5-tema. İlimiy informatsiyanı izlew, ja`mlew ha`m qayta islew

5-tema. İlimiy informatsiyanı izlew, ja`mlew ha`m qayta islew
Informatsiya - obyektiv realliqtiń áhmiyetli bólegin ipadalawshi túsinik bolip, о ‘zin saqlaw, qayta islew hám ta ’sir natiyjeleri (izleri)nen paydalanıw ushın mólsherlengen materyallıq sistemalarda sawlelenedi .
Maǵlıwmatlar belgili bir juwmaq shiǵariw yaki qarar qabil qiliwǵa xizmet qiladi. Olar saqlaniwi, uzatilishi hám beriliwi múmkin, biraq informatsiya sipatinda ámel qiliniwi múmkin emes .
Bilimniń informativligi biliw iskerliginiń barlıq tarawları , kommunikativ protsesslerde zárúr áhmiyetke iye . Bunda «kundelik ámelyat , islep shıǵarıw iskerligi , adamlar ortasindaǵi múnásebetlerde baylanis texnikasi mánisindegi xabar muǵdarı emes , bálki awele , informatsiyaniń mazmuni yaki basqasha qilip aytqanda informativlik áhmiyetli esaplanadi . Informatsiya muǵdari qansha kóp bolmasın eger ol qabıl etilmese , túsinip jetilmese , onnan uliwma payda bolmaydi».
Bilim informativliginiń mazmuni tómenedegishe klassifikatsiyalanadi:
1) jaritilǵan máselelerdiń mashqalalıǵı; 2) úyrenilip atirǵan obyektdiń belgileri , baylanislari hám múnásebetlerin aniq sáwlelentiriwshi bilimniń zárúrligi hám ózine tánligi ; 3) informatsiyaniń jańaliǵi, 4) axborotdan xizmet protsessinde paydalanip atirǵan subyekt maqset hám waziypalarina masliǵi; 5) bilimniń túsintiriwshi , boljawshi hám baylanistiriwshi kúshi; 6) bilim mazmuni logikaliq-gnoseologik ózeginiń qasiyeti sipatindaǵı bilimniń invariantliǵi; 7) bilimniń namuayyanliq dárejesi.
«Informatizatsiya o'zine ush bir-birine baylanisli protsessti jámlegen » 1: mediatizatsiya - informatsiyani saqlaw, jiynaw hám tarqatiw qurallarin rawajlantiriw protsessin ;
2. kompyuterizatsiya - informatsiyani izlew, qayta qayta islew qurallarin rawajlantiriw protsessin ;
3.intellektualizatsiya - informatsiyani jaratiw hám qabıl etiw qabilietin rawajlantiriw protsessin, yaǵniy jámiyettiń intellektual tájriybesin asiriw . Bul úsh protsess , jámiyetke jedel súwretler menen kiritilgen sotsiyalliq sistemani radikal ózgeriwine alip keledi .
Ilmiy izertlewdin’ tipleri. F.Bekon pa’nde o’z o’zinen payda keltirmeytiwg’in, biraq «sebepler ham aksiomalar»di biliwge jardemlesetiwg’in ta’jriybeler ha’mde paydali izertlewlwrge alip bariwshi ta’jriybeler barlig’in aytib o’tti Hazirgi zaman paninin’ a’meliyatg’a qarab tiykarlaniwi tiykarg’I pa’nge tiyisli o’zgeshelik ham sol menen bir waqitda ja’miyet pa’nge qoyatiwg’in talablardan biridir. Pa’nnin’ a’meliyatg’a qaray ha’reketinin’ turli basqishlarina ilmiy izertlewlerinin’ bir-biri menen baylanisli, biraq sondada turli tipleri turi keledi:
1) fundamental izertlewler;
2) a’meliy izertlewler;
3) innovatsion izertlewler;
4) Jaslardin’ a’meliy ha’m fundamental izertlewler.