Zootexniya va agronomiya

II – BOB. TUPROQ OZIQ REJIMINI BOSHQARISH USULLARI

Ekinlardan mo’l va sifatli hosil olishda tuproqning oziq rejimini boshqarish va uni o’rganish katta ahamiyatga ega.

Tuproqning oziq rejimini boshqarishdagi barcha tadbirlarni qo’yidagi guruhlarga bo’lish mumkin:

1. 
   Tuproqni oziq moddalar bilan boyitish.
   
2. 
   Tuproqdagi o’simliklar qiyin o’zlashtiradigan oziq elementlarini o’zlashtiradigan holatga o’tkazish.
   
3. 
   Oziq moddalarni o’simliklar oson o’zlashtirishi uchun sharoit yaratish.
   
4. 
   kamayishiga qarshi kurashish.
   

Malumki, asosan yerga mineral o’g’itlar solish orqali tuproq oziq moddalarga boyitiladi. Ammo, yuqorida keltirilgan tadbirlar hamda tuproqda atmosfera azotining fiksasiyasi hisobiga to’planishi bevosita dehqonchilik madaniyatiga va qo’llanilayetgan agrotexnika tadbirlariga bog’liq.

Go’ng solinganda yerlarda tuproqning tabiiy xossalari yaxshilanadi, yani mexanik tarkibi og’ir tuproqlarni yumshatadi, mexanik tarkibi yengil tuproqlarning yopishqoqligi va donadorligini oshiradi.

Yerga mineral va organik o’g’itlar solish, kislotali tuproqniohaklash, ishqoriylarni gipslash, almashlab ekish, tuproqni sifatli ishlash, strukturani yaxshilash, yetarli namlikni saqlash, oziqa rejimini boshqarishda asosiy tadbirlardan hisoblanadi. Tuproqning oziqa rejimiga va tabiiy xossalariga go’ng bilan bir qatorda oraliq ekinlar, ayniqsa dukkakdosh ekinlar, ko’kat o’g’it sifatida dukkakli don ekinlarini ekish yaxshi tasir etadi.

Yuqorida aytib o’tilganlardan ko’rinib turibdiki, dehqonchilikda to’g’ri almashlab ekish tizimini joriy qilish va ekinlarni tegishli ravishda navbatlash, tuproqni azot bilan boyitadigan ekinlar ekish, shuningdek, tuproqni malum bir tizim asosida ishlash hisobiga tuproqning oziqa rejimini yaxshilash hamda o’g’itlarning samaradorligini oshirish mumkin.

Oziq moddalar va suv tuproq unumdorliginingasosiy elementlari hisoblanadi. O’simliklarning oziq elementlarga talabchanligiekinlarning turiga, naviga, hosildorligiga bog’liq. O’simliklarning bu sohadagitalabini qondirish dehqonchilikdagi asosiy masalalardan biri hisoblanadi.
Tuproqning oziq rejimini boshqarishdagi barcha tadbirlarni quyidagi
guruhlarga bo’lish mumkin: