1. Suv bugʻi qozonlari. Issiqlik balansi haqida

Reja :

1. Suv bugʻi qozonlari.

2. Issiqlik balansi haqida.

3. Yoqilgʻi sarfi .

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati.

Suv bug‘ini hosil qiladigan qurilma bug‘ qozoni deb ataladi. Suv bug‘i

bug1 dvigatelllarini harakatga keltiradi. Suv bug‘i sanoat va qishloq

xo‘jaligining ishlab chiqarishdagi ehtiyojlarida va binolarni isitishda

ishlatiladi. Issiq suv ishlab chiqarishda, umumiy va yashash uylarini

isitishda hamda aholining kommunal-maishiy ehtiyojlari uchun ishlatiladi.

Bugb qozonlarida bug‘ yoqilg^dan ajralgan issiqlik yordamida hosil

qilinadi. Zamonaviy bug‘ qozonining chizma tasviri 63-rasmda keltirilgan

va u bug‘ qizdirgich, suv ekonomayzeri va havo qizdirgichdan iborat.

Bug4 qozonda hosil bo‘lgan bug‘ning harorati ortadi, bu esa bug‘ turbina

qurilmasining foydali ish koeffitsienti oshishiga olib keladi.

Suv ekonomayzeri va havo qizdirgich qozonda yoqilgan yoqilg‘ining

issiqligid an yaxshi foydalanish uchun o ‘rnatiladi.

Qozon agregati tarkibiga quyidagilar kiradi: o ‘txona qurilmasi (gorelka

bilan kamera); qozon agregatining asosiy elementlaridan biri bo ‘lgan

bug‘ quvurlar (unda bug‘ hosil bo‘ladi); bug‘ berilgan parametrlargacha

qizdiriladigan bug‘ qizdirgich, bug‘ qozoniga beriladigan suvni isitish

uchun m o‘ljallangan ekonomayzer va yoqilg‘ini yoqish uchun o ‘txonaga

beriladigan havoni qizdirish uchun havo qizdirgichlar kiradi.

Qozon agregati tarkibiga quyidagilar kiradi: o ‘txona qurilmasi (gorelka

bilan kamera); qozon agregatining asosiy elementlaridan biri bo ‘lgan

bug‘ quvurlar (unda bug‘ hosil bo‘ladi); bug‘ berilgan parametrlargacha

qizdiriladigan bug‘ qizdirgich, bug‘ qozoniga beriladigan suvni isitish

uchun m o‘ljallangan ekonomayzer va yoqilg‘ini yoqish uchun o ‘txonaga

beriladigan havoni qizdirish uchun havo qizdirgichlar kiradi.

0 ‘choqda yoqilg‘i yoqiladi, buning natijasida ajralib chiqqan issiqlik

miqdorining birqismi nurlanish yo'li bilan bug' hosil qiluvchi quvurlarga

uzatiladi. Bu sirtlar ekran deb ataladi. Yonib boMgan mahsulotlar bug'

qizdirgich, havo qizdirgichdan o ‘tib tutun so'ruvchi yordam ida

atmosferaga chiqarib yuboriladi.

Iste’mol suvi nasos yordamida ekonomayzerga beriladi. Bu yerda suv

to ‘yinish haroratigacha qizdirilib bug‘ qozonining barabaniga keladi. Bu

yerdan suv tushuvchi quvurlar orqali ekran quvuriga keladi. Ekran

quvurlarida hosil bo‘lgan bug4 va suv aralashmasi barabanga kelib tushadi

va bu yerda suvdan bug‘ ajratiladi. Bug‘ bug4 qizdirgichga yuborilib o ‘ta

qizigan bug4 hosil qilinadi.

Bug4 qozonlari suvning harakatlanishiga ko4ra 3 xil bo4ladi:

1) tabiiy ravishda bug4 va suv aralashmasi harakatlanadigan bug4

qozonlari (64 a-rasm);

2) sun’iy ravishda sirkulyatsiya bo4ladigan (nasos yordamida) bug4

qozonlari (64 b-rasm);

3) barabanga ega bo 4lmagan bug4 qozonlari (64v-rasm)Iste’mol suvi nasos yordamida ekonomayzerga beriladi. Bu yerda suv

to ‘yinish haroratigacha qizdirilib bug‘ qozonining barabaniga keladi. Bu

yerdan suv tushuvchi quvurlar orqali ekran quvuriga keladi. Ekran

quvurlarida hosil bo‘lgan bug4 va suv aralashmasi barabanga kelib tushadi

va bu yerda suvdan bug‘ ajratiladi. Bug‘ bug4 qizdirgichga yuborilib o ‘ta

qizigan bug4 hosil qilinadi.

Bug4 qozonlari suvning harakatlanishiga ko4ra 3 xil bo4ladi:

1) tabiiy ravishda bug4 va suv aralashmasi harakatlanadigan bug4

qozonlari (64 a-rasm);

2) sun’iy ravishda sirkulyatsiya bo4ladigan (nasos yordamida) bug4

qozonlari (64 b-rasm);

3) barabanga ega bo 4lmagan bug4 qozonlari (64v-rasm)

Bug* ishlab chiqarish uchun m o‘ljallangan inshoot va qurilmalar

kompleksi qozon agregati bilan qo‘shimcha qurilmalardan tashkil topadi.

Qozon qurilmasining asosiy ish xarakteristikalariga quyidagilar kiradi.

1. Bug4 unumdorligi (qozonning quvvati), bu vaqt birligida hosil

bo ig an bug‘ miqdori bilan aniqlanadi.

2. Bug‘ning parametrlari (bosimi va o ‘ta qizish harorati).

3. Qozon agregatining foydali ish koeffitsienti.

Qozon qurilmalarini quyidagi belgilarga ko‘ra tasniflash mumkin.

1. Bug‘ unumiga ko‘ra:

a) past unumli 15—20 t/soat

b) 0‘rtachaunumli 25^-30 dan 160^-220 t/soat gacha

d) yuqoriunumli 220-^-250 t/soat va yuqori

2. Bug4 bosimiga ko‘ra:

a) past bosimli 9 at gacha (1 MPa)

b) o ‘rta bosimli 14—40 at (1,4^4 MPa)

d) yuqori bosimli 100 at -И40 at

e) yuqori kritik bosimli 255 at

68-§. Qozonlarning issiqlik balansi

Qozon qurilmasida yoqilgM yonishida ajralib chiqqan issiqlikni foydali

ishlatilgan issiqlikka va issiqlik yo‘qolishiga taqsimlanishi issiqlik balansi

deyiladi. Issiqlik balansi 1 kg qattiq (suyuq) yoki 1 m3 gazsimon yoqilg‘i

uchun qozon qurilmasida o'rnatilgan issiqlik holatiga ko4ra tuziladi.

Issiqlik balansining tenglamasi (kJ/kg, k J/m 3) quyidagi ko‘rinishga

ega

Q к = Q, + Q2 + Q3 + Q4 + Q s +

yoki foizda ifodalanishi

q, + q2 + q3 + q4 +q5 = 100 %

a a

bu yerda q,=( q , ) 100%,q2=( q / ) 100 % va h.k.

(294) va (295) tenglamalarida Q'. mavjud issiqlik; Q, (q,) — qozon

qurilmasida bug‘ olish uchun foydali ishlatilgan issiqlik; Q2(q2) — chiqib

ketayotgan tutun gazlari bilan yo'qolgan issiqlik, Q2 (q3) - ximik yoqilg'i

to ‘liq yonmaganda yo'qolgan issiqlik; Q4 (q4) - yoqilg‘i mexanik to ‘liq

yonmaganda yo'qolgan issiqlik; Q s (q.) —atrof muhitga yo‘qolgan issiqlik;

Q6 (q6) - shlakning fizik issiqligi bilan yo‘qolgan issiqlik.

Bug* ishlab chiqarish uchun m o‘ljallangan inshoot va qurilmalar

kompleksi qozon agregati bilan qo‘shimcha qurilmalardan tashkil topadi.

Qozon qurilmasining asosiy ish xarakteristikalariga quyidagilar kiradi.

1. Bug4 unumdorligi (qozonning quvvati), bu vaqt birligida hosil

bo ig an bug‘ miqdori bilan aniqlanadi.

2. Bug‘ning parametrlari (bosimi va o ‘ta qizish harorati).

3. Qozon agregatining foydali ish koeffitsienti.

Qozon qurilmalarini quyidagi belgilarga ko‘ra tasniflash mumkin.

1. Bug‘ unumiga ko‘ra:

a) past unumli 15—20 t/soat

b) 0‘rtachaunumli 25^-30 dan 160^-220 t/soat gacha

d) yuqoriunumli 220-^-250 t/soat va yuqori

2. Bug4 bosimiga ko‘ra:

a) past bosimli 9 at gacha (1 MPa)

b) o ‘rta bosimli 14—40 at (1,4^4 MPa)

d) yuqori bosimli 100 at -И40 at

e) yuqori kritik bosimli 255 at

68-§. Qozonlarning issiqlik balansi

Qozon qurilmasida yoqilgM yonishida ajralib chiqqan issiqlikni foydali

ishlatilgan issiqlikka va issiqlik yo‘qolishiga taqsimlanishi issiqlik balansi

deyiladi. Issiqlik balansi 1 kg qattiq (suyuq) yoki 1 m3 gazsimon yoqilg‘i

uchun qozon qurilmasida o'rnatilgan issiqlik holatiga ko4ra tuziladi.

Issiqlik balansining tenglamasi (kJ/kg, k J/m 3) quyidagi ko‘rinishga

ega

Q к = Q, + Q2 + Q3 + Q4 + Q s +

yoki foizda ifodalanishi

q, + q2 + q3 + q4 +q5 = 100 %

a a

bu yerda q,=( q , ) 100%,q2=( q / ) 100 % va h.k.

(294) va (295) tenglamalarida Q'. mavjud issiqlik; Q, (q,) — qozon

qurilmasida bug‘ olish uchun foydali ishlatilgan issiqlik; Q2(q2) — chiqib

ketayotgan tutun gazlari bilan yo'qolgan issiqlik, Q2 (q3) - ximik yoqilg'i

to ‘liq yonmaganda yo'qolgan issiqlik; Q4 (q4) - yoqilg‘i mexanik to ‘liq

yonmaganda yo'qolgan issiqlik; Q s (q.) —atrof muhitga yo‘qolgan issiqlik;

Q6 (q6) - shlakning fizik issiqligi bilan yo‘qolgan issiqlik.

Atrof muhitga issiqlikning yokqolishi (kJ/kg) qozon qurilmasi sirt

yuzasining o ‘lchovlariga, qoplama sifati va issiqlik izolatsiyasiga bog‘liq..

Hisoblashlarda atrof muhitga issiqlikning yo‘qolishi normativ bo‘yicha

olinadi, qozon qurilmasini tekshirishda esa issiqlik balansi tenglamasida

aniqlanadi:

q5 = q ; - ( q 1 + q3 + q4 + q6) (308)

yoki

q = 100 — (q, + q2 + q3 + q4 +q 5 ) (309)

Shlakning fizik issiqligi orqali issiqlik yo‘qolishi

Q6 = a, ct tt A4 / 100 (310)

bu yerda at - shlakdagi yoqilg‘i kulining ulushi, kamerali o ‘txona

uchun at = 1— aun, qatlamli o ‘txona uchun a( ga proval aprdagi yoqilg‘i

kulining ulushini qo‘shish kerak.

ct — shlakning issiqlik sig‘imi, kJ/kg K;

tt - shlakning harorati, °C;

A4 - yoqilg‘idagi kulning miqdori, %.

Shlakning fizik issiqligi orqali (%) issiqlik yo‘qolishi

a

q4= ( ^ T ) 1 0 0 = a,c1t , A V Q l , (

Agregatning (brutto) va qurilmaning (netto) foydali ish koeffitsientlari

Qozon agregatining (brutto) foydali ish koeffitsientlari lining ish

samaradorlik darajasini ifodalaydi va u qozon agregatida ishlatilgan issiqlik

miqdorining yoqilg'i umumiy issiqligiga nisbatiga teng, ya’ni:

yoki

Q\

100 (312)

~ч

1 = 100 - (q2 + q3 + q4 + q s + q6) (313)

Qozon qurilmasining (netto) FI К o lz ehtiyojlariga (yoritish, nasoslarni

issiqlikdan tushirish va b.) sarflangan issiqlikdan tashqari qozon

agregatining FI К teng, ya’ni

Л L = - в о : 100 (314)

bu yerda Q 0E — o ‘z ehtiyojlariga sarflangan issiqlik, kJ/

Yoqilg‘i sarfi. Qozon qurilmasining issiqlik hisoblashlarida yoqilg‘ining

natural va hisobiy sarfi farqlanadi.

Yoqilg‘ining natural sarfi (kg/s) quyidagi ifodadan aniqlanadi:

А о ОЬкв ~ К ) + ( ^ / 1 ~ К )D jn (fh b z!h A

d — .y hr 100 (3 1 b )

УгЧкс/

bu yerda h ^ — qozon qurilmasining (brutto) FIK, %.

Yoqilg‘ining hisobiy sarfi mexanik n o to ‘liq yonish hisobga olib

aniqlanadi:

B* “ B(! ' l 0 0 ) (316)

bu yerda q; — mexanik notolliq yonishda issiqlikning yo‘qolishi.Yoqilg‘i sarfi. Qozon qurilmasining issiqlik hisoblashlarida yoqilg‘ining

natural va hisobiy sarfi farqlanadi.

Yoqilg‘ining natural sarfi (kg/s) quyidagi ifodadan aniqlanadi:

А о ОЬкв ~ К ) + ( ^ / 1 ~ К )D jn (fh b z!h A

d — .y hr 100 (3 1 b )

УгЧкс/

bu yerda h ^ — qozon qurilmasining (brutto) FIK, %.

Yoqilg‘ining hisobiy sarfi mexanik n o to ‘liq yonish hisobga olib

aniqlanadi:

B* “ B(! ' l 0 0 ) (316)

bu yerda q; — mexanik notolliq yonishda issiqlikning yo‘qolishi.