Ózbekstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministrligi tárepinen

lipidler
yamasa 
maylar
dep ataladı. Bul toparǵa tiyisli birikpeler hár túrliligi 
menen ajıralıp turadı. Bulardan keń tarqalǵanı ápiwayı lipid-
ler — neytral maylar bolıp esaplanadı. Haywanlardıń neytral 
mayları — 
maylar,
ósimlik mayları bolsa — maylar dep ataladı. 
Maylar tiykarınan ádettegi temperaturada suyıq boladı.
Maylardıń kletkadaǵı tiykarǵı wazıypası energiya deregi 
sıpatında kóriniwi bolıp tabıladı. Maylardıń kaloriyası karbon-
suwlarına salıstırǵanda 1,5—2‚,0 ese joqarı boladı. 1g maydıń 
tolıq tarqalıwı nátiyjesinde 38,9 kdj energiya bólinip shıǵadı. 
kletkadaǵı maydıń muǵdarı 5—15 % átirapında boladı. May 
toqımalarınıń kletkalarında maydıń muǵdarı 90 % ke shekem 
boladı. Qısqı uyqıǵa beyim bolǵan haywanlar organizminde 
maylar artıqsha muǵdarda toplanadı. Omırtqalı haywanlardıń 
teri astında da maylar toplanıp, ol ıssılıqtı saqlaw wazıypasın 
Uglevodlardıń atı neden kelip shıqqan?
kletkada qanday uglevodlar bar?
Uglevodlar qanday túrlerge bólinedi?
Uglevodlar organizmde qanday wazıypanı atqaradı?
1.
2.
3.
4.
Monosaxaridlerdiń dúzilisi hám ózine tán qásiyetlerin 
túsindirip beriń.
Saxaroza nelerden alınadı?
Tómendegi mısaldı orınlań.
1.
2.
3.
http:eduportal.uz

---

62
Tirishilik procesleriniń ximiyalÍq TiykarlarÍ
iii BÓlim
orınlaydı. Maylardıń tarqalıwınan payda bolatuǵın zatlardan biri 
suwlar bolıp esaplanadı. 1 kg may oksidlengende 1,1 litr suw 
payda boladı. Bul metabolik suw shól haywanları ushın júdá 
áhmiyetli esaplanadı. Túye órkeshinde toplanǵan may energiya 
deregi e mes (kóbinese sonday natuwrı túsinikler bar) al suw 
deregi bolıp esaplanadı. Ósimliklerdiń tuxımlarında da maylar 
awısıq zatlar sıpatında kóp muǵdarda toplanadı. Bularǵa maylı 
ósimliklerden ayǵabaǵar, zıǵır, ǵawasha, soya, saflor hám bas-
qalardı mısal etip kórsetiwge boladı.