Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожланиш йўналишлари

4-жадвал. Республика ЯИМда ҳудудлардаги кичик корхоналарнинг ялпи ҳудудий маҳсулотдаги улушининг истиқболда ўсиб бориши¹⁵

Республика ҳудудлари	2000 й	2005 й	2010 й	2015 й	2015 йил 2005 йилга нисбатан фоиз ҳисобида
Узбе ис он Респ б и аси	31,0	38,2	52,1	66,1	173,0
Қорақа поғис он Респ б и аси	26,9	48,9	57,9	66,9	136,8
Ви оя ар
Ан и он	32,9	38,7	49,9	61,1	157,8
Б хоро	33,0	44,4	51,1	57,8	130,1
Жиззах	37,1	64,4	73,0	79,8	123,9
Қашқа арё	25,8	38,4	45,8	58,4	152,0
На ои	21,5	20,9	33,5	46,1	220,0
На анган	33,4	51,4	75,4	81,4	158,3
Са арқан	44,3	54,5	68,3	78,9	144,7
С рхон арё	39,1	45,9	64,8	81,7	177,9
Сир арё	38,9	58,8	72,5	80,6	137,0
Тош ен	34,0	36,3	45,6	54,9	151,2
Фарғона	32,0	43,9	64,7	82,3	187,4
Хораз	34,2	54,2	78,3	81,9	151,1
Тош ен ш.	41,5	54,3	70,2	79,1	145,6

А ба а, б рса и ри о анган а а ар ара аси а э ас. АҚШ а 75-82 фоизни, Япония а 81 фоизни, И а ия а 74 фоизни аш и э а и. Респ б и а из и и бизнеснинг б н а рса и арга эришиши а бир ор и фао иги орқа и а а га оша и.Ч н и 2000-2005 и ар ора иғи а сиш ара аси (1,4 фоиз) з анган на и ага (50-52 фоиз) эришишни а ин а о а и. Ис иқбо а и а иган на и а ар асосан и и а бир ор и нинг фао ри о аниши э азига р бера и. Б эса ар о они ан иш аб иқари а иган аҳс о иқ орининг сиш ина и асини а ин а и.
5-жадвал Истиқболда ҳудудлар бўйича кичик тадбиркорлик корхоналари томонидан маҳсулот ишлаб чиқаришнинг ўсиши. (млн.сўм.ҳисобида)¹⁶

Ҳудудлар	2000 й	2005 й	2010 й	2015 й	2015 йил 2005 йилга нисбатан ўсиш %
Узбе ис он Респ б и аси	892573,0	956838,2	1089938,7	1223039,2	127,8
Қорақа поғис он Респ б и аси	18786,6	22919,6	24982,3	27045	117,9
Ви оя ар
Ан и он	70178,8	74249,1	82564,9	90880,7	122,3
Б хоро	46619,4	51934,0	55413,5	58893,1	113,3
Жиззах	31281,6	39821,3	43245,9	46670,5	117,1
Қашқа арё	61485,8	69233,0	74356,2	79479,4	114,7
На анган	50919,4	60084,8	74505,1	88925,4	147,9
Са арқан	67851,2	74772,0	85090,5	95409,0	127,5
С рхон арё	82241,4	87833,5	104434,0	121034,5	137,7
Сир арё	34155,4	40952,3	46562,7	52173,1	127,3
Тош ен	110782,4	112665,7	123143,6	133621,5	118,5
Фарғона	104838,6	117314,3	141715,6	166116,9	141,5
Хораз	36708,7	44050,4	54666,5	65282,6	148,1
Тош ен ш.	219770,8	247901,4	287813,5	327426,6	132,1
На ои	24940,4	25065,1	29100,5	33135,9	131,1

Ҳ ар б и а аҳс о иш аб иқариш ҳа ининг ис иқбо а сиб бориш ина и асини орхона ар иқ орининг сиб бориш ҳо а и б и а аҳ и э са , б ҳо а қ ши а янги и и орхона арнинг аш и э и иши ҳисобига а а га оша и. Яра и ган и ония ар ан са ара и фо а анган ҳ ар а я пи ҳ и аҳс о нинг юқори с р а ар би ан сиши а ин ана и. Ж а ан и и орхона арнинг иш аб иқариш са ара ор игини ошириш э азига ис иқбо а з анган на и а арга эришиш а ин ана и. Ми и иқ исо иё нинг рақоба бар ош иги иқ исо и фао ия араён ари а нинг на и а арини а с э ир и рса и ар а и и бизнес шининг юқори б ишига ҳа боғ иқ э ан иги ш бҳасиз ир. Ка хара а ҳисобига янги иш рин ари яра иш и ония и, ири бизнес ириб бора о а иган бозор сег ен арини эга а о иш қоби ия и, а ниқса, хиз а рса иш соҳаси а а н а а а б аган аҳа и рес рс база арини з аш ириш а а қ а аш и и ша э ан иги и и бизнесни ри о ан иришнинг аҳа ия и беқиёс игини рса а и. Ш сабаб и ҳа и и бизнесни а а ри о ан ириш аса аси аҳс о иш аб иқаришни аҳа и аш ириш, хиз а рса иш соҳасини ри о ан ириш а ш нинг е , а а а нинг э спор са оҳия ини ошириш аса а ари би ан а бар ас боғ анган. Ки и бизнесни ри о ан ириш бораси а а а га ошири ган ора- а бир арнинг на и аси қ и аги ар орқа и на оён б а и:

• 
  и и бизнеснинг а а а и из ЯИМ аги ши 2009 и а 50,1 фоизга е ган иги;
  
• 
  иш би ан бан хо и ар п аро а арининг 70 фоизи а нан и и бизнес соҳаси а ша анаё ган иги;
  
• 
  и и бизнес орхона арининг а а а э спор и аги ши 2009
  

и а 14,3 фоизга е ган иги а ҳ. .
Ки и бизнес с б е арини о ия и қ аб-қ а аш, арни ре и аш ҳа ининг ошиши соҳани ри о ан иришнинг ҳи о и и ҳисоб ана и. 2009 и а саноа соҳаси а фао ия юри аё ган и и орхона ар а и рофир а ар н ягона со иқ о и с а асининг 8 фоиз ан 7 фоизга шири иши на и аси а 23,6 р . с иқ ори аги аб ағ аз р орхона ар их иёри а қо ири и. Ш и и и и бизнес а х с си а бир ор и с б е арига 1 р н. 850 р . с ан ор иқ ре и ар а ра и и. Б 2001 и гига нисба ан қари иб 11 ар а, 2005 и агига нисба ан 4 ар а п. Ки и бизнес с б е арига а ра и ган ре и арнинг 462 р . с и «Ми ро ре и бан » ҳиссасига ғри е и. Соҳа ри о и н ш и и Осиё араққиё бан и, Ис о араққиё бан и, Гер ания араққиё бан и (КфВ), ХХР Ҳ а и а бошқа хори и ин ес ор ар аб ағ ари ҳисоби ан а и 121,8 н. о . ё и 2008 и га нисба ан 1,5 баробарга ор иқ ре и рес рс ари а б қи ин и. 2010 и а и и бизнесни а а ри о ан иришни қ аб-қ а аш бораси а ора а бир ар из и а о э ири оқ а. Маса ан, 2009 и а саноа соҳаси а фао ия юри аё ган и и бизнес орхона ари н ягона со иқ с а аси 7 фоизга шири ган б са, 2010 и ан э иборан 7 фоиз и со иқ с а аси бар а и и бизнес орхона ари н ори э и и.
Қа си ар оқ а фао ия юри иш арига боғ иқ ра иш а и и бизнес с б е ари қ и аги со иқ и иёз ари ан фо а аниш ари ин:

• 
  2014 и 1 ян арга а янги ан аш и э и аё ган а ир аш-қ ри иш аш и о ари со иқ арнинг бар а р ари ан а а ри а б ри а ра а арни аш ан озо қи инган;
  
• 
  2012 и нинг 1 ян арига а г ш а с ни қа а иш ашга их исос ашган и рофир а ар а и и орхона арнинг ягона со иқ о и с а аси 50 фоизга а а ири и а арнинг е ан о иб е ина иган ехно огия с на ари бо хона о ари ан озо қи инган; - 2012 и 1 ян арга а 15 хи аги ноозиқ-о қа ис е о о ар ари иш аб иқаришга их исос ашган и рофир а ар а и и орхона ар фо а со иғи а со иғи, ягона со иқ о ари а Респ б и а а ғар асига а б ри а ра а ар аш ан, ш нинг е , иш аб иқариш а фо а ани а иган с на арини и пор қи иш а бо хона о ари ан озо қи инган. Ки и бизнесни ри о ан ириш бораси а яра и ган қ а шар -шарои ар соҳанинг иқ исо и ри о аниш аги, аҳо ини иш би ан бан и иги а аро а арининг сиши аги ро и яна а а иши ҳа а ЯИМ, э спор а ар оқ ар ҳа а соҳа арнинг иш аб иқариш рса и ари аги ши ор иб боришига хиз а қи а и.
  

Ўзбе ис он Респ б и аси а и и бизнесни ри о аниш аги а а о арни е и ини опиш а 2007-2015 и ар а ис иқбо аш ири аё ган пара е р арни а ин аш, шб соҳа а а бир ор и фао игини оширишнинг на иш арини аниқ аш а ар б и а ора а бир арни бе ги ашни а аб э а и. Ш ни а оҳи а а и аш оиз и, и и бизес а а бир ор и фао игини ошириш н қ и аги и шарои ар а ин аши зар р: и и иқ исо иё а а роиқ исо и озана ни а ин аш негизи а ни барқарор ри о анишини а ин аш; иқ исо иё а рақоба ҳи ини ша аниши а иин аш; и и бизнесни а а о они ан қ аб – қ а аш изи ини, нинг еханиз арини а о и аш ириш асоси а ри о ан ириб бориш; и и бизнесга хиз а рса и инфр з а арни са ара и ҳара а қи ишини а ин аш.
Ўзбе ис он Респ б и аси а и и бизнес фао ия ини оширишнинг асоси на иш ари қ и аги ар ан ибора : и и бизнесни ҳ қ қи еёри а аш и и асос арини иқ исо иё а р и о и ар а сири а р бераё ган згариш арга ос ра иш а з сиз а о и аш ириб бориш; а а о они ан и и бизнес а ҳ қ қи а бир ор и ни қ аб қ а аш еханиз арини са ара ор игини ошириш, б бора а хори и а а а ар а рибаси аги янги еханиз арни а шарои арга ос аш ирган ҳо а а а иё га қ аш; и и бизнесни инно ация негизи а ри о анишини а ин аш бораси а ора – а бир арни иш аб иқиш; и и бизнесни о ия и иҳа ан а ин аш а еханиз арни са ара ор иги ошириш а о ия аш ириш иришнинг янги анба арини ҳара а га е ириш негизи а қ а ин ес иция ҳи ини яра иш; и и бизнес а иш аб иқаришни аш и э ишни о и а ино ини а о и аш ириш; и и бизнес саоҳаси н а а а и рақаоба бар ош а р арни а ёр аш; и и бизнес а ооперацияни қ р аш ириш.