Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilim ministirligi

Qadaǵalaw ushın sorawlar hám tapsırmalar

1. Troplar degenimiz ne?

2. Metaforalar kórkem shıǵarmada qanday áhmiyetke iye?
3. Metonimiya degenimiz ne?
4. Ironiya degenimiz ne? Kórkem teksttegi ornın mısallar menen kórsetiń?
5. Perifrazanıń qanday túrleri bar?
6. Giperbola hám litotanıń ózgesheliklerin aytıń? Mısallar keltiriń?


13-tema: Kórkem tekstte stilistikalıq figuralar


Joba:
1. Stilistikalıq figuralar
2. Oksimoron
3. Sintaksislik parallelizm
4. Ritorikalıq soraw gápler
5. Inversiya, ellipsis, gradaciya hám antiteza
Tayanısh sózler: sintaksislik parallelizm, inversiya, polisindeton, aposiopeza, anafora, epifora, parallelizm, ritorikalıq qaratpa, ritorikalıq soraw, gradaciya, antiteza, oksimoron hám t.b.
Kórkem teksttiń tásirsheńligin támiyinlewde sintaksislik usıldan keń paydalanıladı. Tildiń kórkemlew qurallarınıń ishinde stilistikalıq figuralar ayrıqsha orın iyeleydi. Stilistikalıq figuralar bul ayrıqsha qurılǵan sintaksislik dizbekler yamasa gápler bolıp, olar tildiń obrazlılıǵı ushın xızmet etedi. Stilistikalıq figuralardıń tómendegi túrleri kóbirek qollanıladı: inversiya, polisindeton, aposiopeza, anafora, epifora, parallelizm, ritorikalıq qaratpa, ritorikalıq soraw, gradaciya, antiteza, oksimoron.
Oksimoronlar bir-birine qarsı mánidegi sózlerdiń óz ara dizbeklesip, ayrıqsha jańa mánidegi túsiniktegi sózlerdi payda etiwi. Kelbetlik+atlıq modelli eki komponentli atributivlik dizbekler oksimorondı payda etiwde qatnasadı. Qaraqalpaq tiline parsı-tájik tilinen kirgen «shiyrin» sózi «sheker», «mazalı» mánisin bildiredi: shiyrin alma, shiyrin sóz hám t.b. Tap usı túrdegi dizbek qarama-qarsı mánili sózler menen dizbeklesse, oksimoron payda boladı: shiyrin qayǵı, shiyrin ǵam.
Shayır T.Mátmuratovtıń «Qarama-qarsılıq» qosıǵınan alınǵan mına qatarlarǵa itibar bereyik:
Aqıllı sıqılsızlar sulıwlaw,
Aqılsız sulıwlar bátbesher.
Bul qosıq qatarlarında «aqılsız sulıwlar» oksimoronı berilgen. Qaraqalpaq tilinde oksimoronlı dizbekler tiykarınan atributivlik, obyektivlik qatnas tiykarında qáliplesedi. Ayırımları jay gáp túrindegi predikativlik qatnas tiykarında júzege kelip ádebiy shıǵarmalarda, publicistikalıq tekslerde jiyi qollanıwı menen xarakterlenedi.