Ózbekstan respublkasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

[ArN₂]OSO₃ H + H₂ OArOH + N₂+ H₂ SO₄
Bunda diazobirikpenin' sulfat kislota menen payda etken duzinan paydalanıw maqsetke muwapıq. O'ytkeni, basqa kislotalar menen qosımsha reakciyalar barıwı mu'mkin.
2. Diazoniy duzların kaliy yodid menen qosıp qızdırılg'anda diazogruppasi yod penen almasadı.
[ArN₂]+Cl+ KJ =ArJ + N₂+ KCl
3. Diazogruppanin' basqa qaldıqlar menen almasınıwı katalizatorlar qatnasıwında baradı. Katalizator retinde untaq jag'dayındag'ı mıs yamasa onın' duzları isletiledi. Mıs duzları qatnasıwında diazoniy duzları to'mendegishe bo'leklenedi:
C₆ H₅ N₂ ClC₆ H₅ N₂+ ClCu₂ Cl₂ = C₆ H₅ N₂ C₆ H₅+ N₂ C₆ H₅+ ClC₆ H₅ Cl
Diazogruppani basqa qaldıqlarg'a almasınıwına mısallar keltiremiz:

4. Diazoniy duzları sınap, qalay xloridleri menen reaksiyag'a aralasıp, metallorganik birikpelerdi payda etedi.
5. Diazoniy duzları qaytarılg'anda diazogruppasi vodorod penen almasinadi. Qaytarıwshı retinde fosfat kislota, qumırsqa aldegidi yamasa spirtlerden paydalanıw mu'mkin. Qaytarıwdı qumırsqa aldegidtin' sıltidegı eritpesi menen aparıw mu'mkin. Diazoniy duzlarının' qaytarılıw reaksiyasınan paydalanıp, ayrım alınıwı qıyın bolg'an birikpelerdi sintez qılıp alıw mu'mkin.
Azaboyawlardin' tiykarg'ı wa'killeri ha'zirgi ku'nde sanaatta ko'plegen tu'rdegi azaboyawlar islep shig'arıladı. Azaboyawlardin' son'g'ı jıllarda aktiv boyawlar atlı jan'a toparı ha'zir ko'p isletilip atır. Aktiv boyaw molekulasında reaksiyag'a kirise alatug'ın atomlar yamasa gruppalar (Cl; -SO2; -CH=CH2 ha'm basqalar ) bar ekenligi menen xarakterlanadi. Bul boyawlardın' ayriqshalıg'i sonnan ibarat, olardın' aktiv gruppaları sintetik ha'm ta'biiy talshıqlar menen mısalı, sellyulozanin' gidroksil gruppalar, ju'n, shayi, hám poliamid talshıqlardın' isenim gruppaları menen kovalent baylanislar payda etedi. Aktiv boyawlar menen materiallardı tu'rli ren'lerge boyaw mu'mkin. Bunday materiallar a'dettegi boyawlar menen boyalg'an shu'bereklerge salıstırg'anda juwılıwg'a, organikalıq elementler ta'sirine ha'm basqa faktorlar ta'sirine sabırlı boladı [13]. Talshıqlardı boyaw, bul protses salıstırǵanda quramalı bolıp, boyalg'an talshıq yamasa gezlemenin' ren'i o'shpeytug'inlig'i, organikalıq ha'm siltilerge shıdamlilig'i joqarı bolıwı talap etiledi. Ko'pshilik boyawlar suw menen kolloid payda etedi. Sol sebepli olar toliq yamasa materialg'a adsorbillansa kerek dep tahmin etiledi. Boyawlardın' ayırımları talshıq yamasa gezleme menen ximiyalıq baylanis payda etedi. Talshıq ha'm gezlemelerdi tuwrıdan-tuwrı boyaw ishine túsirip de olardı boyaw mu'mkin. Bul qıylı boyawlar tuwrı boyawlar dep ju'ritiledi. Ta'biiy shayi ha'm ju'n materiallar kislotalı boyawlar menen tuwrıdan-tuwrı boyaladi. Kislotalı boyawlar quramında tiykarınan sulfogruppa boladi.Olar ko'binese suwda eriytug'in natriyli duz jag'dayında, tiykarınan ju'n, paxta talshıqların tuwrıdan-tuwrı boyaw imkaniyatın beredi. Kislotalı boyawlardı beloklı talshıqlarg'a ta'sir etiw mexanizmin to'mendegishe oyda sa'wlelendiriw mu'mkin. Diazobirikpelerdin' azot ajralıp shıqpaytug'ın reaksiyalarına olardı qaytarıw, oksidlew ha'm azoqosiw reakciyaları mısal boladı. Diazobirikpeler az-azdan menen qalay xloridin xlorid kislotadag'ı eritpesi menen qaytarılg'anda arilgidrazinlarinin' duzları payda boladı: