|
Gidroizolyatsiya va suv qochiruv.
Тemirbeton ko’priklar elementlarining
umrboqiyligini ta’minlash uchun, ularning konstruksiyasi himoyalangan
bo’lishi kerak. Suvning betonga uzoq vaqt ta’sir qilishi uning tarkibidan
ohakning sho’rlanib yuvilib ketishiga olib keladi. B esa betonning
mustahkamligini pasaytiradi va uning asta-sekin buzilishiga olib keladi;
ayniqsa, bu ketma-ket muzlab-erish sharoitida ro’y beradi. Betonni suv
ta’siridan
muhofazalash
uchun,
ballast
koritasining
sirti
bo’ylab
gidroizolyatsiya o’rnatiladi (2.44-rasm).
2.44-rasm. Ballast koritasining gidroizolyatsiyasi: a – ko’ndalang kesim;
b, v – I va II tugunlarda izolyatsiyaning chekkalarini mahkamlash
Suvni oqib ketishi uchun, plita sirti nishab qilinadi. Izolyatsiyaning
chekkalari bortchalarning mahsus botiqlarida mahkamlanadi. Ballast
koritasining gidroizolyatsiyasi barcha izolyatsiyalanayotgan sirt bo’ylab
namo’tkazmaydigan, suv, bio- va kimyoviy, issiqlik hamda sovuqga bardoshli
bo’lishi va vaqt bo’yicha hamda hisobiy haroratlar intervalida elastik bo’lishi,
betonning izolyatsiyalanayotgan sirtida yo’l qo’yarli darajada ochilgan yoriqlar
vujudga kelganida o’z yaxlitligini saqlay olishi kerak. Gidroizolyatsiya sement-
qumli qorishmadan yoki mayda zarrali betondan qilingan tayyorlov
(barobarlashtiruv) qatlamiga yotqiziladi. Gidroizolyatsiyani yotqizishdan avval
tayyorlov qatlami gruntovka bilan qoplanadi.
Qurilish hududi iqlimiy sharoitlardan kelib chiqib gidroizolyatsiyaning har
xil turlari qo’llaniladi. BM-1 indeksiga ega bo’lgan bitum mastikali
gidroizolyatsiya barcha iqlimiy zonalarda qo’llanishi mumkin. U qaynoq
holatda surtiladigan bitum mastikasining uch qatlamidan, hamda shishamato
yoki zig’ir-jun-kanop matosidan qilingan armaturalovchi materialning uchta
qatlamidan iboratdir. (2.45,a-rasm).
Bitum mastikasining oxirgi (pardozlov) qatlamiga sement-qumli qorishma
72
yoki maydazarrali betondan qilingan, hamda diametri 2 – 4 mm bo’lgan simdan
yasalgan, katagining o’lchami 45...75 mm bo’lgan to’r bilan armaturalangan
himoyalov qatlami yotqiziladi. Himoyalov qatlamining tayyor sirtiga bitum
gruntovkasi surtiladi. Izol rulonli gidroizolyatsiya (indeksi IR) rulon
qatlamlariaro yopishtiriladigan, armaturalovchi ora qatlam bilan
mustahkamlanadigan negizsiz rulonli izol va sovuq mastika asosida bajariladi.
(2.45,b-rasm).
2.45-rasm. Izolyatsiyani o’rnatish variantlari: a – bitum mastikali (BM-1);
b – rulonli izolyatsiya (IR); 1 – himoyalov qatlami; 2 – bitum gruntovkasi;
3 – bitum mastikasi; 4 – armaturalovchi material; 5 – izolli gruntovka;
6 – rulonli izol; 7 – izolli mastika
O’ta og’ir iqlimli hududlar uchun, rezinasimon rulonli gidrizolyatsiya ham
qo’llaniladi (indeksi RPR). Uni izolyatsiyalanayotgan sirtga, tarkibiga texnik
rezina, vulkanizatsiyalangan butizol va armogidrobutil kiradigan rulonli
materialning ikkita qatlami oldinma-ketin yopishtirib bajariladi. Yelimlovchi
tarkiblar sifatida MBB xilidagi sovuq mastikalar qo’llaniladi. Ballast
koritasidan suvni qochirish plitalarning tashqi chetlari oldida joylashgan suv
qochirish quvurcha-novlari orqali amalga oshiriladi (2.46,a-rasm). Diametri
kamida 15 sm bo’lgan quvurchalar cho’yandan bajariladi va suv yig’ish
yuzasining 1 m
2
ga quvurcha ko’ndalang kesimi yuzasining 5 sm
2
ini
ta’minlaydigan qilib qadamlab joylashtiriladi. Quvurchalar teshiklarga ega
bo’lgan cho’yan qopqoqchalar bilan berkitiladi. Тo’sinlarni stropovkalash
uchun ballast koritasi plitasida, sidra yaxlit qopqoqchalar bilan berkitiladigan
teshiklar yaratiladi (2.46,b-rasm).
Suv qochirish va stropovkalash quvurchalarining beton bilan tutashuv
joylari ishonchli tarzda gidroizolyatsiyalangan bo’lishi kerak. Izolyatsiyaning
buzilishi betonning sho’rlanishiga va oqma dog’larning paydo bo’lishiga olib
keladi. Suv qochirishning yomonlashishi sifatsiz ballastdan foydalanish va
undan foydalanish mobaynida uning ifloslanishi bilan bog’liqdir. Suv qochirish
va stropovkalash teshiklari izolyatsiyalash qatlamining yaxlitligini buzadi va
konstruksiya umrboqiyligining kamayishiga sababkor bo’lishi mumkin.
Ko’priklarning plitali oraliq qurilmalarida va stansiyaga oid yo’l
73
o’tkazgichlarning konstruksiyalarida so’nggi yillarda qo’shni bloklar aro
tirqishlarga suv qochirish moslamalari o’rnatiladigan bo’ldi. Ushbu maqsadda
plitalarning yuzasiga yo’l o’qiga qarata ko’ndalang nishablik beriladi.
2.46-rasm.
Тeshiklar atrofidagi izolyatsiya: a – suvqochirish quvurchasi;
b – stropavkalash teshigi; 1 – cho’yan quvurcha; 2 – og’iz; 3 – zichlovchi stakan;
4 – teshikli qopqoqcha; 5 – armaturalangan himoyalovchi qatlam;
6 – gidroizolyatsiya; 7 – tayyorlov qatlami; 8 – sidra yaxlit qopqoqcha
Do'stlaringiz bilan baham: | 
