Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

CO+2H
2
→CH
3
OH
CO 
+ 
H
2
 
→CO+ 
H
2
O
CO
2 
+ 3H
2 
→ CH
3
OH + H
2
O 
bunda , W
1
-CO dan maqsadli mahsulot hosil bo‗lish tezligi, mol/sek; W
2
-CO 
konversiyasi reaksiyasi tezligi, mol/sek; W
3
-CO
2
dan metanol hosil bo‗lish 
reaksiyasi tezligi, mol/sek; k
1
-mos ravishda reaksiyalarning tezlik konstantalari sek; 
k
i
-mos ravishda reaksiyalarning muvozanat konstantalari; P
i
-mos ravishda 
komponentlarning parsial bosimlari, MPa; C-mos ravishda komponentlarning 
konsentratsiyalari, mol % larda.
 
БЕНТОНИТ ВА КАОЛИННИНГ СОРБЦИОН
ХОССАЛАРИНИ ЎРГАНИШ 
 
Н.И.Файзуллаев., *И.И.
Мамадолиев., Буронов А.Ю., *К.М.Халиков 
Самарқанд давлат университети 
*Самарқанд давлат медицина институти 
 
Саноатда углеводородларни тозалашда адсорбцион усуллар энг кенг 
тарқалган усуллардан биридир. Уларнинг ишлатилиши қатор қимматбаҳо 
бирикмаларни 
ишлаб 
чиқаришга 
қайтариш 
имконини 
беради. 
Адсорбцияловчи материалларга қўйиладиган энг муҳим талаблар 
қуйидагилардан иборат: юқори солиштирма сирт-юзага эга бўлиши, танлаб 
таъсир этувчанлик ва осон регенерация қилинишидир. Шунингдек адсорбент 
арзон ва зарарсиз бўлиши, коррозион хусусиятга эга бўлмаслиги узоқ вақт 
ўзининг адсорбцион хусусиятини сақлай олиши ва механик пухталиги юқори 
бўлиши зарур. Энг кенг тарқалган адсорбентлардан бири фаоллашган кўмир 
бўлиб, у турли маркаларда ишлаб чиқарилмоқда.
Кимѐвий ва физик-кимѐвий характеристикаларини аниқлаш учун 100 г 
массадаги намуна гранулаларини 250 см
3
ҳажмли шиша колбага 
жойлаштириб устига 150 см
3
дан дистилланган сув солдик. Колба 24 соат 
давомида АВУ-6 қурилмада 120 тезликда аралаштирилди. Қуритилгандан 
сўнг адсорбент 0,5 ва 0,25 мм ўлчамли ғалвирдан ўтказилди ва 0,5 мм 
ўлчамли ғалвирдан ўтган 0,25 мм ли ғалвирда қолган намуналарнинг 
механик ва физик-кимѐвий характеристикалари ўрганилди. Тупроқларга 
кислотали ишлов беришдан олдин 0,08 мм ўлчамда майдаладик. 10 г 

---

305 
майдаланган тупроққа қиздирилган 40 мл H
2
SO
4
қўшдик ва сув ҳаммомида 
аралаштирган ҳолда қиздирдик. Ишлов бериш тугаганидан сўнг тупроқ 
Бюхнер воронкасида қоғоз фильтр билан фильтрлаб олинди ва pH=5,4-5,7 
оралиғида дистилланган сувда ювилди. Кейин тупроқ фильтр қоғоз билан 
биргаликда 120
0
C да 5 соат давомида қуритиш шкафида қуритилди. 
Солиштирма сирт-юзаси ва ўлчамлари бўйича ғовакларнинг тақсимланиши 
автоматик адсорбтометр ―ASAB 2010‖ да азотнинг қуйи ҳароратли 
десорбцияси усулида топилди. Седиментацион таҳлил Оден методи бўйича 
сувда ва сув-глицерин аралашмасида турли хил дисперсион муҳитларда 
ўтказилди.
Тадқиқот объекти сифатида Навбаҳор бентонити ва Пахтачи каолини 
олинди.