1. Butunning bir yoki bir nechta bo'lagi oddiy kasr deyiladi n m kasrda: m

---

1. Butunning bir yoki bir nechta bo'lagi oddiy kasr deyiladi. n m — kasrda: m 
— kasrning surati, n — kasrning maxraji deyiladi. 2.Har qanday natural sonni, 
maxraji 1 bo'lgan oddiy kasr shakllda yozish mumkin. 1 m . 3.Agar kasrning surati, 
maxrajidan kichik bo'lsa to'g'ri kasr, katta bo'lsa noto'g'ri kasr deyiladi: M: 9 7 va 17 
1 - to'g’ri kasr, 6 23 va 5 5 — noto'g'ri kasr hisoblanadi. 4. 8 5 1 — ko'rinishidagi 
kasr aralash kasr deyiladi. 1 sonning butun qismi, 8 5 — sonning kasr qismi deyiladi. 
Aralash kasrni noto'g'ri kasrga aylantirish M: . 3 22 3 173 3 1 7 = +

= Kasrning 
asosiy xossalari: 1. Agar kasrning surati va maxrajini aynan bir xil natural songa 
ko'paytirilsa yoki bo'linsa berilgan kasrga teng bo'lgan kasr hosil bo'ladi. M: ; 15 10 
53 52 ; 3 2 5: 15 5: 10 15 10 = 


== 6.2. Kasrning surat va maxrajini aynan bir xil 
songa bo'lishni kasrni qisqartirish deyiladi. M: 20 15 60 45 = (surat va maxraj ni 
aynan bir xil 3 soniga bo'lindi). 6.3. Agar kasrning surati va maxraji o'zaro tub sonlar 
bo'lsa qisqarmaydigan kasr deyiladi. Kasrlarni taqqoslash: 7.1. b c va b a va bir xil 
maxrajga ega bo'lgan kasrlardan qaysi birining surati katta bo'lsa, o'sha kasr katta 
bo'ladi. M: 3 2 3 4 

. 7.2. c a va b a - bir xil suratga ega bo'lgan kasrlardan qaysi 
birining maxraji kichik bo'lsa, o'sha kasr katta bo'ladi. M: 5 2 5 3 

7.3. Bir xil 
suratga yoki maxrajga ega bo'lmagan kasrlarni taqqoslash: d c va b a . Buning uchun 
b cva da 

ko'paytma topilib taqqoslanadi. Qaysi kasrning surati qatnashgan 
ko'paytma katta bo'lsa, o'sha kasr katta bo'ladi. M: 7 795 9 7 va 7 5 


demak, . 7 5 
9 7 

8. Kasrlarni qo'shish va ayirish. 8.1. Bir xil maxrajga ega bo'lgan kasrlar. . 3 1 
9 3 9 5 9 8 ; 3 4 9 12 8 57 9 5 9 7 = =−= = + =+ 8.2. Turli maxrajga ega bo'lgan 
kasrlar. d c b a yoki d c b a − + bo’lsa, kasrlar umumiy maxrajga keltiriladi. Buning 
uchun b va d uchun EKUK topiladi. M: 45 29 45 524 9 1 15 8 = + =+ 8.3. Aralash 
kasrlarni qo'shish va ayirish. . 24 11 5 24 131 24 106237 12 53 8 79 12 5124 8 798 
12 5 4 8 7 9yoki 24 11 5 24 11 5 24 1021 5 12 5 8 7 49 12 5 4 8 7 9 12 5 4 8 7 9:M 
== − =−= +

− +

=− =+= − +=−+−=






+−+=− 9. Kasrlarni ko'paytirish: 9.1. 
Oddiy kasrlar ko'paytirilganda kasrlarning surati alohida, maxraji alohida 
ko'paytiriladi. db ca d c b a 


=

9.2. Aralash kasrlar ko'paytirilganda, ularni oldin 
oddiy kasrlarga aylantirib, so'ngra surat va maxrajlari alohida ko'paytiriladi. M: . 18 
7 7 18 133 6 19 3 7 6 1 3 3 1 2 = =

=

9.3. Agar ikkita sonning ko'paytmasi 1 ga teng 
bo'lsa, ularni o'zaro teskari sonlar deyiladi. 1 a b b a = 

10. Kasrlarni bo'lish: 10.1. 
Oddiy kasrlarni bo'lish uchun birinchi kasrning surati, ikkinchi kasrning maxrajiga, 
ikkinchi kasrning surati birinchi kasrning maxrajiga ko'paytiriladi. cb da d c : b a 


= 10.2. Aralash kasrlarni bo'lish uchun avvalo oddiy kasrga aylantiriladi, so'ngra 
oddiy kasrni bo'lish amali bajariladi. 10.3. Har qanday butun sonni kasr ko'rinishida 
yozish mumkin. M: . 1 5 5= Bundan butun sonni kasr songa ko'paytirish va bo’lishda 
foydalaniladi