1. трикотаж ҳАҚҚында түсиник

1. ТРИКОТАЖ ҲАҚҚЫНДА ТҮСИНИК
Трикотаж машиналарында тоқылатуғын тоқымалардың дүзилисин үйрениўге өтиўден биринши рет тоқыў үскенелеринде тоқылатуғын тоқымалардың дүзилиси туўрысындағы улыўма мағлыўматларды келтиремиз. Ҳәр қандай тоқымына үйрениўде тийкарынан оның еки жип дизиминен пайда табылғанын анықлаў мүмкин, бул жиплерден бири "товар" бойлап, екиншиси болса көңделең жайласқан болып, олар өз-ара туўры мүйеш пайда етеди. Жиплердиң товарды бойлап жөнетилген дизими танда, материалға көнделең жөнетилген жиплер арқақ жиби деп аталады. Тоқыў үскенелеринде алынатуғын ең әпиўайы тоқыманын дүзилиси көрсетилген, бул тоқымада танда 1 ҳәм арқақ 2 жиплериниң өз-ара кесилетуғын жайында жиплерде ийилиўдиң бар екенин көриў мүмкин. Бундай тоқымалар бираз созылыўшаңлық қәсийетине ийе.
Трикотаж деп, қалқалардан пайда тапқан тоқыма, кийим ямаса товарға айтылады. Трикотаждың ени бойлап бир қатарда жайласқан қалқалар,- горизонтал қалқалар қатарын, вертикал бойынша бири екиншисине илинип (нанизаннме) жайласқан қалқалар вертикал қалқалар үстилерин пайда етеди.

1.1 суўрет.Әпиўайы тоқыманын дузилиси


Трикотаж көнделеңине ҳәм бойына тоқылған трикотажларға бөлинеди. Көнделеңине тоқылған трикотажда қалқалар қатары бир жиптиң избе-из ийилиўинен пайда болады. Бойына қарай тоқылған трикотажда болса, қалқалар сыяқлы, параллель жайласқан танда жиплериниң барлық бир дизимин бир ўақыттың өзинде ийнеге қойылыўы ҳәм оны ийилиўден пайда етиледи. Трикотаждың еки түри: бир ҳәм еки қабатлы трикотаж бар болады. Бир қабатлы трикотаж бир ийне сыяқлы (бир фонтурали) машиналарда, еки қабатлы трикотаж болса еки ийне сыяқлы (еки фонтуралы) машиналарда тоқылады. Еки қабатлы три­котаж тоқымасы бир бетли, еки бетли ҳәм терис (арқа) тәрепли тоқымаларға бөлинеди. 1.2, а-сүўретте бир қабатлы көнделеңине тоқылған тоқыма қалқаларының дүзилиси ҳәм 1.2, б-сүўретте бойына қарай тоқылған трикотаж қалқаларынын дүзилиси көрсетилген. Сүўретте көрсетилген тоқыманың ҳәр бир қалқасы қалқаның тийкарлары ҳәм қалқа тийкарларын бирлестириўши бөлиминен пайда етилген. Онда 1-2-3-4-5 қалқа тийкарғы еки туўры кесимлерден ямаса таяқшалардан (1-2 ҳәм 4-5) ҳәм ярым айланба ямаса ийне үстинде пайда етилген 2-3-4 жайдан ибарат деп қабыл етилген.

Көнделеңине тоқылған трикотаж қалқасының 5-6-7 платина

'■
1.2- сүўрет. Трикотаж тоқымаларының дүзилиси
жери ямаса ярым айланба көринисиндеги бөлеги бир қалқалар қатарындағы қасындағы қалқалар тийкарларын бирлестиреди.
Бойына қарай тоқылған трикотаж тоқымасы қалқасының 5-6 қалқалар тийкарларын бирлестириўши бөлими анық туўры кесим көринисине ийе болып, еки қоңсы қалқалар қатарындағы ямаса бир-биринен бир неше қалқалар қатары аралығында жайласқан қатарлардағы қалқаларды бирлестиреди. Буннен басқа, бойына қарай тоқылған трикотаж тоқымасы қалқалардың протяжкасы тек қоңсы қалқа үстиндеги қалқаларды емес, бәлки бир-биринен бир аралықта жайласқан үстинликлердеги қалқаларды да бирлестириўи мүмкин.