Ózbekstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministrligi tárepinen

21-súwret.
Gemoglobin belok
molekulasınıń sxeması.
Fe
Fe
http:eduportal.uz

---

65
TIrISHIlIk PrOCeSlerINIŃ XIMIYalÍQ TIYkarlarÍ
III BÓlIM
5. Biologiya, 9-klass.
uglerod atomınıń vodorodı ornına kiredi. aminokislotalar tiy-
karınan birdey sxemada dúzilgen.
1) molekulanıń bir ushında karboksil toparlar (COOH) jay-
lasqan; 2) karboksil topar janında amino topar (NH
2
) jaylas-
qan. Barlıq aminokislotalarda amino-karboksil topar birdey bo-
ladı, olar bir-birinen tek, radikallarınıń dúzilisi menen ǵana 
ajıraladı. Solay etip, aminokislotanıń ulıwma formulasın tómen-
degishe jazıwǵa boladı: 
r
|
h-C-Nh
2
|
Cooh
3) úshinshi quramlıq bólim 
radikal
delinedi hám r háribi 
menen belgilenedi.
Belok molekulası payda bolıwında aminokislotalar óz ara 
peptid baylanıs arqalı birigedi. Bir aminokislotanıń karboksil 
toparı hám qońsı aminokislotanı amino toparınan suw mole-
kulası bólinip shıǵadı hám bos qalǵan valentlikler esabınan 
aminokislota qaldıqları bir-biri menen birigedi. aminokislotalar 
arasında peptid baylanıs júzege keledi. Payda bolǵan amino-
kislotalar birikpesi