1 Kirish. O’simlikshunoslik fanining maqsad va vazifasi, dala ekinlarining umumiy tavsifi va guruxi

№1 Kirish. O’simlikshunoslik fanining maqsad va vazifasi, dala ekinlarining umumiy tavsifi va guruxi.

Reja:

1. O’zbekiston Respublikasi mustaqilikka erishgandan so’ng qishloq xo’jaligiga bergan e’tibori.

2. O’simlikshunoslik fanining rivojlanish tarixi.

3. O’simlikshunoslik fanining maqsad vazifalari va tadqiqot usullari.
O‘zbekiston respublikasi mustaqillikka erishganidan keyin iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, madaniy va boshqa yo‘nalishlardagi muammolarni xal etish borasida dadil qadamlar qo‘yilmoqda. Respublikamiz qishloq xo‘jaligi soxasida o‘tkazilayotgan isloxatlar asosida xozirgi zamon bozor iqtisodiyoti mexanizmlarini tadbiq etish natijasida qishloq xo‘jaligi korxonalari, fermer va dexqon xo‘jaliklari bozor iqtisodi sharoitlariga moslashib o‘z o‘rinlarini topayotganligi va ishlab chiqarishni rivojlantirayotganliklari albatta katta yutuqlardan biridir.

Ma’lumki, bizda qishloq xo‘jaligi asosiy tarmoqlardan biri bo‘lib, va u xar bir mamlakatdagi kabi insonlarni oziq-ovqat maxsulotlari va sanoatni xom-ashyo bilan ta’minlovchi bosh bo‘g‘in xisoblanadi. Qishloq xo‘jaligi ko‘xna tarixga ega bo‘lib, bundan ming yillar avval xam ota-bobolarimiz qishloq xo‘jalik samaradorligini oshirish dexqonchilik va bog‘dorchilik ishlarini yaxshilash borasida tinimsiz izlanishlar olib borishgan. Xozir dalalarimizda katta maydonlarda etishtirilayotgan turli-tuman meva, sabzavot, em-xashak va boshqa texnika ekinlari avlod-ajdodlarimiz tomonidan bir necha ming yillar davomida turli-tuman yovvoyi o‘simliklar orasidan tanlash, chatishtirish, payvandlash usullari bilan yaratilgan. Demak, ko‘pchilik madaniy o‘simliklarning asosiy bunyodkori insonnning aql-zakovati va mexnati xisoblanadi.

Dunyo bo‘yicha er sharida 500 mingga yaqin o‘simlik turlari mavjud bo‘lib, shulardan 20 mingdan ziyodi insonlar tomonidan ekib o‘stirilgan ekinlardir. SHulardan eng ko‘p axamiyatga ega bo‘lganlari 640 ta bo‘lib, shundan 90 tasi dala ekinlari turiga kiradi. Qishloq xo‘jaligida doimo yangi navlar, yangi texnologiyalarning kirib kelishi bu soxadagi mutaxassislardan chuqur va xar tomonlama puxta bilimga ega bo‘lishni talab qiladi. O‘simlikshunoslik qishloq xo‘jaligining asosiy tarmoqlaridan biri bo‘lib, axoli uchun oziq-ovqat maxsulotlari, chorvachilik uchun em-xashak va engil sanoat uchun xom-ashyo etishtirib beradi.

O‘simlikshunoslik qadimdan, ya’ni madaniy o‘simliklar paydo bo‘lishi bilan kelib chiqqan va dexqonchilik bilan doimo chambarchas bog‘liq xolda rivojlanib boradi. Dastlab dexqonchilik Xitoy, Siriya, Xindiston, Misr, Meksika va Markaziy Osiyoda rivojlana boshlagan.

O‘simlikshunoslik fani xozirgi davrda, asosan dala ekinlarini tadqiq etish bilan shug‘ullanadi va madaniy ekinlarni guruxlarga bo‘lib, ularning botanik, biologik xususiyatlarini o‘rganadi, ekinlar va navlardan muttasil mo‘l xosil olishni ta’minlaydigan yangi texnologiyalarni ishlab chiqadi. O‘simlikshunoslik agrokimyo, seleksiya, dexqonchilik, biokimyo, o‘simliklar fiziologiyasi, tuproqshunoslik kabi bir qator fanlar bilan uzviy bog‘langan.