Ўзбекистоннинг энг янги тарихи

43. Ўзбекистоннинг МДҲдаги ўрни ва мавқеининг ошиб бориши.
1991-yil 8-dekabrda Minsk shahri yaqinida sobiq ittifoqning barham topishi munosabati bilan Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligiga asos solinc MDHning vujudga kelishi haqidagi hujjatga dastlab Rossiya Federatsiyasi, Ukraina va Belorusiya davlatlari imzo chekdilar. 13-dekabrda Ashxobodda o`tgan o’rta Osiyo va Qozog`iston Respublika rahbarlarining kengashida hamdo`stlikni kengaytirish zarur deb topdi. Natijada shu yili 21 dekabrda Almatida o`tgan uchrashuvda MDH bitimini ja'mi 11 davlat MDHga a'zo bo`lib kirdi. Ular bu bitimda davlatlarning hududiy butunligini tan olish, amaldagi chegaralar, ularning ochiqligi, fuqorolarning harakati erkinligiga, xalqaro tinchlik va havfsizlikni ta'minlash, harbiy harakat va qurol-yarog` tarqatishning oldini olishda birgalikda harakat qilishga kelishib oldilar.
MDH a'zolarining birgalikdagi harakatlariga quyidagi vazifalar kiritildi:
-tashqi siyosiy faoliyatlarni muvofiqlashtirish, mudofaa siyosati va tashqi chegarani muxofaza qilish.
-umumiy iqtisodiy muhitni rivojlantirish va umumyevropa, Yevroosiyo bozorini shakllantirish;
-iqtisodiy islohot o`tkazish;
-bojxona siyosatini birga olib boorish;
-tarnsport, aloqa, energetika tizimlarini rivojlantirish;
-ekologik, atrof-muhitxavfsizligini ta'minlash;
-uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashish.
O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosatida hamdo`stlik mamlakatlari bilan ikki tomonlama hamkorlikni yo`lga qo`yish va rivojlantirishga alohida ahamiyat berdi. O’zbekiston ham davlatlararo bank va boshqa hamdo`stlik iqtisodiy tuzilmalarining shakllanishida faol ishtirok etdi. "Mustaqil davlatlar hamdo’stligini tashkil qiluvchi mamlakatlar bilan bevosita va ko"p tomonlama munosabatlarni rivojlantirish, degan edi I.A.Karirnov, tashqi siyosatimizning ustivor yo`nalishlaridan biridir". O’zbekiston Prezidenti I.A.Karimov o’z asarlarida MDH doirasida hamkorlikka katta e'tibor berib, O’zbekistonning MDH doirasfij ishtirokini quyidagi holatlarda belgilab bergan edi
1991-2000-yillarda MDH davlatlari boshliqlarining 30 ga yaqin kengashlari bo`lib o’tdi va muhim hujjatlar imzolandi. Ular orasida xavfsizlik masalalari, tinchlikni saqlash, iqtisodiy hamkorlikni yo’lga qo`yib olish uchun davlatlalaro iqtisodiy qo`mita tuzish, iqtisodiy integratsiyani to’laqonli amalga oshirish, bojxona va ittifoq to`lovi masalalarini izga solib olish kabilar muhim o’rin egalladi. O’zbekiston MDH doirasida siyosiy, iqtisodiy, madaniy sohalar bo’yicha shartnoma hamda kelishuvlarni Rossiya, Ukrayina, Belorussiya, Moldaviya va boshqa mamlakatlari bilan imzolab o’zaro manfaatli hamdo`stlik aloqalari uchun mustahkam asos yaratdi.

O’zbekiston MDH davlatlari bilan hamkorlikda iqtisodiy mintaqalararo munosabatlarni mustahkamlashga kirishar ekan, ularning siyosiy mustaqilligiga daxl qilmaslik nuqtai nazaridan yondashdi. 1992-yil may oyida MDH davlat rahbarlarining Toshkent uchrashuvida O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov tashabbusi bilan boshlangan kollektiv xavfsizlik to’g’risidagi shartnomaning imzolanishi MDH doirasidagi davlatlarning o’rtasidagi aloqalarni yangi bosqichga ko`tarilishiga sabab bo’ldi. 1993-yil MDH davlatlari bilan imzolangan “Iqtisodiy ittifoq” haqidagi shartnoma ham bu davlatlarning iqtisodiy taraqqiyoti va o’zaro hamkorliklarining yanada mustahkamlanishga katta ta’sir ko’ rsatdi.

Ayni vaqtda, O’zbekiston 1996-yil Venada sobiq ittifoqdosh davlatlar Gruziya, Ukraina, Ozarbayjon, Moldova davlatlari asos solgan o’ziga xos tuzilmaga ham 1999-yil aprel oyida a’zo bo`ldi Natijada, bu tuzilma unga uyushgan davlatlarning nomidan olingan bosh harflar asosida GUUAM deb yuntila boshlandi. Mazkur tuzilma mintaqaviy hamkorhk doirasidagi Osiyo-Kavkaz-Yevropa transport yo’lagini rivojlantirish, iqtisodiy hamkorlikni kengaytirishni maqsad qilib oldi 2001 yil iyun oyida ana shu tashkilotga a’zo davlatlarning uchrashuvi bo’lib, unda O’zbekiston ham ishtirok etdi. Yaltada bolib o’`tgan sammitda harakorlikni mustahkamlashga doir ayrim masalalar korib chiqildi.