“ZiyoMax” o’quv markazi web: ziyomax uz Tel

So’z urg’usiga xos xususiyatlar 

1.O’zbek tilida leksik urg’uga xos bo’lgan asosiy xuxusiyatlardan biri shundaki urg’u 

ko’pincha so’zning oxirgi bo’g’iniga tushadi. M: Kelajak, o’quvchi, yumaloq 

Ammo urg’u hamma vaqt ham oxirgi bo’g’inga tushavermaydi, M: oppoq, barcha, allakim 

2.O’zbek tilida leksik urg’uga xos bo’lgan yana bir xususiyat urg’uning ko’chuvchanligidir, 

ya’ni so’zga qo’shimcha qo’shilishi bilan urg’u ham keying bo’g’inga ko’chadi. M: Paxta`, 

paxtako`r, paxtakorlarmi`  

Ammo urg’uning ko’chuvchanlik xususiyati hamma vaqt ham saqlanavermaydi, chunki 

tilimizda urg’u qabul qilmaydigan qo’shimchalar ham mavjud. M: Yigirma`, yigirma`ta, 

yigirma`tacha 

3.O’zbek tilida leksik urg’u ba’zan ma’no farqlash uchun xizmat qiladi. 

M: Fi`zik (shaxs oti) - fizi`k (sifat, frazeologik) 

Atla`s (mato) – a`tlas (xarita) 

Ho`zir (payt ravishi) – hozi`r (tayyor, shay) 

To`rtma (fe’l) – tortma` (ot) 

Yangi` (sifat) – ya`ngi (payt ravishi) 

Toza` (sifat) – to`za (daraja miqdor ravishi) 

Eti`k (ot, oyoq kiyim) – e`tik (sifat) 

Banda` (inson) – ba `nda (to’da guruh) 

---