1. Yuqori siydik chiqarish yo‘llarining tug‘ma nuqsonlari

1.Yuqori siydik chiqarish yo‘llarining tug‘ma nuqsonlari

Yuqori siydik chiqarish yo‘llari norasoliklari bolalarda uchraydigan tug‘ma nuqsonlar orasida nisbatan ko‘p uchraydi. Statistika ma’lumotlariga qaraganda kasallik umumiy anomaliyalar orasida 37 %ni tashkil qiladi (N.A. Lopatkin, A.V. Lyulko, 1988). Ularning kelib chiqishida siydik chiqarish yo‘llari tizimi embriogenezining haddan tashqari murakkabligi asosiy rol o‘ynaydi. Ma’lumki, buyrak rivojlanish vaqtida ontofilogenetik nuqtayi nazardan uch davrdan o‘tadi: pronefroz - boshlangich bosqich, ya’ni buyrak paydo bo‘lishidan oldingi davr; mezonefroz - birlamchi buyrak davri; metanefroz-shakllanish davri. Turli ekzo- va endogen salbiy omillar ta’sirida o‘z me’yorida kechishi mumkin bo‘lgan embriogenez buzilishi tufayli siydik chiqarish yo‘llari tizimida tug‘ma nuqsonlar kuzatilishi mumkin. N.A. Lopatkin, A.V. Lyulko (1987) quyidagi klassifikatsiyani taklif etishgan:

• 
  Buyrak qon tomir anomaliyalari:
  

• 
  Son jihatidan:
  

• 
  qo‘shimcha buyrak arteriyasi;
  
• 
  ikkilangan buyrak arteriyasi;
  
• 
  ko‘plamchi arteriyalar;
  

• 
  joylashish anomaliyasi:
  

• 
  bel;
  
• 
  yonbosh;
  
• 
  arteriyaning chanoq distopiyasi;
  

• 
  Arterial usutuning shakl va struktur anomaliyasi:
  

• 
  buyrak arteriyasi anevrizmasi;
  
• 
  buyrak arteriyasining fibromuskulyar stenozi;
  
• 
  buyrak arteriyasi bukilishi;
  

• 
  Tug‘ma arteriovenoz vistulalar:
  
• 
  Buyrak venasidagi tug‘ma o‘zgarishlar:
  

• 
  o‘ng buyrak venasining anomaliyasi;
  
• 
  chap buyrak venasining anomaliyalari;
  

• 
  Buyrak son jihatidan anomaliyasi:
  

• 
  Aplaziya:
  
• 
  Buyrak ikkilanishi (to‘liq va noto‘liq);
  
• 
  Qo‘shimcha uchinchi buyrak;
  

• 
  Buyrak o‘lcham jihatidan anomaliya (gipoplaziya, rudimentar karlik buyrak).
  
• 
  Buyrak shakl jihatidan va joylashish anomaliyasi:
  

• 
  Buyrak distopiyasi:
  

• 
  bir tomonlama (ko‘krak, bel, yonbosh, chanoq);
  
• 
  Qarama-qarshi;
  

• 
  Buyraklarni bir-iriga qo‘shilib ketishi:
  

• 
  bir tomonlama ( I simon buyrak);
  
• 
  ikki tomonlama (simmetrik – taqasimon, galetasimon, asimmetrik – L va S simon buyrak);
  

• 
  Buyrak struktur anomaliyalari:
  

• 
  Displastik buyrak;
  
• 
  Buyrak multikistozi;
  
• 
  Buyrak polikistozi;
  

• 
  kattalar polikistozi;
  
• 
  bolalar polikistozi;
  

• 
  Buyrak solitar kistasi:
  

• 
  oddiy;
  
• 
  dermoid;
  

• 
  Parapelvikal kista, kosacha va jom kistalari:
  
• 
  Kosacha-medullyar anomaliya:
  

• 
  megakaliks;
  
• 
  polimegakaliks;
  
• 
  g‘ovaksimon buyrak;
  

• 
  Birga keluvchi buyrak anomaliyalari:
  

• 
  qovuq siydik nayi reflyuksi;
  
• 
  infravezikal obstruksiya;
  
• 
  QSNR ning IVO bilan birga kelishi;
  
• 
  boshqa a’zo va tizim anomaliyalarining birga qo‘shilib kelishi (suyak-mushak, qon-tomir, oshqozon ichak trakti).