1. Manbaning umumiy tafsifi

Kesish:
1.Manbaning umumiy tafsifi

2.Konunda huzhalik juritishning turly shacklarining aks etishi.
3. Bobil podsholigi ijtimoiy tarkibining aks etilish.
4.Izhtimoy munosabatlarning rekonstruksiya.
5. Kadimgi Bobil zhamiyati huquqning asosiy jihatlari.
Er.av. Sh asrdayoq Ikki daryo oralig'ida Ur , Ashs, Mari, Lagash, Umma, Uruk, Suza va Vavilon kabi shahar-davlatlar rivoj topdi. turki bu davlat birlashlarining har biri o'z qo'shiqlari, so'qchilari, amaldoriga ega bo'lgan. Bu erda podshoni “katta odam” deb atashgan. Mesopatasiyadagi davlatlar o'rtasida o'zaro aloqalar davom etgan va tez-tez turli sabablar bilan urushlar ham bo'lib turgan. Urushda g'olib chiqqan davlat mag'lub davlatni vayron etar, aholisini esa qullarga aylantirar va og'ir o'lpon to'lashgan majbur etardi. Eramizdan oldingi 1894 yildan 1595 yil bu erda endi mustaqil dinastiya hukmronlik qiladi. Bu dinastiya faol tashkilot siyosat yuritadi va butun Dajla bilan Frot havzasini o'z qo'l ostida birlashtirishga.
intiladi. Frot daryosi sohili va uning o'rta darajasida Vavilon shahri vujudga keldi. Er.av. XVIII asrda Vavilon podsholigi kuchayib, butun Dajla va Frot sohillarini egallab oldi, boshqa bir qator davlatlarni o'ziga bo'ysundirgan qudratli davlatga aylandi. Eramizdan oldingi 1792-1750 yillarda Vavilonda podsho Xammurapi hukmronlik qildi. U o'z hukmronligi sharoitida Vavilonning ijtimoiy, iqtisodiy-siyosiy hayotida muhim o'rin tutgan qonunlarini yaratdi.
Xammurapi qonunlari odam bo'yidan katta bazalt tosh ustunga, zamonaviy mixxat yozuvida o'yib yozilgan. 1901 yil frantsuz arxeologlari tamonidan topilgan . Hozir Parijdagi luvr muzeyida . _ qonunlar to'plami 282 moddadan iborat bo'lib , 3 qismdan : kirish , qonunlar Bayoni va . _ Tuplamning bizgacha 247 ta dastur saklanib Kolgan , 50 ga yakin dastur esa o'chib ketgan. ^bitta.
“Erkaklar, Xammurapi , xudolar tamonidan qo'yilgan rahbarman . Frot bo'yidagi qishloqlarni itoat etayotgan podsholarning uzb birinchisiman , men mamlakatimda haqiqat va adolat o'rnatdim " deb boshlanadi qonunlar olovga Xammurapi tilidan . Xammurapi qonunlari ko'proq sud qarorlari to'flamiga o'xshab ketadi .
Kirish joy kodeksni chiqarishdan maqsad mamlakatda haqqoniyat o'rnatishdir , deb ko' yozuv .
Olovga o'rta , yaxshi joy jinoiy islarga oid , sud ishlarini yuritish , xususiy mulk , huquqning haqida ( qarilik va talash ), jangchilar huquqiga oid uchun birma bir ko'rsatib o'tilgan .
Olovga haqida joy podsho halq oldida qilgan xizmatlarini birma bir sanab o'tib , o'zidan keyin uning qonunlarini ado etuvchi podsholarga oq fotiha bergan va bu qonunga rioya qiling qilmaydigan yoki uni bekor haqida jur'at odamlarni qaxr bilan lanatlagan .
Xammurapi katta va markazlashgan davlatda oliy hokimiyat o'z qo'lida rejalashtirish uchun g'oyat katta er fondiga tayanib turib , mamlakat xo'jalik hayotini
_ uchun urgan . Mamlakat aholisi tomonidan kelib chiqqan
holda , narsa qurilish materiallarga bo'lgan huquqini tomonidan va uni
rivojlantirish uchun o'rmonlarni qo'riqlash uchun bir qancha miqdor belgilagan . O'rmonlar alohida-alohida o'rmon uchastkalariga bo'lgan va ularga maxsus uchastka mudirlari tayinlagan .
Bobil podsholigining iqtisodiyotidagi sohalar u qonunda aks ettirilgan bo'lib , chorvachilik , dehqonchilik kabi sohalarning holatda tegishli e'tibor berilgan .
Ush qonunga ko'ra ish ni ijaraga Olga shaxs uning egasi oldida ga voqea bo'lgan . Agar hayvonga biror zarar va boshqalar ijaraga Olga kishi bu zararni to'lagan . Hatto podalarni boqib yurgan cho'ponga ham belgilangan narsalar yuklatilgan .
Serunum yer bo'lgan ikki daryo oralig'idagi bu davlatda dehqonchilik katta joy ega bo'lgan . Sug'orish islariga tegishli e'tibor odamlar .
Hammurapi mamlakatni g'alla ga konga aylantirib , erlarni ishlashni osonlashtirganligi , parokanda bo'lib ketgan aholini Shumer va Akkad erlariga to'plaganligi, bu aholini don va suvga qondirganligi , uni farovonlikka va baxt-saodatga erishtirganligi bilan faxrlanadi .
Kuchayib zerikarli gunohkor kurashni bir oz yumshatish joy Xammurapi qarzdorlik tashkilotdan asoratga tushib holuvchi kishining shaxsi va mol-mulkini qarz berish haddan ortiq siquvini voqea olish harakat qilgan . Masalan , kodeksning 117- versiyada aytilishicha , agar qarzdor o'z qarzi badliga xotini , farzandini bergan bo'lsa qarz beruvchi shaxs ular mehnatidan 3 yil uchun . _ 4-yili esa u ota-onasiga yoki eriga qaytarilgan . 3 yil uchun qarz beruvchi tegishli u shaxs qiynab yoki boshqa yomon munosabatlar haqida uldirilsa , qarz berish farzandi ham qatl etilgan .
Kodekslash ayrim baqaida jangchi mustamlakachilar bo'lganligi tilga mahsulot . Ular podshodan tekshirish erlar o'lganlar va buning Evaziga Harbiy xizmat o'tashga majbur etilganlar . Agar jangchi urush uchun asrga tushib qolsa , u belgilangan to'lovlar bilan qaytarib olingan . jangchining erini boshqa kishilar tashkil etgan o'zlashtirish mumkin bo'lmagan . jangchi jang uchun xalok bo'lsa uning eri jangchining farzandlariga qo'yish . Jangchi-kolonistga podsho tashkil etgan tortiq tuzilgan er , qoramol boqish va uni sotish mumkin bo'lmagan .
Xammurapi o'z qonunlari orqali o'z davrining hukmdori sifatida zodogonlar va mulkdorlar manfaatini himoya qildi . Quldor tuzumlash yoqlar ekan , mamlakatda yagona boshqaruv g'oyasini oldin surdi . Adolat o'rnatishga intilgan Xammurapi qullarga Shaxsiy mulk sifatida qaraydi .
Xammurapi qonunlarida Sharhlangan adolat odamlarning ozod kishilar va qullarga bo'linishini , darajasi ozod kishilar ham o'zaro tenge bo'lmagan turli tabaqalarga bo'linishini nuqtai nazardan tutadi . Bobil hokimlik qilish ijtimoiy tartib hisob ko' harf : teng huquqli erkin fuqarolar-jamiyat a'zolari : huquqiy erkin , ( ya'ni qul bo'lmagan ), lekin jamiyat a'zosi hisoblanmaydigan , podsholik xo'jaligida xizmatdagi tenge huquqsiz odamlar , qullar ".
uning barcha tomonidan ishlari ezgu g'oyalardan iborat . “Erkaklar, daydi Xammurapi , yagona podshoman ... Erkaklar podsholar ichida uzb oliy podshoman , mening qdratimga va so'zlarimga shubha shaxs . Menga qonunlarni Quyosh xudosining o'zi yuborgan ... Men Xammurapi adolatli podshoman . Mening so'zlarim bebaho so'zlar , islarim tengi yo'q ishlardir ” , -degan so'zlar bilan kunlaydi Xammurapi o'z qonunlar to'plamini .
Hammurapi qonunlari o'z keyin etuk taraqqiyot yaqinn , kuchli markazlashgan davlat tashkil etilganidan dalolat . _ Mamlakatni markazlashgan xoda boshgarish belgilangan katta holing tinch-totuv yashashiga olib kelgan va Mesopotamiyalash keyingi davlat boshliqlari davlatni boshkarishlarida g'oyaviy xizmat qilgan .
Qadimgi Sharq - insoniyat tsvilizatsiyasining beshigi bo'libgina qolmay ,
insoniyat tafakkuri bilan bog'liq birinchi g'oyalar birinchi mafkuralar va ta'limotlar vujudga kelgan ma'naviy makon .
Sharqda haqida shunga o'xshash g'oyalar dunyo xalqlarining keyingi taraqqiyotiga , yaratilajak ta'limotlariga zamin bo'lib xizmat qildi .
Xulosa qilib shuni aytish kerakki , Sharq dunyo xalqlari taraqqiyoti uchun o'zining ilg'or g'oyalari , ta'limotlari va tomonidan bilan buyuk donishmand bo'lib xizmat qildi .
Bobil (Bobil) Mesopathamian Yanubius Kismid er av 2-ming yillikning boshlaridan, er av 538-yilgacha hukm surgan kadimiy davlatdir.
Er av 1894-1595, airim manbalarda (er av 1894-1518) ⁴ yil kadimgi Bobilda amoriylar ⁵ sulolasi mustahkamlanib olgan. Bu sulola podsholaridan Hammurabi (er av 1792-1750) mohir siyosatchchi va sarkarda bulib, u harbiy va diplomatik yul bilan o'z podsholing dastlabki 35 yilida Ossuria, Mesopathamianing janubiy va o'rta kismini Bobilga tobe ettirgan. Hammurapi sharoitida tovar-pul munosabatlari rivozhlangan, khussiy kuldorlar hujalik kuchaigan, davlatning davlatning markaziylashuvi va podsho hokimiyatining mustahkamlanish zharayoni o'sgan ^6.
Bobilda markazlashgan davlat kurib, butun mamlakat bir markazdan idora kilingan va butun oliy hokimiyat-konun chikaruvchi, izhro etuvchi organlar, ishlarini sud idorasi kilish va dinniy hokimiyat-khammasi faqat podsho kulida bulgan. Buning uchun Bobil eng qudratli davlatga ailangan ⁷
Hamurappi tarikhda konunlar tuzuvchi hukmdor sifatida nom koldirgan. Uning buirugi ^{bilan markazlashgan Bobil davlatini himoya qilish} huquqiga ega.
Shumerliklar (Somirliklar) erishgan ilmiy, badiy, axloqiy darazha, huquqka oid yutuklar bobilliklar axloqiy qarashlari uchun asos buladi. Adolat va khakikatning hymoyasini asosiy maksad kilib olgan Bobil podshosi Hammurapining mashhur konunlar mazhmuasi esa kadimgi Sumer konunlarining tadrizhiy rivozhi edi. Bu majmuada zaiflarni, etim-esir va kamba-gallarni adolat tamoili asosida himoya kilish asosiy maksad kilib kuyilgan ⁹ .
Erga egalik, savdo sotik, kulchilik, ijtimoiy-iktisodiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan “Hammurabi konunlari” topami bitilgan diorite yodgorligi bizgacha etib kelgan.
Hammurapi konunlari 1901-1902 yillar Zheniuliak boshchiligidagi French archeologist expeditionsi tomonidan boshqarilgan Elam davlating poytakhti Suza shahrini kazish chogida topilgan. Bu konunlar mihhat yozuvid bark bazalt ¹² tosh ustuni satkhiga yib tikilgan ¹³ . Bu ustinning yukori kismida kuyosh, hakikt va adolat hudosi Shamash taxti oldida turgan hamda uning kulidan oliy sud hokimligi belgisi chukmor va chambarakni tantanali ravshan olayotgan podshoning uzini tasvirlaidi burma shakllar bilan boshqaradi. Ustinning kolgan xamma joyiga 282 ta moddadan iborat konunlar tuplami bitilgan ¹⁴
Budiorite Yodgorlik toshini er av 1155-1115 yillar orasida Elam podsholari Bobilni talashi natizhasida o'lja sifatida Suza shahriga olib ketgan va elamik golib hokon matnning bir kismini o'chirib, uning o'rniga zafar yozuvini bitishga. ¹ Buning yordamida matn kisman shikastlangan wa 282 moddaning 5 ta ustincha yozib olingan 35 ga tuzatish kiritildi bulib, 247 matn saklanib kolgan. qayta o'chirilgan va oziqlangan kisman Suza boshkadagi xavfn, ainixa Asshurbanipolling Nineviya kutonasidan topilgan loydan yasalgan sopol b'o'lakchalarga yozilgan “konunlar nuskhasi” bwyicha kaita tiklangan ² .
Hammurabi konunlarini biz shartli ravshan kod-konunlar tuplami deyishimiz mumkin. Chunki u kwprok sud karorlarining tuplamiga o'khshab ketadi. Ushbu to'plam 3 qismga bo'linadi:

1. 
   kirish;
   
2. 
   Konunnomaning matni (yoki asos kism);
   
3. 
   Hulos;
   

Kirish kismida konunlarni chikarishdan asosiy maqsad mamlakatda adolat o'rnatishdir, deb ku kuch. Unda podsho uluglanib, ko'klarga kutarilgan. Undan keyin podsho o'z kilgan ishlarini sanab ko'p va unwonlarining to'la nomini ³
asosiy kismida zhinoyat huquqi, procedural huquqining, mulk huquqining himoya va unga foydalaniladigan. zhazolar, niko va oila huquqi, jangchilarning huquqlari va boshka munosabatlar tugrisida meyorlar mumkin.
Khulosa kismida podsho zhining xalq oldidagi hizmatlarini tayyor, bu konunlarni kelgusida bazharadigan podsholarni khurmatlash, ularni bazharmagan yoki bekor kilmokchi bulgan podsholarni lanatlash lozimligi tugrisida gapiriladi ⁴ .
Hammuri Konunelariga Karagandaning Butun Aholi Konound Bilan Kurik Mamlakatsi Erkin Kišilarga Va h Amanda Mold Kulgan Kul Skan Erkin Kišilarga Va h Amanda Moldova Keskin Suradda Bolgana Shu Bilan Birga Ahi hyodya Va Falyatining Juda Hillma Hall Soslavini Kamrab Olady ⁵ . Uni kuyidagicha taksimlash mumkin.
Hammurapi konunlarining 1-5 qismida sud wa sud jarayonlarining airim masalalariga bagishlangan. Bu sudlarda hukmron bulgan o'zboshimchaliklarga, suiistemolchiliklarga, burovlarni nourin ayiblashlarga qarshi qaratilgan. Bu qilingan darak beradiki Bobilda sudyalarni va guvohlarni sotib olish, poraxurlik kabi hollar ham keng tarkalgan. Hullas-5 boshqa kodksning 1 asosiy qismi boshidagi o'ziga xos muqaddima sifatida berilgan. Undan sung mulkka bagishlangan juda katta bulim boshlanadi, bualohida azhratib kursatilmasada, codexning 6-120 ta mulk va u bilan boglik munosabatlarni tartibga soladi. Boonga mulkni himoya kilishga taallukli, zhumladan, o'g'irlik, talonchilik Uchun zhazolar o'rnatuvchi, darahtlarni kesish, maydonlarni payhon kilish va boshkalar uni zhavobgarliklar belgilovchi meorlar bo'lgan Uchba bwlimga mulkka egalik qilish vositalarini va uni tassarruf etish, begonias, taqlid kilish vositalari va uni tassarruf qilish haqida.
Hammurabi konunlarining 127-195 ida niko h, oila va meros masalalariga bag'ishlangan. Undan keyingi kis 196-21 196-21-yillarda shahsning haot va sog'ligini himoya kilishga qaratilgan meorlar belgilanib, bu Erda shahsga Qarshi qaratilgan zhinoyatlar, zhavobgarliklar o'tkazish.Kodeks matnining ohirgi bwlimi 215-282 ga nisbatan 215-282 yil davomida mehnat va xavfsizlik choralari ko'rilmoqda. va zhavobgarlik o'rnatuvchi elektr quvvati, h'kizlarni izharaga Berish zvobgarligi hakidagi Qishloq xo'jalik ishchilari, hunarmandlar, chuponlar h'akidagi Qishloq xo'jalik imkoniyatlarini o'zgartirishni o'rganish uchun zhazolar h'akidagi, eshaklarni, araaganiy Kishlok xujaliklarini. , huquq tarmoklari buyicha uning tuzilishi kuyidagichadir:
1) sud;
2) mulk;
3) moy yo'q;
4) shahsni hymoya kilish;
5) mehnat va mehnat kurollari ⁶ .
Hammurapi konunlari kuldorchilik tuzumini, va khussiy mulkchilikni aks ettiruvi birinchi yigir va mashhur konunlar tuplami bulgan. Shu tufayli konunlarda urugdoshlik tizimining sovuqliklari saklanib kolgan. Masalan, zhazolarning juda ogir va shafkatsizligi, talion hodisalari ¹ ning saklanib kolganligi, ortaliya ² usulining ishlatilishi va boshkalar ainan urugdoshlik tuzumiga hos bulib, ular konunlarda tulik saklanib kolgan ³ .
Hammurabi konunlarining o'zining t''laligi nuktai nazaridan va katiyligi buyicha Mukammal EMAS ular Jamiyat hhaotining hhamma tomonlarini Tulik kamrab olmagan, ammo Mesopatamiyaning Ang muhim hukuky huzhzhati - Ikki daro oralig'idagi Ang ir Dawlat-kadimgi Bobillier podshosi Dawlat-kadimgi Bobillier podshosi va katiyligi bo'yicha. sifatida biz tarixchilar uchun juda kimmatli manbadir.