232.Tafakkurli agentlarning maqsadga yo’naltirilgan turi
233.Tafakkurli agentlarning foyda funksiyasi asosidagi turi
234.Jadvalli agentlarni qurish algoritmlari
235.Bilimlar ombori tushunchasi
Bilimlar ombori.
Biror sohada oldindan belgilangan shart-sharoitlarga javob bera oladigan ma’lumotlar omborini yaratish va undan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.
Bilimlar omborini shakllantirish turli uslublar orqali amalga oshirilishi mumkin. Bunda muammolarning aksariyati bilimlar omborining umumiy tuzilishi va uni tashqil etuvchi elementlarning o‘zaro bog‘lanish usuliga taalukli bo‘ladi. Umumiy xolda bilimlar omborini yaratish dasturlar tizimini yaratishga o`xshash bo‘ladi.
Bilimlar ombori jamiyatning ajralmas qismi bo‘lib, uning o`tmishi, bugungi kuni va kelajagi haqidagi bilimlarni o‘zida mujassamlashtiradi.
Bilimlar omborida jamlanadigan ma’lumotlar matn, belgi, raqam, jadval, grafik, rasm va
boshqa ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan qismlariga joylashtiriladi va bu qismlar sektorlar deb ataladi.
236.Bilimlar omborini boshqarish tizimlari Bilimlar omborini boshqarish tizimlari.
Hozirgi zamon mutaxassisi kerakli axborotni topish, ajratib olish, tahlil qilish, tashkillashtirish, saqlash hamda kerakli ko‘rinishda tasvirlashni bilishi kerak. Bu esa undan tahlil va sintez qilish, umumlashtirsh, abstraksiyalash, modellashtirish, o`xshashliklarni topish va shunga o`xshash boshqa aqliy faoliyat ko`nikmalarini egallashini talab qiladi.
Shuni ham aytib o`tish kerakki, biror hodisa, voqea yoki soha haqida absolyut bilim beradigan axborot tizimini yaratish juda mushkul ish hisoblanadi.
Bilimlar omborini boshqarish usullari bilimlar omborini yaratish bilan bevosita bog‘langan bo‘ladi. Bilimlar omborini boshqarish uchun maxsus dasturlar tuziladi. Bunday dasturlarning vazifasiga quyidagilar kiradi:
bilimlar omboridagi ma’lumotlarga kirish;
bilimlar omboridagi axborotlarni modifikatsiyalash (yangilash);
kompyuter o`chirilganda yoki dasturlar ishi to`xtab qolganda boshqarishning tezda qayta tiklanishi;
bilimlar omboridan bir vaqtda bir necha kompyuterning foydalanishi va foydalanuvchilarning bir-biriga xalaqit bermasligi;
bilimlar omboridagi ma’lumotlardan foydalanishning cheklanganligi va ularni tashqi ta’sirlardan himoyalanishi.
237.Bilimlar ombori. Bilimlar ombori va sektor tushunchalari Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan qismlariga joylashtiriladi va bu qismlar sektorlar deb ataladi.
Har bir sektorda ma’lum qoidalarga ko‘ra ishlatiladigan bilim (ma’lumot)lar bo‘laklari joylashadi. Har bir sektordagi ma’lumotlardan yakka holda foydalanish, ya’ni sektorlarni boshqarishni mumkin. holda olib borish avtonom
Sektorlarni quyidagicha taqsimlash mumkin: A—matnli axborotlar, V—grafikli axborotlar, S— jadvallar, D—diagrammalar.
Ishchi dasturning asosiy vazifasi foydalanuvchining bergan savoliga xotiradagi ma’lumotlar asosida javob topishdan iborat. Bu dasturning ishlashini quyidagi misol orqali tushuntirish mumkin:
1. Dastlab mavzu tanlanadi, masalan, «Inson tanasida qon aylanish tizimi».
2. Tanlangan mavzuda foydalanuvchini qiziktiradigan aniq savol hosil qilinadi (uni kompyuter tugmachalari orqali kiritish mumkin). Masalan, «Inson tanasida qon aylanish tizimining vazifasi nimadan iborat?»
3. Belgilangan buyruq kiritiladi.
4. So`ralgan axborot natijasi ekranda hosil qilinadi yoki bosmaga chiqariladi.
5. «Qon aylanish tizimi»ni tushuntiruvchi rasmni ekranda hosil qilish so`raladi.
238.Bilimlar omborini yaratish bosqichlar Bilimlar omborini boshqarish usullari bilimlar omborini yaratish bilan bevosita bog‘langan bo‘ladi. Bilimlar omborini boshqarish uchun maxsus dasturlar tuziladi. Bunday dasturlarning vazifasiga quyidagilar kiradi:
bilimlar omboridagi ma’lumotlarga kirish;
bilimlar omboridagi axborotlarni modifikatsiyalash (yangilash);
kompyuter o`chirilganda yoki dasturlar ishi to`xtab qolganda boshqarishning tezda qayta tiklanishi;
bilimlar omboridan bir vaqtda bir necha kompyuterning foydalanishi va foydalanuvchilarning bir-biriga xalaqit bermasligi;
bilimlar omboridagi ma’lumotlardan foydalanishning cheklanganligi va ularni tashqi ta’sirlardan himoyalanishi.
Bilimlar ombori maxsus tashkil etilgan firmalar, guruhlar yoki yakka dasturchilar tomonidan yaratiladi. Foydalanuvchilar esa bu dasturlarni magnit yoki lazer disklariga yozib oladilar va ulardan foydalanadila
239.Bilimlar omborini boshqaruvchi dasturlar vazifasi Bilimlar omborini boshqarish usullari bilimlar omborini yaratish bilan bevosita bog‘langan bo‘ladi. Bilimlar omborini boshqarish uchun maxsus dasturlar tuziladi. Bunday dasturlarning vazifasiga quyidagilar kiradi:
bilimlar omboridagi ma’lumotlarga kirish;
bilimlar omboridagi axborotlarni modifikatsiyalash (yangilash);
kompyuter o`chirilganda yoki dasturlar ishi to`xtab qolganda boshqarishning tezda qayta tiklanishi;
bilimlar omboridan bir vaqtda bir necha kompyuterning foydalanishi va foydalanuvchilarning bir-biriga xalaqit bermasligi;
bilimlar omboridagi ma’lumotlardan foydalanishning cheklanganligi va ularni tashqi ta’sirlardan himoyalanishi.
Bilimlar ombori maxsus tashkil etilgan firmalar, guruhlar yoki yakka dasturchilar tomonidan yaratiladi. Foydalanuvchilar esa bu dasturlarni magnit yoki lazer disklariga yozib oladilar va ulardan foydalanadilar.
Hozirgi zamon axborotlash jamiyatining rivojlanishi ma’lumotlarni ortib borishi borgan sayin, ularni tartiblash, ulardan foydalanish, mukammalligini ta’minlash maqsadida, axborot texnologiyasi yangi bir tarmog‘ini yaratilishiga zarurat tug‘dirdi. Ya’ni ma’lumotlarni jamlash, ularni qayta ishlash, izlash amallari, ulardan foydalanish ishlari ma’lumotlar bazasi (MB) tushunchasini olib keld
240.Bilimlar omboridan kerakli axborotni toppish jarayoni Ishchi dasturning asosiy vazifasi foydalanuvchining bergan savoliga xotiradagi ma’lumotlar asosida javob topishdan iborat. Bu dasturning ishlashini quyidagi misol orqali tushuntirish mumkin:
1. Dastlab mavzu tanlanadi, masalan, «Inson tanasida qon aylanish tizimi».
2. Tanlangan mavzuda foydalanuvchini qiziktiradigan aniq savol hosil qilinadi (uni kompyuter tugmachalari orqali kiritish mumkin). Masalan, «Inson tanasida qon aylanish tizimining vazifasi nimadan iborat?»
3. Belgilangan buyruq kiritiladi.
4. So`ralgan axborot natijasi ekranda hosil qilinadi yoki bosmaga chiqariladi.
5. «Qon aylanish tizimi»ni tushuntiruvchi rasmni ekranda hosil qilish so`raladi.
