Ózbekstan respublikasi joqari hám orta arnawli biLİmlendiRİw uáZİRLİGİ

ÓZBEKSTAN RESPUBLİKASI JOQARI HÁM ORTA ARNAWLI BİLİMLENDİRİW UÁZİRLİGİ

ÁJINIYAZ ATINDAǴI NÓKIS MÁMLEKETLIK PEDAGOGIKALIQ INSTITUTI

TÁBIYIY PÁNLER £AKULTETI

Botanika, ekologiya hám onı oqıtıw metodikası kafedrası

Ózbetinshe jumisi
TEMA: Immunobiotexnologiyaliq processler
Tayarlaǵan: Numanova G, Esnazarova Z Mambetalieva A
Qabillagan:Amaniyazov I
NÓKİS-2022


TEMA: Immunobiotexnologiyaliq processler
Joba

1. 
   Immunobiotexnologiyaliq processler haqqinda túsinik
   
2. 
   Monoklonal antitela haqqinda maǵluwmatlar
   
3. 
   Immunosupressantlar
   

Immunobiotexnologiya - zamanagóy biotexnologiyanıń pán jetiskenlikleri hám aktiv princip retinde immun sistemasınıń túrli agentleri hám processlerinen paydalanǵan halda diagnostika, profilaktika hám dárilik ónimlerdiń dinamikalıq rawajlanıp atırǵan texnologiyalıq óndirisi menen kórsetilgen bólimi.
Immunobiotexnologiya tómendegilerdi óz ishine aladı :
* infektsiyalar tarqalıwın keń úyreniw ushın diagnostik test sistemaları (diagnostiklar) sanaatı
*vaksinalar islep shıǵarıw
* immunomodulyatorlar
*poliklonal hám monoklonal antillerdi alıw.
Bizge belgili, insan sırtqı unamsız faktorlar, biologiyalıq aktiv elementlar tásirinen qorǵaw ushın immunitetke iye. Bunday agentler antigenlerdiń ulıwma atı astında birlesken mikrob kletkaları, viruslar, beloklar, nuklein kislotalar, antibiotikler, pestitsidler bolıp tabıladı. " Antigen" túsinigi ulıwma bolıp tabıladı, sebebi ol antitellar alınıwı múmkin bolǵan ayriqsha ximiyalıq dúzılıwdı ańlatadı.
Átirap -ortalıq antigenleri insan denesine hawa, suw, azıq-awqat, silekey perdeler hám teri arqalı kiredi.
* Immunitet reakciyası - bul hár túrlı túrdegi limfoid kletkalardıń ayriqsha gormonlar qatnasıwındaǵı kletkalar menen óz-ara tásiriniń quramalı procesi bolıp, bunıń nátiyjesinde B kletkaları dep atalatuǵın kletkalar málim bir antigenge qarsı ayriqsha antil aktiv túrde sintez etedi.
*Antigenlerdiń bir bólegi adamlarǵa vakcinalar hám immunomodulyatorlar (agentler) formasında jetkeziliwi múmkin. Immunomodulyatorlar deneniń immunitet reakciyasın kúsheytedı yamasa kúshsizlendiredi.
Immunomodulyatorlar toparında tómendegi dáriler ajralıp turadı :
Haywan
mikrobial
Ashitqi
sintetik kelip shıǵıwı
immunitet processlerin xoshametlew hám immunokompetent kletkalardı (T- hám B-limfocitler) hám qosımsha immunitet faktorların (makrofaglar hám basqalar ) aktivlestiriwdiń ayriqsha qábiletine iye.
Deneniń ulıwma qarsılıģınıń asıwı, ol yamasa bul dárejede, bir qatar stimulyatorlar hám toniklar (kofein, eleuterokokk hám basqalar ), vitaminlar, dibazol, pirimidin tuwındıları - metilurasil, pentoksil (regeneratsiyani tezlestiretuǵın) tásiri astında júz bolıwı múmkin (leykopoezni kúshaytadı, nuklein kislotalardıń tuwındıları da birgelikte adaptogenlar dep atalatuǵın biogen preparatlar).
Bul dárilerdiń deneniń qarsılıģın asırıw, regeneratsiya processlerin tezlestiriw qábileti tómen regenerativ processlerdi, juqpalı, juqpalı -isiw hám basqa keselliklerdi kompleks emlewde keń qóllaw ushın tiykar boldı.
Timus bezi (timus) kletka hám gumoral immunitettiń islewinde eń zárúrli rol oynaydı. Ol jaǵdayda túbir kletkalarınıń limfocitlerge differensiatsiyasi, sonıń menen birge, limfoid toqımalardıń ayırım kletkalarınıń rawajlanıwı hám kámalıge tásir etiwshi ayriqsha elementlar (gormonlar) ajırasıwı júz boladı. Timus bezinen bir qatar polipeptid gormonlar (timozin, gomeostatik timik gormon, timopoietin I hám II, timus gumoral faktor) hám steroid (timosterol) strukturaları ajıratılǵan. Bir qatar ekstraktiv preparatlar (timalin, taktivin, timoptin, vilozen) alındı, olar immunostimulyator retinde isletiledi; olardıń barlıǵı timus beziniń joqarıdaǵı gormonlarini (atap aytqanda, alfa-timozin) óz ishine aladı hám tiykarınan bir-birine jaqın tásir etedi.
Immunitet sistemasınıń basqa organınan - suyek iligidan - B-aktivin preparati alındı. Sintetik immunostimulyatorlarga levamizol, bir qatar peptid immunostimulyatorlari (timogen, immunofan hám basqalar ) kiredi.
Immunomodulyatorlar tómendegilerge bólinedi:
mikrobial immunomodulyatorlar
timik immunomodulyatorlar
suyek iligi sitokinlari, nuklein kislotalar hám ximiyalıq taza immunomodulyatorlar.
Mikrobial immunokorrektorlar

Mikrobial kelip shıǵıs immunokorrektorlarni shártli túrde úsh áwladqa bolıw múmkin.

1950-jıllardıń baslarında tastıyıqlanǵan immunomodulyator. AQSh hám Evropa mámleketlerinde immunostimulyator retinde medicinalıq paydalanıw ushın BCG vakcinası ámeldegi bolıp, ol tug'ma hám arttırılǵan immunitet faktorların kúsheytiw qábiletine iye.
Mikrobial immunokorrektorlar:
Birinshi áwlad immunomodulyatorlariga bakterial kelip shıǵıs polisaxaridlar bolǵan bórekenal hám prodigiosan sıyaqlı preparatlar kiredi.
Ekinshi áwlad immunokorrektorlariga Bronchomunal, IRS-19, Imudon, Broncho-vaksom, Ribomunil, Tarelkaid kiredi.
Endogen kelip shıǵıs immunomodulyatorlarni immunoregulyatsion peptidlar hám sitokinlarga bolıw múmkin.
Óz ishine alǵan immunokorrektorlarga:
timik peptidlar kompleksi, atap aytqanda Timalin, Timoptin hám basqalar ;
timus ekstraktlari - Timimulin hám vilozen.
Timogen - 2-áwlad immunomodulyatorlariga tiyisli hám aminokislota - L-glutamil-L-triptofan.
Miyelopid aminokislotalardan ibarat bolıp, onıń quramı tolıq shifrlanǵan bolıp, suyek iligi kelip shıǵıwınıń jańa sintetik immunomodulyatorlarini islep shıǵıw ushın zárúr shárt bolıp xızmet etdi:
Seramil,
Bivalen
Maqsetli ximiyalıq sintez nátiyjesinde alınǵan joqarı molekulyar, ximiyalıq tárepten sap immunokorrektorlarga Polyoxidonium immunomodulyatori kiredi.
Polyoxidonium organizmge keń farmakologik tásir kórsetedi:
immunomodulyatsion,
detoksifikatsiya qılıw,
Antioksidant
membrananı qorǵaw.
Polyoxidoniumning detoksifikatsiya etiwshi qásiyetleri onıń qan daǵı júzimsik elementlar kontsentratsiyasın, mısalı, kúyiw keselligi menen awırǵan nawqaslarda enterobakteriyalarning lipopolisaxaridlari dárejesin tómenletiw qábiletinde kórinetuǵın boladı.
Ótkir pankreatik nekrozga dus kelgen nawqaslarda Polyoxidonium malondialdegid hám dienik kislotalar dárejesin sezilerli dárejede azaytadı. Polyoxidoniumning detoksifikatsiya etiwshi qásiyetleri onıń joqarı molekulyar salmaǵı hám molekula maydanında kóp muǵdardaǵı hár qıylı aktiv gruppalar bar ekenligi menen baylanıslı. Sol sebepli Polyoxidonium qanda aylanıp juretuǵın eriwsheń uwlı zatlı elementlar hám mikrozarralarni intensiv túrde adsorbsiya etedi. Immunitet reakciyasınıń qáliplesiwi bir qatar immunoregulyatsion molekulalar qadaǵalawı astında júz boladı.
Immunomodulyatorlar dástúriy túrde tómendegilerge bólinedi:
immunostimulyatorlar - immunitetti asıratuǵın elementlar
immunitet sistemasın pasaytiradigan immunosupressantlar (immunosupressantlar).
Bul uǵımsızlıq keselliktiń tábiyaatına, nawqastıń jaǵdayına hám basqa jaǵdaylarǵa qaray, immunosupressantlar xoshametlewi, immunostimulyatorlar bolsa denediń immunitet reakciyaların bastırıwı múmkinligi menen baylanıslı. Immunitet reakciyaların xoshametlew yamasa bastırıw qábileti tekǵana immunomodulyatorlarga, bálki kóplegen biologiyalıq aktiv elementlar hám komplekslerge, sonday-aq denediń ózi tárepinen islep shıǵarılǵanlarǵa da iye.
Immunosupressantlar
Immunosupressantlar retinde:
azatioprin,
glyukokortikoid preparatlari (prednizon, prednizolon hám basqalar ),
saratonga qarsı dáriler toparınan kóplegen dáriler (Antinoplastik preparatlar) (metotreksat, merkaptopurin, siklofosfamid, mielosan, xlorbutin, rozevin hám basqalar ),
anıq immunosupressiv aktivlikke iye bolǵan birpara antibiotiklar (adriamitsin, siklosporin A hám basqalar ).
Immunostimulyatorlar
Immunostimulyatorlarga tómendegiler kiredi:
sintetik preparat levamizol, timus bezinen alınǵan dáriler (timalin, taktivin),
mikrobial kelip shıǵıwı lipopolisaxaridlarini óz ishine alǵan preparatlar (mısalı, bórekenal, prodigiosan, BCG vakcinası ). Interferonlar immunostimulyatsion aktivlikke iye.