1. Odamning qon tomirlari bo’yla b qancha qon oqib turadi j 5l

1.Odamning qon tomirlari bo’yla b qancha qon oqib turadi J 5l
2. Qon tomirlari jarohatlanib, ko‘p qon yo‘qotilganida bemorda qanday xolatlar kuzatiladi ? J: qon bosimi
pasayib ketadi. Miya, yurak va barcha organlarning kislorod bilan ta’minlamshi
izdan chiqib, odam hayoti uchun jiddiy xavf tug‘iladi.
3.odam qancha qon yo’qotgandan kegin halok bo’ladi?
J;2-2.5l
4.Qaysi qon tomirlardan qon ketishi juda xafli bo’ladi?
J:arteriyalar va yerik venalardan
5.qaysi qon tomirlardan qon ketishi ko’p uchrab turadi? J: kapilyarlardan
6. Kapillardan qon ketganida qanday qilib yordam ko’rsatiladi? J: shikastlangan joy yuvi-
lib, yod eritmasi bilan zararsizlantiriladi. So‘ngra
toza bint bilan bog‘lab qo‘yiladi.
7.venalardan qon ketgan qanday qilib yordam ko’rsatiladi?
J: venalar shikastlanganida shikastlangan tomir siqib bog'lanib, bemor shifoxonaga jo‘natiladi. Yirik venalar shikastlanganida ham arteriyalar shikastlanganida ko‘riladigan tadbirlar qo'llaniladi.

8.qaysi qon tomirdan qon ketishi juda xafli hisoblanadi?

J arteriyalardan
9.Arteriyalardan qon ketganda qanday qilib yordam ko’rsatiladi
J: qon ketishini to‘xtatish uchun qon tomiri jarohatlangan joydan yuqoriroqdan barmoq bilan bosib turib, bu joyga rezina, bint yoki boshqa materialdan qovuzloq qo‘yiladi. Teri shikastlanmasligi uchun qovuzloq ostiga bint yoki boshqa mato o‘raladi Mato orasiga tayoqcha kiritilib, qovuzloq qon to‘xtaguncha buraladi (44-rasm). So‘ngra tayoqcha bint bilan qovuzloqqa o‘raladi va jarohatlangan joy boglab qo'yiladi. Bemor tezda shifoxonaga jo'natiladi.
10. Qovuzg’oqq qancha vaqtgacha quyib turilishi mumkin bo’ladi?
2 soatdan ortiq Aks holda qo‘l yoki oyoqning qovuzloqdan pastki qismidagi to‘qimalar jonsizlanib, ishdan chiqishi mumkin. Shuning uchun 2 soat o‘tgandan so'ng qovuzloq jonsizlanib qolgan qon tomiri jonlanguncha biroz bo¹ shatib turilib, keyin yana siqib bog‘lab qo‘yiladi.
11. Qo‘l yoki oyoq arteriyalaridan qon ketishini qanday qilib tuxtatish mumkin?
J: qo‘l yoki oyoqni qattiq bukish orqali ham to‘xtatish mumkin. Buning uchun bukiladigan bo‘g‘ingayumaloqlangan bint yoki paxta joylanib, oyoq yoki qo‘l bukilgan holatda bog¹ lab qo‘yiladi.
12.ichki qon ketish bo’lganda bemorda qanday xolat yuz beradi?
J: Ichki organlarga qon ketishida kishining rangi oqaradi, yuza nafas oladi, tomir urishi sekinlashadi va kuchsizlanadi. Bunday hollarda zudlik bilan tez tibbiy yordam chaqirish zarur.
13. ichki qon ketganm qanday qilib yordam kursatish mumkin?
J: Shifokor kelgunicha bemorni yotqizilgan yoki o‘tirgan holatda tamoman tinch qoldirish lozim. Qon ketishi gumon qilingan joy (qorin, ko‘krak yoki bosh) ustiga muz, qor yoki sovuq suv solingan polietilen xalta qo'yiladi.


23-mavzu
1.nafas olish niumadan iborat.
J: Nafas olish odamning tashqi muhitdan kislorod olib, karbonat angidrid chiqarishidan iborat.
2. Nafas olish sistemasi nimalardan iborat bo’ladi?
J: Nafas olish sistemasi havo o‘tkazuvchi yo‘llar (burun bo‘shlig‘i, halqum, hi- qildoq, kekirdak. bronxlar) va gaz almashinuv organi - o‘pkadan iborat
3.burun bushligi qanday qisimlarga nima bilan ajralgan bo’ladi?
J: Burun bo‘shlig‘i suyak va tog‘ay to'siq bilan chap va o‘ng qismga ajralgan.
4.burun bushlig’I qanday tuzilhgan va burun bushlig’ida joylahgan qismlarning vazifasi nimadan iborat bo’ladi?
J Bo‘shliq devoridagi ilonizi yo‘llar uning yuzasini kengaytiradi. Burun bo‘shlig‘i devori shilliq parda bilan qoplangan. Shilliq pardada juda ko‘p tuklar, bezlar, kapillar qon tomirlari va nerv tolalari bo‘ladi. Tuklar nafas olinayotgan havodagi chang zarrachalarini tutib qoladi. Bezlar ishlab chiqaradigan shilimshiq modda esa mikroblarni zararsizlantiradi. Nafas olinganda burun
bo‘shlig‘idan o‘tayotgan havo namlanadi va iliydi.
5. halqumning nafas olish jarayonidagi vazifasi nima?
J: Havo burun bo‘shlig‘idan halqum orqali hiqildoqqa o‘tadi
6.Hiqildoq devoir nimadan iborat bo’ladi?
J: Hiqildoqdevori muskullar va bir necha tog‘aydan iborat.
7. Yutinish paytidahiqildoq yulini nima bberkitadi?
J: Yutinish paytida hiqildoq yo‘lini hiqildoqusli tog'ayi berkitadi.
8.Ovoz paylari qayerda joylashgan?
J: Hiqildoqning ichki devorida joylashgan tog‘aylar o‘rtasida ovoz paylari joylashgan.
9. paylar orasidagi teshik nima deyiladi?
J ovoz teshigi deyiladi.
10.ovoz qanday hosil bo’l;adi?
J; Nafas chiqarilganida ovoz teshiklaridan o‘tadigan havo ovoz paylarini tebratib
tovush hosil qiladi.
12. Ovozning balandligi nimaga bog’liq?
J: Ovozning balandligi ovoz paylarining uzunligiga bog‘liq. Ovoz paylari
qancha kalta bo‘lsa, ulaming tebranish soni ham shuncha ko‘p, ya’ni ovoz tembri
baland bo‘ladi.
13.odamning ovoz paylari sekundiga qanchagacha tebranishi mumikin?
J: Ovozning ma’noli nutqqa aylanishi. Odamning ovoz paylari bir sekundda 80
dan 10 000 martagacha tebranishi mumkin
14. Ovoz paylari qachon zuriqadi va uning sabablari nimada?
J: Baland ovozda gapirish ovoz paylarini zo'riqtiradi, shuning uchun baland ovozda gapiradigan odamning ovozi dag‘allashadi yoki yo'qolib qoladi. Pichirlashib gaplashgamda ovoz paylari zo‘riqmaydi. Nafas yo'llarinmg surunkali shamollashi, chekish va spirtli ichimliklarni tez-tez iste’mol qilish ham ovoz paylarining zararlanishiga sabab bo‘ladi. Ko'p chekadigan va ichadigan odamning ovozi bo‘g‘iq chiqadi.
15.