Ўзбекистонда конституциявий ривожланиш: мавжуд ҳолат, муаммо ва истиқболлар мавзунинг асосий масалалари

1. Ўзбекистон ҳудудида 1924 йилда Ўзбекистон ССР тузилиб, 1991 йилда мустақил Ўзбекистон Республикаси ташкил этилгунга қадар – 1927, 1937 ва 1978 йилларда жами учта конституция қабул қилинган. Ушбу конституцияларда Республика суверенитетини, унинг СССР таркибига кириши, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари тизими белгиланган.

2. Собиқ иттифоқ даврида қабул қилинган ушбу конституцияларнинг ўзига хос хусусияти бир томондан, инсон шаъни, қадр-қиммати, обрўсини ҳимоя қилиш бўйича кўпроқ жиноят ҳуқуқининг нормаларини қўллаб келганлигида кўринади.

3.Шахсий ҳуқуқлар фуқаролик ҳуқуқи нормалари билан камдан-кам ҳимоя қилинган. Бунга сабаб шахсий ҳуқуқни бузиш, унга нисбатан тажовуз қилиш каби ҳаракатлар жиноят сифатида белгиланганида намоён бўлади.

3.Шахсий ҳуқуқлар фуқаролик ҳуқуқи нормалари билан камдан-кам ҳимоя қилинган. Бунга сабаб шахсий ҳуқуқни бузиш, унга нисбатан тажовуз қилиш каби ҳаракатлар жиноят сифатида белгиланганида намоён бўлади.

4.Совет ҳуқуқи назарияси ва амалиётининг яна бир хусусияти унда шахсий номулкий ҳуқуқларни муҳофаза қилиш ва улар бузилган тақдирда жавобгарликни қўллаш масаласи унутилиб юбориларди.

Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси яратилиши тарихи

Ўзбекистоннинг янги Конституциясини яратиш ғояси 1990 йил 20 июнда Мустақиллик Декларациясини қабул қилиш билан бевосита боғлиқ. Олий Кенгашнинг иккинчи сессиясида Президент Ислом Каримов раислигида 64 кишидан иборат Конституциявий комиссия тузилди ва Конституция лойиҳаси ана шу комиссия томонидан 2 йилдан ортиқ вақт мобайнида тайёрланди.

Конституциявий комиссия олдига қуйидаги вазифалар қўйилди:

1. АҚШ, Франция,Канада, Германия, Швеция, Япония, Италия, Испания, Португалия, Греция, Туркия, Эрон, Ҳиндистон, Покистон, Миср, Венгрия, Болгария, Литва тажрибасини ўрганиш.

2. Россия, Белорусь, Украина, Қозоғистон, Қирғизистон ва Туркманистоннинг конституция лойиҳаларини ўрганиш.

Конституциянинг қуйидаги учта муқобил концепция яратилди: