Семинар учун топшириқ

6- МАВЗУ ТОПШИРИҒИ
Семинар учун топшириқ

1. 
   Ҳуқуқ нормалари фақат хулқ-атвор қоидаларидангина иборат эмаслигини ва шу билан бирга, хулқ-атвор қоидалари юридик нормаларнинг энг кенг тарқалган тури эканлигини мисоллар ёрдамида муҳокама қилинг.
   

Huquq normasi bu davlat tomonidan belgilanadigan, muayyan shaklda ifolanadigan , ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan umummajburiy yurish-turish qoidasi. Huquq normalari faqatgina xulq-atvor qoidalaridangina tashkil topmagan. Huquq normasi orqali boshqa narsalar ham tartibga solinadi . Masalan: Ekologiya, avtomobilni boshqarish va shunga o’xshsh narsalar. Bu soxalarni faqatgina xulq-atvor qoidalari bilan tartibga solib bo’lmaydi.
Xulq-atvor qoidalari yuridik normalarning eng keng tarqalgan turi hisoblanadi. Sababi har qanday hatti harakatni inson bajaradi va qilayotgan ishini o’zi yaxshi biladi. Va agar insonning xulq-atvori yaxshi bo’lsa u qonunni buzish ehtimoli juda kam bo’ladi. Misol uchun yo’lda ketyotganingizda oldingizdagi odamni puli tushib qoldi. Agar sizning xulq atvoringiz yaxshi bo’lsa o’sha pulni egasiga berasiz, agar yomon bo’lsa pulni o’zlashtirib yuborasiz va o’zingiz bilgan holda jinoyat sodir etganm hisoblanasiz. Shuning uchun ham xulq atvor insonni qonunlarga amal qilishida muhim rol o’ynaydi.

2.Ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий ҳаётнинг демократиялаштирилиши ижобий, қонуний хатти-ҳаракатларни рағбатлантирувчи чоралар ролининг ортиб боришига олиб келади. Бироқ улар нима учун санкциялар билан қўшиб олиб борилишини муҳокама қилинг.

Bazi qonunga amal qilmaslik uchun munday olib qaraganda og’ir jazo berish kerak emas , chunki inson tabiati shunaqa qonun qoidani buzgisi kelaveradi. Qonun uni buzish uchun yaratilgan degan gap ham o’zidan o’zi paydo bo’lmagan. Lekin juda ko’p hollarda qonunga amal qilmaslik boshqa odamlarga ham o’z ta’sirini o’tkazdi hattoki boshqa odamlarning o’limiga sabab bo’ladi. Hattoki biz nazrga ilmaydigan ba’zi qonunlarga amal qilmaslik ham inson hayotini tugashiga olib keladi. Davlat demokratlashgani sari qonun kuchi ham tobora kuchayib boradi va unga amal qilmaganlarga ham jazolar kuchayib boradi. Qonunlar insonlarni vaqtini olish yoki insonga zarar yitkazish uchun yaratilmagan. Qonunga 100 foiz amal qilgan odam bemalol yashayveradi lekin amal qilmaydiganlar ularnig hayotiga chek qo’yishi mumkin. Masalan Bir Qodir bobo ismli shaxsni olaylik (to’qima). Qodir bobni mahhallada hamma taniydi chunki u har doim qonun qoidalarga amal qiladi va qonunni yaxshi biladi. Ko’p odamlar uning uyiga qonun bo’yicha maslahat olgani kelishadi va Qodir bobo o’z vaqtini ayamay beminnat o’z maslahatlarini beradi. Qodir boboning bir oyog’I cho’loq edi chunki u Afg’onistonda hizmat qilib o’z vatani uchun xizmat qilgan. U hassa bilan yurardi. 18-noyabr 2020-yil kechqurun yo’llar oynadek deb tariflaydigan darajada yo’llar muzlagan edi. O’sha kuni Qodir bobo mahallasidagi kata yo’ldan o’tyotgan edi. O’sh payt mahallaning bilimsiz va bezori yigiti G’ishmat og’aynilari bilan yo’lda mashinada kata tezlikda kelayotgandi. Og’aynilariga maqtanish va zo’r ko’rinish uchun tez haydab telefonida rasmga tushib kelyotgandi. Telefonga chalg’igani sababli 10 metrcha qolganda u qodir boboni ko’rib qoladi va tormozni bosadi ammo kech edi. Tormoz bosilganidan so’ng ham tezlik deyarli kamaymadi va mashina Qodir boboni urib yubordi. Va bu ham yitmagandek G’ishmat jabrlanuvchiga yordam bermay voqea joyini tark etadi. Agar o’sha payti to’xtab Qodir boboni shifoxonaga olib borgabda hozir u hayot bo’lar edi. Ertasigayoq militsiya xodimlari jinoyatchini topishadi. G’ishmat afsusta ekanligini aytadi ammo kech edi. So’ngi pushaymon o’zinga dushman. Agar g’ishmat qonun qoidalarni yaxshi o’qiganda va xulq atvori yaxshi bo’lganida ushbu halokat sodir bo’lmasdi. Biro damning qonunni buzishi boshqalarning hayotiga chek qo’yayapti. Shu qonunga amal qilmasklikni kamaytirish uchun ham jazolar kuchaymoqda . Odamlar o’zi shunaqa qonunga vijdonan emas jazodan qo’rqib amal qilishadi. Jazo qanchalik qattiq bo’lsa shunchalik odam o’sha qonunga amal qiladi. Bu insol xarakteri.(Ustoz qiziqroq bo’lishi uchun hikoya tuzdim va hammasi to’qima)

2.Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг ўз ваколатлари доирасида қабул қиладиган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлари ҳуқуқ ва ваколат берувчи, мажбурият юкловчи ва таъқиқловчи (ман қилувчи) нормалардан қай бирига киришини мисоллар ёрдамида муҳокама қилинг.

Huquq va vakolat beruvchi normalar – huquq subyektiga qanday harakatlarni sodir etish mumkinligini ko’rsatuvhi normalar.
Majburiyat yuklovhi normalar – ya’ni , qanday harakatlarni sodir etish lozimligini ko’rsatuvchi normalar.
Man qiluvchi normalar – huquq subyektlariga muayyan xatti-harakatlarni sodir etishni man qiluvchi normalar.
Normativ-huquqiy hujjatlar –vakolarli davlat organklarining umummajburiy ko’rsatmasi.
Shulardan kelib chiqsak meni fikrimcha bu qabul qilinadigan normati-huquqiy hujjatning mazmunuga bog’liq. Masalan yaqinda ko’chaga maska taqmay chiqish man etildi. Bu man qiluvchi. Va konstitutsiyaga ko’ra hamma bepul tibbiy yordam olish huquqiga ega. Bu qonun bilan shunday demoqchiki biz bepul tibbiy xizmatdan foydalanishimiz mumkin.