dala egasiga har bir burg'ulash uchun 60 g don.
(§ 59) Agar odam bog 'egasidan xabardor bo'lmasdan odamning bog'idagi daraxtni kesgan bo'lsa, unda u kumushning 1/2 qismini tortishi kerak.
(§ 60) Agar biror kishi bog'bonga bog 'ekish uchun dalani bergan bo'lsa va bog'bon bog' ekkan bo'lsa, u to'rt yil davomida bog'ni o'stirishi kerak, va beshinchi yilda bog 'egasi va bog'bon bog'ni teng ravishda taqsimlaydi; bog 'egasi tanlashi va o'z ulushini olishi mumkin.
(§ 61) Agar bog'bon bog'da bog'ni ekishni tugatmasa va bo'sh joyni tashlab qo'ygan bo'lsa, unda bo'shashgan joy uning ulushiga kiritilishi kerak.
(§ 62) Agar u unga berilgan dalada bog 'barpo qilmagan bo'lsa, unda, agar u erga ishlov berilsa, bog'bon daladan tushgan yillar davomida dalani egasiga qo'shnilari singari tushumini qo'shnilari sifatida va dalada o'lchashi kerak. ishni bajarishi va keyin maydon egasiga qaytishi kerak.
(§ 63) Agar bu chala er bo'lsa, u maydonda ishlashi va uni maydon egasiga qaytarishi kerak.bir yilda u maydonning har bir burg'ulash uchun 10 g donni o'lchashi kerak.
(§ 64) Agar biror kishi o'z bog'ini bog'bonga etishtirish uchun beradigan bo'lsa, u holda bog'bon bog'ni ushlab turganda, daromadning 2/3 qismini bog 'egasiga berishi kerak va u 1/3 qismini olishi mumkin.
(§ 65) Agar bog'bon bog'ni o'stirmagan va daromadini kamaytirgan bo'lsa, bog'bon bog'dan tushadigan daromadni qo'shnilari singari o'lchashi kerak.
(§ 66) Agar biror kishi tamkardan pul olib qo'ygan bo'lsa va bu tamkar uni bosib olsa va unda qarzni to'lash uchun hech narsasi bo'lmasa va u pollinatsiyadan so'ng o'z bog'ini tamkarga bergan bo'lsa va unga: "Xurmo, bog'da qancha bo'ladi, siz kumushingiz uchun olib ketasiz", dedi. unda tamkar rozi bo'lmasligi kerak; faqat bog'ning egasi xurmolarni, bog'da qancha bo'lishini va uning qiziqishi bilan kumushni, uning hujjatiga binoan, tamkar to'lashi kerak, va bog'da bo'ladigan xurmolarning qolgan qismini faqat bog 'egasi olishi kerak.
...
(§ 71) Agar u erkak bo'lsa, sotib olgan qo'shnisining uyiga tegishl

i majburiyat uyi uchun don, kumush yoki boshqa yaxshiliklarni beradigan bo'lsa, u bergan narsalarini yo'qotadi va u uyni egasiga qaytarishi kerak. Agar bu xizmat uyi bo'lmasa, u uni sotib olishi mumkin: bu uy uchun u don, kumush yoki boshqa yaxshi narsalarni berishi mumkin.

...
(73-§) Agar ... ijarachi uy egasiga yil uchun ijara haqini to'lagan bo'lsa va uy egasi ijarachiga uning to'liq muddati tugamasdan chiqib ketishni buyurgan bo'lsa, demak, uy egasi ijarachini o'z muddatining to'liq tugashidan oldin o'z uyidan chiqarib yuborganligi sababli, ijarachi bergan kumush. unga berdi, u yo'qotadi.
...
(88-§) Agar tamkar foizli qarz sifatida don bergan bo'lsa, u foizning bir gurusi uchun donning 1/5 qismini, agar u kumushni foiz qarzi sifatida bergan bo'lsa, u holda bitta shekel kumush uchun u 1 / b shekel va 5 shekel sifatida olishi mumkin. qiziqish.
(§ 89) Agar foiz bilan qarz olgan odamda qarzni to'lash uchun kumush bo'lmasa, faqat donga ega bo'lsa, unda qirollik qoidasiga binoan tamkar bitta don bilan 1 gur uchun 100 ka foiz sifatida olishi kerak.
(§ 90) Agar tamkar rad etsa va 1 gur uchun 100 ka donning foizidan oshsa yoki 1 shekel uchun 1/6 shekel va 6 shakel kumushni oshirsa va oshirilgan foizni talab qilsa, u qarz bergan narsasini yo'qotadi.
...
(§ 93) (agar foizlar bilan qarz bergan va qarzning bir qismini donga olgan tamkar) qancha olgan bo'lsa, qarz kamaytirilganligini ko'rsatmadi va qo'shimcha hujjat yozmadi yoki qarzning asosiy miqdoriga foiz qo'shdi, demak bu tamkar olgan donining ikki baravarini qaytarishi kerak.
(§ 94) Agar Tamkar foizga don yoki kumush qarz bergan bo'lsa va qarz berganda kichik vaznda kumush va kichik hajmda don bergan bo'lsa, va qarzni qaytarib olgach, u katta vaznda kumush va katta miqdorda don olgan bo'lsa, unda bu tamkar qarz bergan narsasini yo'qotadi.
(§ 95) Agar tamkar davlat nazoratisiz foizga qarzga non yoki kumush bergan bo'lsa, demak u berganini yo'qotadi.(§ 96) Agar biror kishi tamkaridan don yoki kumushni olib, orqaga qaytish uchun don yoki kumush bo'lmasa, faqat boshqa ko'char mulkka ega bo'lsa, u qo'lida bo'lgan hamma narsani tamkariga olib kelishi bilan berishi mumkin. guvohlar bilan; tamkar rad qila olmaydi, u qabul qilishi kerak.
...
(§ 99) Agar biror kishi bir odamga "sheriklik" tartibida kumush bergan bo'lsa, unda keladigan foyda va zarar, ular Xudo oldida teng ravishda baham ko'rishlari kerak.
(§ 100) Agar tamkar shamallum kumushni sotish va sotib olish uchun berib, uni savdo safariga yuborgan bo'lsa va shamallum kumushni yo'lda sarflagan bo'lsa, u qaerga borganida foyda ko'rsa, u barcha kumushlarning foizlarini, qancha pul olganligini hisoblashi kerak. va ular uning kunlarini hisoblashlari kerak, keyin u tamkarini to'lashi kerak.
(101-§) Agar u qaerga borgan bo'lsa, u foyda ko'rmagan bo'lsa, u olgan kumush, shamallum ikki baravar ko'payib, tamkarga berishi kerak.
(§ 102) Agar tamkar shamallumga kumushni foizsiz bergan bo'lsa va qaerga borgan bo'lsa, u zarar ko'rgan bo'lsa, unda u faqat poytaxtni tamkarga qaytarishi kerak.
(§ 103) Agar yo'lda yurishda dushman uni ko'targan barcha narsasidan voz kechishga majbur qilsa, shamallum ilohiy qasam ichishi kerak va u ozoddir.
(§ 105) Agar shamallum beparvolik qilgan bo'lsa va u tamkarga bergan kumushga muhr bosilgan hujjat olmagan bo'lsa, unda hujjatsiz kumush hisobga olinmaydi.
(§ 106) Agar shamallum tamkardan kumushni olib, keyin uning tamkorasi bilan bahslashsa, demak, bu tamkar Xudo va guvohlar oldida shamallumni kumushni olishga mahkum qilishi mumkin va shamallum tamkarga olgan kumushining uchini berishi kerak.
(107-§) Agar tamkar shamallumni ishonib topshirgan bo'lsa va shamallum tamkar unga bergan hamma narsani qaytargan bo'lsa, ammo tamkar shamallum bergan hamma narsani rad etgan bo'lsa, demak, bu shamallum Xudo va guvohlar oldida tamkarni tutishi mumkin, chunki u o'zi bilan birga. Shamallum shamallumga oladigan narsalarini olti baravar berishini aytdi.
(§ 108) Agar chayqatuvchi donni ichimlik uchun to'lov sifatida qabul qilmaga

n bo'lsa yoki kumushni katta vazn bilan olgan bo'lsa yoki ichimlik qiymatining donga nisbatini kamaytirgan bo'lsa, unda silkituvchi fosh etilib, suvga tashlanishi kerak.

(109-§) Agar jinoyatchilar uyida yig'ilgan shank avtomobili bu jinoyatchilarni ushlab, ularni saroyga hokimiyatga olib kelmagan bo'lsa, unda shank avtomobili o'ldirilishi kerak.
(§ 110) Agar monastirda yashamaydigan naditum yoki entum shinokni ochsa yoki kuchli ayol uchun shinokga kirsa, u holda bu to'laqonli ayolni yoqish kerak.
(§ 111) Agar shinkarka 60 ka pivo qarz bergan bo'lsa, hosilni yig'ish paytida u 50 ka don olishi mumkin.
(§ 112) Agar biror kishi yo'lda bo'lganida, odamga qo'lida bo'lgan kumush, oltin, qimmatbaho toshlar yoki boshqa mol-mulkni berib, uni o'sha joyga etkazish uchun yuborsa va bu odam o'zi bilan birga yuborilgan narsalarga ega bo'lsa,qaerga yuborilgan bo'lsa, u bermadi, balki uni o'zi uchun oldi, keyin posilka egasi bu odamni o'zi bilan yuborilgan hamma narsani bermaganligi uchun aybdor deb topishi mumkin va bu kishi posilka egasiga unga berilgan hamma narsani berishi kerak bo'ladi, besh baravar.
(§ 113) Agar biron bir kishining orqasidan g'alla yoki kumush bo'lsa va u don egasining roziligisiz dondan yoki xirmondan don olgan bo'lsa, u holda bu odam ombordan yoki xirmondan g'alla egasining roziligisiz don olishda va qancha don olgani , u qaytishga majbur, va u qarz bergan hamma narsa yo'qoladi.
(§ 114) Agar biror kishi boshqa odam uchun don yoki kumushga ega bo'lmasa va garovga olgan bo'lsa, uni garovga olgan bo'lsa, unda bitta garov uchun u kumush konining 1/3 qismini tortishi kerak.
(§ 115) Agar biron bir kishidan keyin don yoki kumush bo'lsa va garov sifatida garovga olgan bo'lsa va garovga olingan kishi garov egasining uyida tabiiy o'lim bilan o'lgan bo'lsa, unda bu holda tovon puli olinishi mumkin emas.
(§ 116) Agar garovga olingan kreditorning uyida kaltaklanish yoki yomon muomaladan vafot etgan bo'lsa, garovga olingan kishi uning tamkarini sudlashi mumkin va agar bu qonuniy odamlardan biri bo'lsa, qarz beruvchining o'g'li qatl qilinishi kerak, agar u odamning quli bo'lsa, qarz beruvchi kumush konining 1/3 qismini torting, va u qarz bergan hamma narsani yo'qotadi.
(§ 117) Agar qarz erkakni mag'lubiyatga uchratgan bo'lsa va u xotinini, o'g'lini va qizini kumushga sotib yuborgan yoki ularni qullikka bergan bo'lsa, u holda ular uch yil davomida o'z xaridorining uyiga yoki quliga xizmat qilishlari kerak, to'rtinchi yilda ularga erkinlik berilishi kerak.
(§ 118) Agar u qul yoki qul ayolni qullikka bergan bo'lsa, unda tamkar ularni boshqa joyga o'tkazib, kumushga sotishi mumkin va bu da'vo bilan e'tiroz qilinmasligi kerak.
(§ 119) Agar qarz bir odamni yengib chiqsa va u qullarini unga kumushga sotib yuborgan bo'lsa, u unga farzand ko'rgan bo'lsa, unda tamkar tortgan kumush og'irlikni tortib olsa, qulning xo'jayini uni unga tortib, qulini sotib olishi mumkin.
(120-§) Agar biror kishi o'z donini saqlash uchun boshqa birovning uyiga to'kib yuborsa va omborda yo'qotish bo'lsa yoki uy egasi omborni ochib, donni olib ketgan bo'lsa yoki u donni o'z uyiga to'kilganligini butunlay rad etgan bo'lsa, unda don egasi mumkin Xudo oldida uning doni haqida qasam iching va uy egasi majburdir
u olgan don miqdorini ikki baravar ko'paytiradi va don egasiga beradi.
(§ 121) Agar biror kishi boshqa birovning uyiga don sepsa, u holda har bir gur don uchun u yiliga 5 ka donni yig'im uchun ijara haqi sifatida to'lashi kerak.
(§ 122) Agar biror kishi boshqa odamga saqlash uchun kumush, oltin yoki boshqa narsalarni berishni xohlasa, u hamma narsani berishni xohlasa, guvohlarga ko'rsatishi va shartnoma tuzishi kerak, shunda faqat u saqlash uchun berishi mumkin.
(§ 123) Agar u guvohlarsiz va shartnoma tuzmasdan depozit qo'ygan bo'lsa va qaerga qo'ygan bo'lsa, bu rad etiladi, unda bunday holatda tovon puli bo'lmaydi.(§ 124) Agar biror kishi guvohlar oldida boshqa bir odamga kumush, oltin yoki boshqa narsalarni bergan bo'lsa, keyin u buni rad etsa, u holda bu odam fosh bo'lishi kerak va

u rad etgan hamma narsa ikki baravar ko'paytirilishi va berilishi kerak.

(§ 125) Agar biror kishi o'z narsasini saqlash uchun bergan bo'lsa va u qaerda bergan bo'lsa, uning narsasi uy egasi narsalari bilan bir qatorda tunnel tufayli yoki tanaffus tufayli g'oyib bo'lgan bo'lsa, unda uy egasi beparvo bo'lib, shu narsani yo'qotib qo'ygan u berilgan, uni to'ldirishi va keyin mulk egasiga tovon puli to'lashi kerak; uy egasi o'z narsalarini qidirib topishi va o'g'ridan olishi mumkin.
(§ 126) Agar biror narsa etishmayotgan kishi: "Mening bir narsam yo'qolib qoldi", deb aytganda va o'z kvartalini yig'ilishga majbur qilsa, u holda uning kvartirasi Xudo oldida uni hech narsasi yo'qligi va u talab qilgan hamma narsaga ishontirishi kerak. , u ikki baravar ko'payishi va o'z kvartaliga berishi kerak.
(§ 127) Agar biror kishi barmog'ini entumga yoki boshqa birovning xotiniga ishora qilsa-da, lekin uni sudlamagan bo'lsa, u holda bu odam sudyalar oldida kaltaklanishi va boshining yarmini oldirish kerak.
(§ 128) Agar erkak xotin olgan bo'lsa va u bilan shartnoma tuzmagan bo'lsa, demak, bu ayol xotin emas.
(§ 129) Agar erkakning rafiqasi boshqa erkak bilan yotgan holda ushlangan bo'lsa, ularni bog'lab suvga tashlash kerak. Agar xotin egasi xotinini ayab qolsa, u holda podshoh qulini asrab qoladi.
(130-§) Agar erkak hali erkakni tanimagan va hali ham otasining uyida yashagan boshqa birovning xotinini majburan egallab olib, uning bag'rida yotgan bo'lsa va u hibsga olingan bo'lsa, u holda bu odam o'ldirilishi va ayol oqlanishi kerak.
(§ 131) Agar erkakning xotini eri tomonidan ayblansa-yu, lekin u boshqa erkak bilan yotayotganda qo'lga olinmasa, u holda u Xudoga qasam ichib, o'z uyiga qaytishi mumkin.
(§ 132) Agar erkakning xotiniga boshqa erkak munosabati bilan barmoq uzaytirilsa, lekin u boshqa erkak bilan yotayotganda ushlanmasa, u holda eri uchun u daryoga tushib ketishi kerak.
(§ 133) Agar biror kishi asirga olingan bo'lsa va uning uyida oziq-ovqat bo'lsa, u holda uning xotini eri ozod bo'lguncha uning tanasi bilan shug'ullanishi kerak, u boshqasining uyiga kirmasligi kerak. Agar bu ayol tanasini parvarish qilmasa va boshqasining uyiga kirsa, u holda bu ayolni tutib suvga tashlash kerak.
(§ 134) Agar erkak asirga olingan bo'lsa va uning uyida ovqat yo'q bo'lsa, va uning xotini boshqasining uyiga kirsa, unda bu ayolda ayb yo'q.
(§ 135) Agar biron kishi asirga olinib, uning uyida ovqat yo'q bo'lsa va u qaytib kelguniga qadar xotini boshqasining uyiga kirib, farzand ko'rgan bo'lsa, keyin eri qaytib kelib, yashash joyiga etib borgan bo'lsa, u holda bu ayol eriga qaytishi kerak. va bolalar otalariga ergashishlari kerak.
(§ 136) Agar biror kishi yashash joyini tashlab qochgan bo'lsa va undan keyin uning xotini boshqasining uyiga kirsa, u holda bu kishi qaytib kelib, xotinini olmoqchi bo'lsa, demak u o'z yashash joyini xo'rlagan va qochganqochoqning ayoli eriga qaytmasligi kerak.
(§ 137) Agar biror kishi unga farzand tug'dirgan shugetumni yoki unga farzand bergan naditumni tark etmoqchi bo'lsa, u holda bu ayol mahrini qaytarib berishi kerak, shuningdek unga dalaning, bog 'va molning yarmi berilishi kerak va u o'z farzandlarini tarbiyalashiga yo'l qo'ying. ; u bolalarini tarbiyalagandan so'ng, unga bitta merosxo'r sifatida, bolalariga berilgan hamma narsada ulush berilishi kerak, so'ngra u yoqtirgan er unga uylanishi mumkin.
(§ 138) Agar biror kishi unga farzand tug'magan xotinini tashlab ketmoqchi bo'lsa, u holda uning to'loviga teng kumush berishi, shuningdek, unga otasining uyidan olib kelgan mahrini qaytarib berishi kerak va keyin u uni tark etishi mumkin.
(§ 139) Agar to'lov bo'lmasa, u tashlab ketishi uchun unga bitta kumush kumush berishi kerak.
(§ 140) Agar u muskenum bo'lsa, unga kumush konining 1/2 qismini berishi kerak.
(§ 141) Agar erkakning uyida yashovchi erkakning xotini ketishni istasa va unga zid kela boshlasa, uyini buzib tashlasa va erini xor qilsa, u tutilishi kerak, agar eri: "Men uni tashlab ketaman", deb aytishi mumkin. uni tashlab ketgan

i uchun unga hech narsa bermang. Agar eri: "Men uni tashlab ketmayman" degan bo'lsa, demak eri boshqa ayolga uylanishi mumkin va bu ayol erining uyida qul bo'lib yashashi kerak.

(§ 142) Agar ayol eridan nafratlanib: "Meni olib ketma", deb aytgan bo'lsa, unda uning ishi uning kvartalida ko'rib chiqilishi kerak va agar u o'zini qusib gunoh qilmasa va eri yurib, uni juda kamsitgan bo'lsa, demak bu ayolda ayb yo'q: u mahrini olib, otasining uyiga borishi mumkin.
(§ 143) Agar u o'ziga tupurmasa, yurgan bo'lsa, uyini buzgan va erini kamsitgan bo'lsa, bu ayolni suvga tashlash kerak.
(§ 144) Agar erkak bepusht ayolni xotin qilib olgan bo'lsa va bu bepusht ayol eriga qul berib, o'g'illari bo'lishini bergan bo'lsa va u erkak kanizak olmoqchi bo'lsa, demak, bu odamga yo'l qo'ymaslik kerak, u o'zi uchun kanizak olmaydi.
(§ 145) Agar erkak bepusht ayolga uylangan bo'lsa, lekin u unga o'g'il bermagan bo'lsa va u o'zi uchun kanizak olmoqchi bo'lsa, u holda bu ayol kanizakni olib, uni uyiga olib kirishi mumkin, ammo bu kanizak bepusht xotin bilan teng bo'lmasligi kerak.
(§ 146) Agar erkak bepusht ayolga uylangan bo'lsa va u eriga qul bergan bo'lsa va u o'g'illarni tug'dirgan bo'lsa, va bu qul ayol o'zini bekasi bilan tenglashtira boshlagan bo'lsa, demak u o'g'illarni dunyoga keltirganligi sababli, ma'shuqasi uni kumushga sotmasligi kerak. , u unga qul belgisini qo'yishi va uni qul sifatida sinflashi mumkin.
(§ 147) Agar u o'g'il tug'magan bo'lsa, ma'shuqasi uni kumushga sotishi mumkin.
(§ 148) Agar biror kishi xotin olgan bo'lsa va uni moxov egallab olgan bo'lsa (?), Va u boshqasini olmoqchi bo'lsa, u olishi mumkin, lekin u moxov (?) Tomonidan bosib olingan xotinini tark etmasligi kerak, u o'z uyida yashashi mumkin. u qurgan va u yashab turib, uni qo'llab-quvvatlashi kerak.(§ 149) Agar bu ayol erining uyida yashashga rozi bo'lmasa, u unga otasining uyidan olib kelgan mahrini to'lashi kerak va u ketishi mumkin.
(§ 150) Agar erkak xotiniga dalasini, bog'ini, uyini yoki mol-mulkini berib, unga muhr bilan hujjat bergan bo'lsa, demak eri vafotidan keyin o'g'illari uni sudga berishlari mumkin emas, va onasi undan keyin qolganini o'g'liga berishi mumkin. u kimni sevadi; u akasiga bermasligi kerak.
(§ 151) Agar erkakning uyida yashovchi ayol erini majburlagan bo'lsa va uni erining kreditori uni ushlamasligi to'g'risida hujjat berishga majbur qilgan bo'lsa, demak, agar u erkak turmushga chiqmasdan oldin foiz qarziga ega bo'lsa bu ayol, uning kreditori xotinini tortib ololmaydi; va agar bu ayol erkakning uyiga kirishdan oldin foizli qarzga ega bo'lsa, uning kreditori erini ushlay olmaydi.
(§ 152) Agar bu ayol erkakning uyiga kirgandan so'ng, ularda foiz qarzi paydo bo'lgan bo'lsa, unda ikkalasi ham tamkarga javob berishlari kerak.
(§ 153) Agar erkakning rafiqasi erini boshqa erkak uchun o'ldirishga ruxsat bergan bo'lsa, u holda bu ayolni xochga mixlash kerak.
(§ 154) Agar biror kishi qizini bilsa, u holda u o'z jamoasidan chiqarib yuborilishi kerak.
(§ 155) Agar biror kishi o'g'liga kelin tanlagan bo'lsa va uning o'g'li uni tanigan bo'lsa, keyin uning o'zi uning bag'rida yonboshlagan va qo'lga olingan bo'lsa, u holda bu odamni bog'lab suvga tashlash kerak.
(§ 156) Agar biror kishi o'g'liga kelin tanlagan bo'lsa va uning o'g'li uni hali bilmagan bo'lsa va u o'zi uning bag'rida yotgan bo'lsa, unda u 1/2 minutgacha kumushni tortib, otasining uyidan olib kelgan hamma narsani qaytarishi kerak va shunda u qalbiga ergashgan er tomonidan turmushga chiqishi mumkin.
(§ 157) Agar biror kishi otasi vafotidan keyin onasining bag'rida yotgan bo'lsa, unda ikkalasini ham yoqish kerak.
(§ 158) Agar biror kishi, otasi vafot etganidan so'ng, o'gay onasining bag'riga tutilgan bo'lsa, u bolalarni tug'dirgan bo'lsa, unda bu odamni otasining uyidan chiqarib yuborish kerak.
(§ 159) Agar qaynotasining uyiga nikoh qurbonligini yuborgan va to'lovni to'lagan erkak boshqa ayolga tikilib qarasa va qaynonasiga: "Men sizning qizingizga uylanmayman", deb aytgan bo'lsa, u holda qizning otasi unga

olib kelingan hamma narsani olib qo'yishi mumkin.

(§ 160) Agar biror kishi qaynotasining uyiga nikoh qurbonligini yuborib, to'lovni to'lagan bo'lsa, keyin qizining otasi: "Men sizga qizimni bermayman", deb aytgan bo'lsa, unda u ikki baravar ko'paytirishi va unga olib kelingan narsaning hammasini qaytarishi kerak.
(161-§) Agar biror kishi qaynotasining uyiga nikoh qurbonligini yuborib, to'lovni to'lagan bo'lsa va u holda unga teng keladigan kishi sovg'alari bo'yicha undan oshib ketgan bo'lsa va qaynota xotinining egasiga: "Siz mening qizimni olmaysiz" deb aytgan bo'lsa, unda unga olib kelinganlarning hammasi ikki baravar ko'payishi va xotinini egasiga qaytarishi kerak, va unga teng xotiniga uylanmasligi kerak.
(§ 162) Agar biror kishi xotin olgan bo'lsa va u unga o'g'il tug'gan bo'lsa, va keyin bu ayol vafot etgan bo'lsa, demak uning otasi uning mahriga qarshi harakat qila olmaydi;uning mahri faqat o'g'illariga tegishli.
(§ 163) Agar biror kishi xotin olgan bo'lsa, lekin u unga o'g'il tug'ilishiga yo'l qo'ymasa va bu ayol vafot etgan bo'lsa, demak, agar bu odam qaynotasining uyiga olib kelgan to'lovni unga qaynotasi qaytarib bergan bo'lsa, eri bu ayolning mahrini uchun sudga murojaat qila olmaydi. ; uning mahri faqat otasining uyiga tegishli.
(164-§ §) Agar qaynotasi unga to'lovni qaytarmasa, u mahridan uning to'lovi singari ushlab qolishi mumkin va keyin mahrini otasining uyiga qaytarishi kerak.
(§ 165) Agar biror kishi sevgan merosxo'riga dalani, bog'ni va uyni berib, unga muhr bilan hujjat yozgan bo'lsa, unda otalar vafot etganidan keyin aka-ukalar baham ko'rganda, otasi unga bergan sovg'ani olishi mumkin va ortiqcha Bundan tashqari, ular otasining uyidagi mol-mulkni teng ravishda bo'lishishlari kerak.
(§ 166) Agar erkak o'g'illari uchun xotin olgan bo'lsa, lekin u yosh o'g'liga xotin olmagan bo'lsa, u holda otalari vafot etganidan keyin aka-ukalar otasining uyidagi mol-mulkdan baham ko'rsalar, ular yosh ukalariga, O'zi uchun xotin olmagan, kumushni to'lash uchun, o'z ulushidan ortiq va unga o'zi uchun xotin olish